روش های کاربرد کودهای شیمیایی

موسسات تولیدی به روش های مختلفی می توانند مواد غذایی لازم را در اختیار گیاه قرار دهند:

1-افزودن مواد غذایی قبل از کاشت (کاربرد کودها با قدرت کنترل رها کنندگی Controlled release fertilizers).

2-افزودن مواد غذایی در هنگام پرورش به همراه آب آبیاری Constant Liquid Fertilizers

3-ترکیبی ار دو استاتژی  فوق.

مزایای CRF شامل:

کاهش هزینه کارگری، افزایش راندمان مصرف مواد غذایی ، مهیا نمودن مقداری از مواد غذایی مورد نیاز در طول زنجیزه بازاریابی و فروش در محصولات گلدانی.

معایب CRF شامل:

از دست دهی کنترل کوددهی توسط تولید کننده، عدم اشکال در عناصر کم مصرف و پرمصرف ثانویه، اشکال عمده در K، P، N تنظیم کمیت و نوع رشد ، مثال: گیاهان فصلی ، در هوای نامساعد و کمبود فروش بایستی رشد را کم نمود ، کارایی بستگی به دمای محیط و در زمستان ، برخی کودهای دارای هزینه های بسیار بالا.

انواع کودها با قابلیت رها کنندگی

کودهای با قابلیت محلولیت کم و پوشش پلاستیکی: عناصر غذایی پرمصرف.

کودهای شیشه ای و رس های غنی شده: عناصر غذایی کم مصرف.

کودهای با قابلیت محلولیت کم ( سنگ آهک، گچ ، سوپر فسفات وMagAMP) کودهای با پوشش پلاستیکی، فرمالدهید اوره، کودهای پوشش دار گوگردی، کودهای شیشه ای، رس های غنی شده.

کاربرد کودهای قابل حل در آب آبیاری

در زمان رشد فعال گیاه کاربرد ثابت مواد غذایی در آب آبیاری، مرتبط با نسبت رشد گیاه است. غلظت کود به کار رفته مرتبط با گونه گیاهی، شدت آبیاری و شدت آب شویی در بستر می باشد. گونه های گیاهی با احتیاجات بالا، متوسط و کم در مواد غذایی (بنت القنسول بالا و بنفشه آفریقایی کم) در موسساتی که چندین گل را در گلخانه پرورش می‌دهند. کاربرد کود با غلظت بالا جهت گونه‌ای که بالاترین نیاز را دارد و مخلوط کردن آب خالص به تدریج انجام می‌گیرد. کاربرد کود با غلظت پایین جهت گونه‌ای که کمترین نیاز را دارد و کاربرد کودهای با کنترل رها کنندگی است.

دیگر متغیرها در تغییر نیازمندی غذایی گیاهان

تغییرات فصلی: نسبت‌های بالاتر در تابستان در مقایسه با زمستان.

نوع بستر: بستری با دارا بودن ظرفیت تبادل کاتیونی بالا و کاهش نسبت کودی.

مرحله رشد گیاه: در مراحل اولیه نسبت بالا و در اواخر رشد نسبت کودی کمتر.

ترکیب کودهای محلول در آب آبیاری

از زمان کاربرد کودهای قابل حل در آب تزریق کننده های خاصی با کاربرد مقادیر ویژه‌ایی از محلول کودی غلیظ (استوک) ابداع گردیدند. در ساخت این ابزارها بایستی از یک صفحه متوقف کننده جریان در خلاف جهت ورود کود به سیستم آبیاری استفاده نمود. نسبت تزریق کود به آب آبیاری متفاوت بوده و از دامنه ۱/۱۶ تا ۱/۱۹۵ متفاوت می‌باشد ولی در گلخانه ها از نسبت های ۱/۱۶ الی ۱/۲۰۰ استفاده می‌گردد. بعضی تزریق کننده ها قابلیت تغییر میزان تزریق را داشته و این میزان تابع عواملی چون سرعت جریان آب و قطر لوله می‌باشد.

میزان هدایت الکتریکی آب برای اطمینان از نسبت صحیح کود در آب آبیاری بایستی مرتبا ارزیابی گردد به این منظور از EC متر در خطوط آبیاری استفاده می‌گردد. این ابزارها می‌توانند به یک سیستم هشداردهنده برای EC پایین یا بالا متصل گردند.

چندین تزریق کننده مختلف بر اساس میزان کود بکار برده شده، آب آبیاری موردنیاز و سیار بودن آن ها وجود دارند که عبارتند از:

-Venturi Suction Devices: Hozon & Syfonex

این تزریق کننده بر اساس مکشی که توسط جریان آب آبیاری ایجاد می‌گردد محلول استوک را به درون آب آبیاری تزریق می‌نماید. از خصوصیات آن می‌توان به آسانی کاربرد، سیار بودن و ارزانی آن در مقایسه با دیگر انواع اشاره نمود. این ابزار دارای نسبت‌هایی پایینی بوده ۱/۱۶ و برای تاسیسات کوچک سودمند بوده ولی محفظه آن بایستی مرتبا پر گردیده و با توجه به اینکه نسبت ترکیب آن با آب توسط شدت جریان آب کنترل می‌گردد، عملکرد آن بین خطوط مختلف متفاوت بوده و برای کاربردهای دقیق مناسب نمی‌باشد.

-Bladder tank injectors: GEWA

این ابزار توسط فشار& محلول کودی درون محفظه پلاستیکی خود را به درون لوله‌های آب آبیاری تزریق می‌نماید. از خصوصیات آن می‌توان به قیمت متوسط آن، سیار بودن و اندازه‌های تانک مختلف و تنظیم کننده نسبت ورود محلول کود در درون آب آبیاری اشاره نمود. نام GEWA مخفف نام مخترع این دستگاه به نام George wagner می‌باشد.

-Water motor – controlled injectors: Dosmatic

این ابزار محلول کودی را توسط یک پیستون در پاسخ به جریان آب به درون سیستم آبیاری تزریق می‌نماید. از خصوصیات آن می‌توان به قیمت مناسب آن اشاره نمود. این ابزار تنها دارای یک مدل سیار بوده و برای تاسیسات با اندازه متوسط مناسب می‌باشد. نسبت‌های ترکیب کود در این ابزار متفاوت می‌باشد.

-Water motor – controlled injectors: Anderson, Smith & Fert-O-Ject

این ابزار محلول کود را توسط یک پمپ الکتریکی آب به درون خطوط آب آبیاری تزریق می‌نماید. از خصوصیات آن می‌توان به توانایی ترکیب مقادیر مختلف کود، گران قیمت بودن و عدم جابجایی آن اشاره نمود.

نکات قابل توجه در کاربرد تزریق کنده ها برای ترکیب کود محلول با آب:

۱-برای کودهایی که به سختی در آب حل می‌شوند، آب گرم به کار برده می‌شود.

۲-به منظور ایجاد محلول یکنواخت در تانک از یک هم زن دایمی استفاده گردد.

۳-در زمان ترکیب کودها از سازگاری آنها با هم اطمینان حاصل شود تا از ایجاد رسوب در تانک یا کاهش محلولیت یک کود جلوگیری گردد.

در نهایت تولید کننده تصمیم می‌گیرد که آیا کود را خود ترکیب نماید یا از کودهای از پیش ترکیب شده استفاده نماید؟ برای تولید کنندگان بزرگ قابلیت انتخاب بیشتری وجود دارد چون هم می‌توانند این سیستم‌ها را خریداری نمایند و هم می‌توانند از کودهای از پیش ترکیب شده در مقیاس بالا استفاده نمایند که قیمت تمایم شده کاهش می‌یابد. ولی تولید کنندگان کوچک به لحاظ قیمت بالای این سیستم ها مجبورند خود کودها را ترکیب نمایند ولی به لحاظ کار زیاد در واحد سطح کم، به دلیل عدم امکان مکانیزه کردن این سیستم ها در صورت توجیه اقتصادی توصیه می‌شود از کودهای از پیش ترکیب شده استفاده نمایند. به علاوه ترکیب نمودن کودها کار بسیار دقیقی است و در صورت کوچک ترین غفلت، خسارات زیادی به محصولات وارد خواهد آورد.

PH

PH تاثیر زیادی بر دسترسی عناصر غذایی در بستر دارد. PH مطلوب برای کشت بدون خاک و خاکی قبلا عنوان گردیده ولی گونه های گیاهی ممکن است دارای نیازمندی خاصی به PH باشند. مثال: آزاله ۵/۴ الی ۵/۵ است.

عواملی که PH را تحت تاثیر قرار می‌دهند عبارتند از:

۱-ترکیبات بستر: پیت ماس کاملا اسیدی.

۲-آب: از منابع مختلف.

۳-کودهای شیمیایی: کودهای آمونیومی اسیدی.

۴-گونه‌های گیاهی: بعضی گیاهان در PH بالا یون + H از خود آزاد می‌نمایند که در محیط ریشه باعث محلولیت و جذب آهن می‌گردد.

افزایش PH

قبل از کاشت: استفاده از سنگ آهک کلسیت یا دولومیت.

بعد از کاشت: استفاده از نیترات پتاسیم و کلسیم و کاهش کاربرد کودهای اسیدی.

استفاده از هیدروکسید کلسیم ۲/۲ kg در ۱۹ لیتر آب (کاربرد قسمت محلول) و عدم کاربرد آن با CRF حاوی آمونیوم یا CLF ۲۵٪ آمونیوم – آمونیاک یا بی‌کربنات پتاسیم.

کاهش PH

قبل از کاشت: کاربرد گوگرد عنصری ۴/۸ – kg/m3 کاهش pH به میزان ۵/۰.

سولفات آهن یا افزودن پیت ماس اسفاگنوم به محیط باعث واکنش سریع‌تر می‌گردد. بعد از کاشت، سولفات آهن Lit ۱۰۰/ kg ۳۶/۰ کاهش یک درجه و در کاربرد این ماده، باعث ایجاد سوختگی در شاخساره یا کنترل EC خاک زیرا آن را بالا می‌برد. کاربرد کودهای اسیدی مثل نیترات آمونیوم و تزریق اسید فسفریک، سولفوریک و نیتریک در pH برابر ۷-۵/۰ تا یک درجه است.

نمک‌های محلول

میزان بالای این فاکتور باعث ایجاد پدیده‌ای به نام خشکی فیزیولوژیکی physiological drought می‌گردد. به علت ایجاد رقابت اسمزی در خاک در زمانی که حتی خاک کاملا مرطوب می‌باشد، پژمردگی را در گیاهان مشاهده می‌نماییم.

در حالت کلی آثار شوری در یک گیاه با علایم زیر مشاهده می‌شود:

۱-رشد کم گیاهان در محیط شور.

۲- اندازه برگ‌ها، کوچکتر از حالت عادی.

۳- رنگ برگ‌ها سبز تیره‌تر از حالت عادی.

۴- ضخیم شدن برگ ها در مقایسه با برگ‌های عادی.

۵- افزایش پوشش مومی بر روی برگ ها جهت کاهش تعرق گیاه.

۶-زردی گیاه (کلروز) و نکروزه شدن آن.

حساسیت گیاهان زینتی به املاح، در مراحل مختلف شوری:

حساسیت گیاهان زینتی به ویژه گل های یکساله و پوششی در دوره‌های مختلف رشد متفاوت بوده و معمولا در مراحل اولیه رشد مقاومت کمی از خود نشان می‌دهند معمولا جوانه زنی در محیط شور با افزایش دما رابطه معکوس دارد. در مراحل پیشرفته تر یعنی در زمان گلدهی و تولید بذر، پتانسیل جذب آب و مقاومت به سمیت یونی در گیاهان زیاد می‌شود. با توجه به اینکه غلظت زیاد نمک در زمان جوانه زنی دانه یا بذر، رشد آنها را درجات متفاوتی مانع می‌شود، این بدان معنی نیست که در همه گیاهان و در کلیه شرایط رویشی بذر و دانه حساسیت گیاه بیشتر است.

نکته مهم در طراحی و ایجاد فضای سبز بر اساس انتخاب نوع گیاه (درختان و درختچه ها و پیچ های زینتی) به کار گیری و نگهداری آنها با شرایط مذکور توسط طراح باید مورد توجه قرار گرفته چون چرخه زندگی شان چند ساله بوده و سازگاری و رشد و فصل گلدهی به دقت مورد بررسی و مطالعه قرار بگیرد. به طور کلی اکثر گیاهان زینتی در شرایط گرم و خشک بیشتر از ناحیه سرد و مرطوب حساسیت به شوری بستر نشان می‌دهند. اوزون که از آلاینده های مهم هوا می‌باشد در شرایط غیر شور به علت باز بودن روزنه ها و ورود اوزون به داخل برگ بیشتر از حالت شور آسیب می‌رساند. در اطراف شهرهای بزرگ که آلودگی هوا (از نوع اوزون) زیاد است شوری خاک اثر نامطلوب بویژه در بلوارها، اتوبان‌ها حتی پارک‌ها، آلودگی را از بین می‌برد. به تجربه ثابت شده است که گیاه در شرایط هوای آلوده مقاومت بیشتری نسبت به شوری از خود نشان می‌دهد.

گونه های گیاهی در پاسخ به نمک های محلول با یکدیگر متفاوت می‌باشند: گیاهان با سیستم ریشه محدود مانند قلمه ها، دانهال‌ها و plug ها که بنفشه آفریقایی بسیار حساس و بنت القنسول مقاوم است. میزان بالای نمک‌های محلول با کاربرد کود در مقیاس زیاد و در طول زمان مشاهده می‌گردد. به طور مثال نیترات و منیزیم توسط گیاه جذب گردیده ولی کلر و سدیم در بستر تجمع می یابند. برای رفع مشکل بالا بودن میزان نمک‌های محلول بایستی، میزان نمک‌های محلول با گذشت زمان تغییر می‌نماید به طوری که با خشک شدن بستر باعث ایجاد خسارت به گیاهان خواهد گردید.

 

از بین گیاهان زینتی مقاوم به شوری:

گل کاغذی Bougainvillea spectabillis و رزماری Rosmarinus officinalis و نخل ناتال Carissa grandiflora در خاک های شور در اوایل رشد معمولا به رنگ سبز و آبی در می‌آیند. به دلیل وجود قدرت رقابت زیاد بین ریشه گیاهان و کلوییدهای آب دوست خاک، مخصوصا هنگامی که گیاهان از گونه های غیر حساس به شوری باشند به ندرت علایم پژمردگی ناشی از اختلال در جذب آب مشاهده می‌شود.

مزایای استفاده از مواد آلی

-تامین عناصر غذایی

-بهبود ساختمان خاک

-کاهش تبخیر سطحی

- جلوگیری از تمرکز نمک در سطح خاک

به علاوه رابطه مثبتی بین میزان مواد آلی و فسفر قابل جذب در خاک وجود دارد. توصیه عمومی در زمینه مصرف کود بر اساس بافت خاک، درصد کربن آلی در خاک و pH قابل تغییر است.

علل استفاده از کودهای شیمیایی

-کمبود مواد غذایی در خاک

-بالا رفتن سطح زیر کشت محصولات کشاورزی

عواملی که باعث کم شدن مواد غذایی قابل جذب در خاک می‌شوند عبارتند از:

• فرسایش
• شستشو
• کشت و کار

۱-فرسایش: در زمین های شیب دار و تحت تاثیر آب های جاری صورت می‌گیرد و باعث انتقال مقداری از مواد غذایی از نقاط مرتفع به جلگه می‌شود.

۲-شستشو: عملی است که تحت تاثی آب ها فرورفته و در نتیجه آن بعضی از ترکیبات محلول نظیر نیترات ها مخصوصا در زمین های عاری از رویش سطح زمین را ترک کرده و به عمق زمین متصل نمی‌شوند. فسفر و پتاسیم در مقایسه با نیترات‌ها با سرعت کمتری حرکت می‌کنند.

۳- کشت و کار: برداشت محصول و ضعیف شدن خاک از نظر مواد غذایی بسیار محرز بوده که قسمتی از این کمبود با برگرداندن برگ ها، ساقه و سایر بقایای گیاهی به خاط برطرف می‌شود.

میزان عناصر مورد نیاز گیاه به سه دسته عناصر غذایی پر مصرف، کم مصرف، میان مصرف تقسیم می‌گردد:

عناصر غذایی پرمصرف: شامل ازت، فسفر، پتاسیم، منیزیم.

عناصر غذایی میان مصرف: کلسیم و گرگرد.

عناصر غذایی کم مصرف: آهن، روی، منگنز، بر، مس.