نحوه محاسبه آب مورد نیاز درخت گردو

محاسبه آب مورد نیاز نهال گردو

میزان آب مورد نیاز درخت گردو به تناسب با میزان تبخیر و تعرق حقیقی گیاه (ETR) با فرمول زیر به دست می آید:

ETP = پتانسیل تبخیر و تعرق گیاه به میلی متر در عمق است. ETP یک دادۀ اقلیمی است و به محل آبیاری بستگی دارد.

Kc= ضریب زراعی است که بستگی به نوع گیاه کشت شده و مراحل رشد گیاهی آن دارد و تعیین و تشخیص آن تجربی است.

r= درصد جیره آب، معادل یا کمتر از یک است و به تکنیک آبیاری (بارانی یا قطره ای) بستگی دارد. تعیین و تشخیص این پارامتر نیز تجربی است.

محاسبه ETP. ETP حداکثر مقدار آبی است که از زمین تبخیر، یا تحت تاثیر عوامل اقلیمی به شکل تعریق از گیاه خارج می شود. ETP با وسایل مختلف توسط سازمانهای هواشناسی دولتی یا بعضی از ایستگاه های اتوماتیک خصوصی، و به وسیله دستگاههای تنظیم کننده آبیاری اندازه گیری می شود.

برای محاسبۀ ETP دو راه وجود دارد:

ـ کسب منظم اطلاعات از سازمانهای هواشناسی دولتی در هر فصل.

ـ محاسبۀ ETP منطقه ای در مدت حداقل 10 سال.

محاسبه ضریبهای Kc و Kc.r ضریبی است که بر حسب سن درخت و مراحل مختلف رشد آن تغییر می کند. از مشاهداتی که به مدت چندین سال در مورد سن درختان بالغ انجام شده ضریبهای زیر به دست آمده است.

r میزان جیره بندی آب با توجه به تکنیک آبیاری است. این ضریب معادل کاهش تبخیر آب از خاک است که در عین حال درصد میزان جیرۀ آب را بر حسب تکنیک آبیاری با سیستمهای مختلف به شرح زیر معلوم می کند:

ـ با ریزپاشهایی که مساحتی به قطر بیش از 5 متر را مرطوب کنند: 1=r

ـ با ریزپاشهایی که مساحتی به قطر کمتر از 5 متر را مرطوب کنند: 9/0=r

ـ با نازلهای قطره چکان: 8/0=r

مثال: نیاز یک هکتار باغ گردو به آب در حال باردهی کامل در تیرماه با سیستم قطره ای معادل است با

ETP تیرماه (متوسط 10 ساله) = 158 میلی متر

Kc= 8/0

r= 8/0

پس مقدار آب لازم در تیرماه مساوی است با 8/0×8/0×158=101 میلی متر.

توجه کنید که با این حال تعیین دقیق میزان آب مورد نیاز یک هکتار باغ گردو، از کاشت تا برداشت کامل، کار آسانی نخواهد بود، زیرا عوامل مختف دیگری مثل سن، قدرت رشد، میزان بار و تراکم درخت نیز در این امر دخالت کلی خواهند داشت.

البته تجربه آبیار در استفاده از دستگاه تانسیومتر نیز می تواند تا حد زیادی به این کار کمک کند.

امروزه پیشرفت علم و تکنیک در تعیین دقیق میزان آب مورد نیاز گردو یا هر گیاه دیگر، بر حسب شرایط محل نقش عمده ای دارد. بنابراین، تانسیومتر ابزاری است که استفاده از آن تا حد زیادی جوابگوی این مسئله است.

تانسیومتر دستگاهی است که رابطه بین آب و خاک را اندازه می گیرد. این دستگاه دارای محاسن و معایبی است که در جدول نشان داده شده است.

تانسیومتر متشکل از یک صافی استوانه ای شکل و متخلخ با یک مخزن آب و یک مانومتر است و میزان نفوذ و کشش آب را در خاک اندازه می گیرد.

نصب تانسیومتر. در یک باغ همگن و یکنواخت، حداقل سه دستگاه تانسیومتر در هکتار در نقاط مختلف به طور انتخابی (نه تصادفی)، در عمق زمین و هر چه نزدیکتر به سقف محوطه ریشه قرار داده می شود. دستگاه معمولا برای درختان 1 تا 4 سال در عمق 25 سانتیمتری و برای درختهای بالاتر از 5 سال در عمق 50 سانتیمتری قرار می گیرد.

در مورد آبیاریهای قطره ای، میزان آبدهی (دبی) قطره چکانها باید قبلا اندازه گیری شده باشند. بدیهی است که در سیستم قطره ای هر چه فاصله از قطره چکانها دورتر باشد رطوبت خاک کمتر خواهد بود.

همانطور که در شکل دیده می شود همیشه یک ناحیه بسیار مرطوب نزدیک قطره چکانها ایجاد می شود که گسترش آن به میزان آب دریافتی بستگی دارد، یعنی اگر دریافت آب زیاد باشد منطقه مرطوب گسترده تر می شود و اگر مقدار آب کم بود، خاک خشک گسترده تر می شود. در این صورت به منظور اصلاح و تنظیم دقیق آبرسانی به محوطۀ ریشه ها باید دو دستگاه تانسیومتر در 25 و 50 سانتیمتری قطره چکانها روی ردیف درختها نصب شود.

در مورد آبیاری بارانی (زیر تاج درخت)، تانسیومترها روی خطوط کاشت به فاصلۀ  شعاع محل پخش آب نصب می شوند.

در مورد درختهای مسن تر از 4 سال نیز تانسیومترها به فاصلۀ  از منطقه مرطوب اما کمی دورتر از خطوط کاشت (حداکثر تا  فاصلۀ بین خطوط) جابجا می شوند.

تفسیر داده ها. ارقامی که روی مانومتر خوانده می شود، تغییرات رطوبت خاک را نشان می دهد. در اغلب خاکها، گسترش ظرفیت محیط عمل معمولا بین 10 و 13 سانتی بار است که پایینتر از آن خاک از آب اشباع، و بالاتر از آن خاک در حال خشک شدن است.

در سیستمهای قطره ای، آبیاری باید به اندازه ای باشد که مانومتر میزان کشش آب را بین 25 تا 40 سانتی بار نشان دهد. حد آستانۀ آن 30 سانتی بار است.

در سیستمهای بارانی (زیر تاج درخت)، آبیاری هنگامی شروع می شود که شش آب روز بعد تا 10-15 سانتی بار بالا برود. اگر پس از آبیاری میزان کشش آب سقوط نکند یا کافی نباشد، دو عت خواهد داشت. یا مقدار آب برای خیس کردن نیم متر زمین کافی نبوده است، یا خاک در عمق نیم متری به قدری فشرده بوده که آب قادر به نفوذ در آن نبوده است. در هر دو صورت باید مقدار آب را تا حد مطلوب افزایش داد.