Populous

این جنس متعلق به تیره بید (Salicacea) بوده درختانی کنار آبی می باشند گونه های مختلف این جنس قادرند که در صورت بالا آمدن سطح آبی تا چند ماه در داخل آب قرار گیرند. این جنس دارای 35 گونه و چندین واریته و کولتیوار است که به اختصار 4 گونه به همراه 2 واریته و چند کولتیوار به شرح زیر معرفی می شود:

1-شالک یا کبوده (P.nigra L): درختی است به ارتفاع 40-30 متر؛ پوست تنه ابتدا سبز خاکستری است ولی بعدها تیره رنگ و سیاه می شود. شاخه ها و انشعاباتش باز است و تاج آن تخم مرغی می باشد. پوست شاخه های جوان ابتدا خاکستری روشن است ولی بعدها خاکستری تیره می شوند. برگ ها متناوب، قلبی، تخم مرغی تا لوزی شکل به طول 10-6 و عرض 8-4 سانتی متر، با قاعده گوه ای شکل یا صاف می باشد و به سمت نوک به تدریج باریک می شوند. حاشیه برگ ها دارای دندانه های زبر و در سطح بالایی سبز تیره براق و در سطح زیری کمی روشن تر با رگبرگ مایل به زرد برجسته می باشند. دمبرگ ها 4-2 سانتی متر طول دارند، سنبله های نر به طول 6-4 سانتی متر، صاف، بدون کرک .و گل های نر بدون گلبرگ دارای 30-6 پرچم ارغوانی رنگ هستند. سنبله ماده سبز رنگ، به طول 13 سانتی متر و هر گل منتهی به مادگی 2 برچه دارای دو کلاله است. گل ها قبل از برگ ها در اسفند یا فروردین آشکار می شوند. میوه ها کپسول پایک دار و دارای دانه های کرک دار فراوان و به صورت خوشه های طویل و آویزان هستند. سیستم ریشه ای سطحی و گسترده بوده و سرعت رشد آن سریع است. این گونه دارای 2 کولتیوار (cv.sufi,cv.rajeh) می باشد. واریته تبریزی vae.italicaدارای تاج باریک هرمی یا ستونی و واریته افغانی var.afghanica دارای تاجی با شاخه های راست و افشان است و ریشه ها بدون پاجوش اند.

این گونه تقریبا در تمامی اروپا گسترش دارد و همه در جنگل هایی با زمین های سیلابی و در حاشیه رودخانه های بزرگ و یا بر روی رسوبات آبرفتی دیده می شود. در ایران در بعضی نقاط کشور مانند دامنه های البرز و مناطق دیگر در کنار نهرها و جویبارها به حالت خودرو دیده می شود.واریته افغانی در کردستان، لرستان و فارس به صورت کاشته شده مشاهده می شود. گونه ای نور دوست بوده ارتفاع ان به حدود 10 متر می رسد و عمق ریشه آن به حدود 1 متر گسترش می یابد.

2-  سپیدار (P.alba): درختی است به ارتفاع 30-20 متر پوست تنه صاف به رنگ روشن تا سفید ولی بعدها تیره شده و شکاف های عمیق بر روی ان آشکار می شود. شاخه های جوان، باریک، سبز مایل به قهوه ای و دارای کرک های خاکستری- نقره ای می باشند. تاج آن بلند و گسترده ولی در برخی کولتیوارهای مختلف ان مخروطی و باریک می باشد. برگ ها ساده، متناوب، در سطح زیرین دارای کرک های نرم و سفید، معمولا 5 لوبه به طوری که برگ شاخه های بلند کم و بیش لوب دار و برگ های انشعابات کوتاه دارای حاشیه سینوسی و دندانه دار و بیضوی تا قلبی شکل اند ولی برگ های انشعابات بلند و جست ها و پا جوش های بزرگ لوب دار پا پنجه ای هستند. رنگ برگ ها سبز تیره براق است و دمبرگ بلند می باشد، گل ها قبل از برگ در اسفند و فروردین آشکار می شوند. تک جنس و گل های نر و ماده بر روی درختان جدا از هم رشد می کنند و بدون گلبرگ می باشند. سیستم ریشه ای ان سطحی گسترئه و تهاجمی است به طوری که از ریشه های آن جست های ریشه جوشی آشکار می شود. این گونه دارای 6 کولیتوار، cv.kabudeh shiraz, cv.kabudeh bumi, cv.geuy-qovakh, cv.qara- qovakh, cv.kalamir, cv.kalambor می باشد. این گونه بومی اروپاست و معمولا در جنگل های با زمین های سیلابی و آبرفتی شدید رشد می کند، در ایران در بیش تر نقاط به صورت کاشته شده مشاهده می شود. گونه ای نور دوست بوده ارتفاع آن به حدود 20 متر می رسد و عمق ریشه آن به حدود 1 متر گسترش می یابد.

3- سپید پلت (P.caspica Bornm): درختی است به ارتفاع 25 متر؛ پوست تنه صاف، سبز مایل به خاکستری کم رنگ ولی بعدها ضخیم و تیره می شود. رنگ شاخه های یک ساله آن قهوه ای نمدی است که بعدها به خاکستری- نقره ای تبدیل می شود، برگ ها، مانند سایر گونه های صنوبر متنوع، در درختان مسن تخم مرغی سینوسی گوشه دار، در قاعده گوه ای پهن، نوک تیز با دندانه های بزرگ نوک تیز نامساوی گاهی سینوسی- دندانه ای به ابعاد 15-10 سانتی متر به رنگ سبز با دمبرگ بلند، برگ های بالایی شاخه های بزرگ با دمبرگ کوتاه و پهنک پنجه ای و دارای 5-3 لوب عمیق و با دندانه های اره ای درشت می باشد، پشت آن ها نمدی سفید و به طول 20-10 و عرض 30-28 سانتی متر می باشد، گل ها بر روی شاتون قرار گرفته اند. شاتون گل های نر 10 سانتی متر و شاتون گل های ماده 20 سانتی متر طول دارند. برگه ها تخم مرغی، با دندانه های اره ای درشت ناهمسان، قهوه ای، با مژه های بلند که به واسطه رنگ بساک ارغوانی رنگ به نظر می رسند، میوه کپسول تخم مرغی، صاف و 2 دریچه ای است. سیستم ریشه ای سطحی و گاهی پاجوش آور می باشد و سرعت رشد ان سریع است. این گونه بومی جنگل های شمال ایران است و در استان های شمال و شمال غربی کشور پراکندگی دارد.

عمق ریشه: 150 سانتی متر

ارتفاع: 20 متر

نیاز نوری: آفتاب تا سایه آفتاب

زمان گلدهی: قبل از رویش برگ ها، اما گل دهی در این گونه مهم نیست

4- پده (P.euphratica Olivier): درختی است به ارتفاع 15-10 سانتی متر؛ پوست تنه خاکستری رنگ، ترک خورده و در تنه اصلی دارای شاخه های جوان صاف و سفید رنگ، تودرتو، کم و بیش کرک دار که بعدها بدون کرک می شوند. تاج آن افشان می باشد. برگ ها متناوب، متنوع به طوری که برگ انشعابات بلند و بهاره معمولا نیزه ای تا لوزه ای کشیده، نوک تیز و برگ هایی که بعدها روی این شاخه ها آشکار می شوند و هم چنین برگ انشعابات کوتاه دارای دمبرگ طویل بوده و پهنک ان ها تخم مرغی پهن، بیضی عرضی تا نیم دایره ای و قلوه ای شکل و با 5-3 دندانه درشت می باشد. گل آذین دم گربه ای با برگ های جوان هم سن، بدون برگ یا گاهی در قاعده با برگ های کم و کوچک، گل ها حدود 35-13 تایی با دمگل های بلند، شاتون های گل معمولا با باز شدن برگ ها آشکار می شوند و قبل از میوه دهی می ریزند. میوه کپسول تخم مرغی، مخروطی و کشیده و تیز است و با 3 دریچه باز می شود، سیستم ریشه ای سطحی و دارای جست های ریشه جوش می باشد، سرعت رشد آن سریع است. این گونه بومی آسیای مرکزی و جنوب غربی می باشد؛ در ایران در بیش تر نقاط به خصوص در مناطق خشک و استان های جنوبی در کنار آبراه ها بخصوص اطراف کارون و کرخه دیده می شود.

عمق ریشه: 150 سانتی متر

ارتفاع: 20 متر

نیاز نوری: آفتاب پسند

زمان گلدهی: قبل از رویش برگ ها اما گل دهی در این گونه مهم نیست