مشخصات گیاه شناسی زرشک 

زرشک درختچه ای است که بلندی آن 4-1 متر است، در گونه های مختلف، برگ های آن بیضی شکل با دندانه های اره ای و اغلب منتهی به خار کوچک، پوست شاخه های جوان آن اغلب قهوه ای و قرمز، در برخی موارد مایل به زرد و چوب آن زردرنگ است. گلهای آن زرد خوشه ای و آویزان می باشد.

میوه آن گوشتی کوچک، کمی دراز، به رنگ قرمز تیره دارای طعمی ترش است. در میوه ان مقدار زیادی اسیدمالیک و اسیدتارتاریک یافت می شود که عامل ترشی میوه می باشند. البته نیز قند وجود دارد. میوه زرشک دو عدد دانه دارد.(42).

1-3-1- برگ ها زرشک

دارای برگ های افتنده و یا پایا، ساده یا مرکب از برگچه ها و اصولا فاقد گوشوارک، برگ ها گاهی در هر دو سطح و یا فقط در سطح بالایی آرد بوده ودر حاشیه صاف و یا کم و بیش خاردار می باشند. انواع درختچه ای آن ها خاردار است و خارهای زرشک همیشه به صورت گروه30 تایی می روید که در قاعده جوانه به چشم می خورد( که از مشخصات ویژه این درختچه هاست).

2-3-1- گل زرشک

گل های آن ها معمولا به رنگ زرد و یا به ندرت نارنجی، دو جنسی منظم و مرکب از قطعات 3 تایی و گاهی دو تایی است که در دو ردیف حلقوی قرار گرفته اند. فصل گل کردن گونه های مختلف زرشک از اواخر فروردین تا اوایل خرداد ماه می باشد.

تعداد پرچم ها 6 عدد به صورت آزاد است و اغلب از گلبرگ ها کوتاهتر بوده و حساس می باشند که در دو ردیف 3 تایی قرار می گیرند.

3-3-1- گل آذین زرشک

گل آذین کم و بیش کشیده و خوشه ساده و یا مرکب، چتری و یا منفرد می باشند. گلبرگ ها 6 عدد که اغلب کوچکتر از کاسبرگ ها بوده و آن ها نیز در دوسری قرار می گیرند که تغلب در قاعده آن ها دو غده نوشگاه دیده می شود. بعضی از گونه ها دارای نوشگاه( از غده نوشگاه ها مایع شیرینی ترشح می شود) هستند که تصور می رود از تغییر شکل پرچم ها بوجود آمده باشند.

انواع زرشک منبع تغذیه زنبوران عسل می باشند.

4-3-1- کاسبرگ های زرشک

کاسبرگ ها 6 عدد، رنگی و مشابه به گلبرگ ها و در دو ردیف قرار گرفته اند که ردیف خارجی کوچک تر است. این جنس دارای شاخه زرد و معمولا خارهای سر شاخه معمولی در قاعده برگ یا جوانه رشد می باشد.

بعضی از زرشک ها افتنده و یا خزان کننده(B.thunbergii) و برخی دیگر همیشه سبز مانند بربریس و ژولیانه(B.julianae)، بربریس داروینی(B.Darwinii) و بربریس هوگری(B. hookeri) می باشند.

5-3-1- میوه زرشک

میوه این جنس سته و حبه است و به شکل تخم مرغی، و از تخم مرغی و یا کروی و آبدار می باشد. به رنگ های قرمز روشن( مانند گونه زرشک معمولی یا آشی، بربریس ولگاریس و بربریس استرایفیانا(B.Strapfiana))، زرد، آبی( بربریس فورتونتی(B.fortunei)، عنب اریجون بربریس آکویفولیم(B.aquifolium))، ارغوانی یا سیاه( داروینی، هوکری و کراتاجینا(B.crataegina)) بوده و در خوشه ظاهر می گردد.

هرچه محتوی یک یا چند دانه است. حبه های برخی از گونه ها ترش مزه می باشند و در غذا به کار می روند. میوه برخی از گونه ها به صورت منفرد یا جفت ظاهر می گردد مانند زرشک تانبرگی.

6-3-1- پوست و ساقه زرشک

رنگ و شکل پوست شاخه ها با افزایش سن درخت تغییر می کند. سطح درونی پوست و نیز چوب گیاه زردرنگ می باشد. رنگ آن با شکستن شاخه مشخص می گردد. مقطع شاخه ها گرد و زاویه دار و یا شیاردار است.

پوست شاخه ها به رنگ زرد تا قهوه ای و یا ارغوانی و به ندرت گردآلود می باشند.

7-3-1- مادگی زرشک

بدون خامه و یا داری خامه کوتاه است تخمک کشیده و واژگون و 1 تا 5 عدد( به ندرت 6 عدد) می باشد. سلول های منطقه خارجی تخمدان به کلانشیم مبدل گردیده است.