ارقام زرشک در ایران و جهان
اکثر گونه های زرشک زینتی می باشد و برخی از گونه های آن از خارج به داخل کشور آمده است که در باغات کشت می گردد. چند گونه و واریته از ایران نام برده شده است که هنوز بومی بودن ان ها قطعیت پیدا نکرده است.
زرشک ولکاریس-نهال زرشک ولکاریس-نهال زرشک رقم ولکاریس-درخت زرشک ولکاریس-درخت زرشک رقم ولکاریس-نهال یکساله 1ساله زرشک ولکاریس-نهال دوساله 2ساله زرشک ولکاریس-نهال سه ساله 3ساله زرشک ولکاریس-نهال سایز بزرگ زرشک ولکاریس-فروش نهال زرشک ولکاریس-خرید نهال زرشک ولکاریس
1-5-1 زرشک رقم ولکاریس(Berberis Vulgaris L0 or B.orientalis(Schneider))
به زرشک معمولی یا آشی معروف است این نوع زرشک را در انگلیسی باربری معمولی(Common barberry) می گویند.(نام های عمومی زرشک معمولی در انگلیسی عبارتند از:Euroean barberry,American barberry,dragon grape guild tree Joundice barberry, Jaundice berry,Pepperidge bush, sow berry,yellow root,wood sour)
زرشک معمولی درختچه ای است بومی اروپا و آسیای معتدل و شمال آفریقا که به ارتفاع بلندتر از 2 متر نمی رسد. دارای 28=28 می باشد.
1-1-5-1-برگ
برگ آن به طول تا4( به نردت 5) سانتی متر، که به مراتب بلندتر از خارها بوده و شکل آنها واژ تخم مرغی سرنیزه ای دندانه دار یا اره ای، مژه دار و دمبرگ دار می باشند.
به علاوه برگ های فوقانی در سطح رویی فاقد روزنه هستند و به صورت متناوب یا تقریبا فراهم در روی شاخه ها قرار دارند. کناره های برگ دندانه هایی منتهی به خارهای ریز و نازک تیره رنگ دارد.
گل آذین آن خوشه ای مجتمع و آویزان به طول 3 تا 6 سانتی متر( به ندرت7) بوده که در هر خوشه از 15 تا 25 گل ( به نردت 30 گل) وجود دارد و به رنگ زرد زنگ و در بهار( اردیبهشت- خرداد) فقط بر روی شاخه های خاکستری ظاهر می گردد.
2-1-5-1- گل
گل ها دارای 6 گلبرگ و 6 کاسبرگ و 6 پرچم است. در گرده افشانی مستقیم پرچم ها حساس بوده و با کوچک ترین ضربه به طرف کلاله خم می گردند.(شکل1-1) و به محض پاره شدن بساک، دانه های گرده روی کلاله می نشیند. این عمل در طبیعت اکثرا به توسط حشرات صورت می گیرد.
3-1-5-1- میوه
میوه زرشک آشی سته ای( حبه ) است دراز اندام، تخم مرغی نرم به طول7 تا 8 و به عرض 3 میلی متر، به رنگ قرمز روشن و تماشایی که بعدا تیره می گردد، مزه آن ترش می باشد در داخل آن 2 دانه( به نردت3 دانه) کوچک و کشیده وجود دارد و از آن در موارد مختلف از جمله مرباسازی و رنگ رزی و شربت( به هنوان قاطع صفرا و مسگن تشنگی و کاهش حرارت معده و جگر و غلیان خون) استفاده می گردد.
بر روی میوه، برجستگی کوچکی دیده می شود که معمولا وضع مسطح داشته، بقایای خامه از بین رفته است.
4-5-1- شاخه
دارای شاخه های شکننده است. شاخه های جوان دارای پوسته زردرنگ( این زردی به واسطه ماده زردی است که در این گیاه وجود دارد. و برا اثر همین رنگ زرد، در رنگرزی به کارمی رود) با عروسک های سیاه رنگ بوده که روی ساقه های قدیمی نیز به رنگ خاکستری دیده می شود.
5-1-5-1-خار
خارهای شاخه ها به طول تا یک ( به ندرت1.5) سانتی متر، ساده و یا سه شاخه ای و به ندرت در شاخه های کوچک پنج قسمتی می شوند. این خارها به رنگ زرد و یا زرد متمایل به قهوه ای می باشند. وجود این خارها، گیاه را از آسیب حیوانات مصون می دارد.
6-1-5-1- گونه ها
ارقام زرشک معمولی عبارت اند از؛ رقم آلبا(B.V.Var.alba)( دارای میوه های سفید)، رقم آلبو- واریگاتا(B.B.Varalbo Variegata) ( دارای برگ های گوناگون سبز آمیخته با زرد)، رقم آرگنتو- مارجیناتا(B.V.Var.argento-marginata)( دارای برگ های حاشیه نقره ای، رقم آسپرما(B.V.asperma(D.n.))0 زرشک بی دانه)، رقم آترو- پورپوره آ(B.V.Var.atro-purpurea)( دارای برگ های ارغوانی تند)، و رقم آئورو- مارجینانا(B.V.Var.aureo-marginata)( دارای برگ های حاشیه زرد طلایی). معمولا بوته این گونه از زرشک را به علت میزبان بودن برای زنگ گندم، در نزدیکی مزارع گندم از بین می برند یا اقدام به کشت نمی کنند.(The popular Encyclopedia of Gardening)
7-1-5-1- پراکندگی
زرشک معمولی در ایران در مناطق خراسان، آذربایجان، مازندران، گرگان، تهران، فراس، نقاط مختلف کوهستانی و بسیار دیگر از نواحی ایران پراکنده می باشد. این درختچه تاکنون در ایران از ارتفاع 600 تا 3500 متر از مناطق ذکر شده در بالا جمع آوری گردیده است.
در نیمکره خاوری، غیر آمریکایی( اروپا و آسیا)(old word)، آمریکا( دنیای جدید)(New world)؛ به طور گسترده ای پراکنده است. به ویژه در چین فراوان می باشد. در جنگل های اروپا و آسیا( شمال ترکیه، منطظقه تالش، آسیای میانه، شمال غربی ایران و قفقاز) یافت می شود. در ایالات متحده آمریکا در بخش شرقی آن به صورت وحشی می روید و در طراحی باغ ها و تزئینات باغ از آن استفاده می شود.
زرشک کراتاجینا-نهال زرشک کراتاجینا-نهال زرشک رقم کراتاجینا-درخت زرشک کراتاجینا-درخت زرشک رقم کراتاجینا-نهال یکساله 1ساله زرشک کراتاجینا-نهال دوساله 2ساله زرشک کراتاجینا-نهال سه ساله 3ساله زرشک کراتاجینا-نهال سایز بزرگ زرشک کراتاجینا-فروش نهال زرشک کراتاجینا-خرید نهال زرشک کراتاجینا
2-5-1-زرشک رقم کراتاجینا(B.crataegina(B.iberica))
این رقم به زرشک جنگلی معروف است. ارتفاع آن 2 تا 3 متر، شاخه های جوان( یکساله) و سال قبل آن استوانه ای، شاخه های جوان به رنگ قرمز روشن تا سرخ قهوه ای، اغلب شفاف و به شدت شیاردار، شاخه های مسن تر آن به رنگ قهوه ای یا خاکستری مایل به قهوه ای کدر است.
خارها به طول 2 تا 2.5 سانتی متر، سخت، ساده و یا سه شاخه، رنگ آن ها پریده تر از شاخه های و به تدریج در قاعده پهن می شوند.
برگ ها کشیده، بیضی شکل تا واژ نیزه ای کشیده و یا خطی، نوک تیز و به ندرت نوک گرد با حاشیه صاف و یا دارای دندانه های اره ای شکل دور از هم، روی برگ ها بدون روزنه است.
طول برگ ها40 تا 50 میلی متر که معمولا حداقل سه برابر آن هاست. گل آذین آن به طول 2-4 ( به ندرت5) سانتی متر، خوشه ای ساده و به ندرت به صورت خوشه مرکب( پانیکول). تعداد گل ها در گل آذین 5 تا 20 ( به نردت 30 عدد)، دمگل به طول 6 تا 10 میلی متر.
میوه( هسته) آن ابتدا سرخرنگ سپس سیاه رنگ می شود و به طول تا 8 میلی متر، بیضی شکل و نرم و فاقد خامه می باشد(کلاله بدون پایه)(41).
این گونه در دامنه های جنوبی البرز از فیروزکوه تا ارنگه و طالقان در ارتفاعات 2800-1000 متر دیده می شود. در قفقاز و ترکیه و ارمنستان نیز انتشار دارد. درختچه کوتاهی است به بلندی تا یک مار، خارهای بلندی دارد که بن آنها پهن و تا 3 سانتی متر طول دارند.(42).
زرشک داروینی-نهال زرشک داروینی-نهال زرشک رقم داروینی-درخت زرشک داروینی-درخت زرشک رقم داروینی-نهال یکساله 1ساله زرشک داروینی-نهال دوساله 2ساله زرشک داروینی-نهال سه ساله 3ساله زرشک داروینی-نهال سایز بزرگ زرشک داروینی-فروش نهال زرشک داروینی-خرید نهال زرشک داروینی
3-5-1- زرشک رقم داروینی
درختچه ای زیبا و راست قامت است. اغلب ب ارتفاع 180 الی 240 سانتی متر می رسد ولیکن بعضی اوقات به 3.60 تا 5.40 متر هم میرسد. دارای برگ های چرمی همیشه سبز، تیره برق و کوچک است. گل های معطر، زرد مایل به نارنجی رنگ در طول مدت اوخر فرئردین و اردیبهشت ماه دارد و به هنگام گل تماشایی است. خامه ها بلند است.
میوه ها ارغوانی تیره به همراه شکوفه های آبی مایل به خاکستری رنگ دارد. میوه ها به هنگام رسیدن سریعا می ریزند، شاخه های قهوه ای رنگ است، این گونه سایه را دو ست دارد و مناسب باغات کوچک است.
در خاک های مرطوب عمل می آید. آنرا در ماه مهر یا فروردین می کارند، تگثیر آن به وسیله قلمه های خشبی در پائیز و نیز به طریقه بذر انجام می گیرد.
زرشک دنسی فلورا-نهال زرشک دنسی فلورا-نهال زرشک رقم دنسی فلورا-درخت زرشک دنسی فلورا-درخت زرشک رقم دنسی فلورا-نهال یکساله 1ساله زرشک دنسی فلورا-نهال دوساله 2ساله زرشک دنسی فلورا-نهال سه ساله 3ساله زرشک دنسی فلورا-نهال سایز بزرگ زرشک دنسی فلورا-فروش نهال زرشک دنسی فلورا-خرید نهال زرشک دنسی فلورا
4-5-1-زرشک رقم دنسی فلورا(B.densiflora)
برگ های آن چرمی، واژ تخم مرغی یا کشیده ، حاشیه آن صاف و یا دندانه دار و شیب یرگ گاهی دارای کرک های کوچک و یا گاهی صاف و بدون کرک می باشد. روی بدون استمات است.
گل آذین آن خوشه ای با گل های متعدد و از 20 گل متجاوز می باشد. میوه ان سته کشیده به قطر 5 تا 6 میلی مر می باشد.
در قفقاز، ارمنستان و ایران وجود دارد. در ایران در آذربایجان، کهرود نهاوند و کاشان ( ارتفاع2130 متر)، باختران و دامنه ای جنوبی البرز در شمشک و جاجرود( در ارتفاع 1700 متر) یزد ، کرمان و شهداد انتشار دارد.
زرشک فورتونئی-نهال زرشک فورتونئی-نهال زرشک رقم فورتونئی-درخت زرشک فورتونئی-درخت زرشک رقم فورتونئی-نهال یکساله 1ساله زرشک فورتونئی-نهال دوساله 2ساله زرشک فورتونئی-نهال سه ساله 3ساله زرشک فورتونئی-نهال سایز بزرگ زرشک فورتونئی-فروش نهال زرشک فورتونئی-خرید نهال زرشک فورتونئی
5-5-1- زرشک رقم فورتونئی
درختچه ای داری شاخه های راست و قوی و بومی چین، و به ارتفاع 45 تا 90 سانتی متر است. برگها به طول تا 30.4 سنتی متر، مرکب از 5 تا 9 برگچه سبز روشن است.
گل های آن در خوشه های کوچکی قرار دارد و به رنگ زرد می باشد. میوه ان به صورت حبه آبی رنگ است از آن در تهیه پرچین استفاده می گردد. می توان آن را کوتاه کرده و شکل داد. با قلمه تکثیر می گردد. بایستی در ارتفاع بالاتر از 300 متر کاشته شود. امروزه آنرا ماترونیا فورتونئی(Matronia fortune) می نامند.
زرشک اینترگریما-نهال زرشک اینترگریما-نهال زرشک رقم اینترگریما-درخت زرشک اینترگریما-درخت زرشک رقم اینترگریما-نهال یکساله 1ساله زرشک اینترگریما-نهال دوساله 2ساله زرشک اینترگریما-نهال سه ساله 3ساله زرشک اینترگریما-نهال سایز بزرگ زرشک اینترگریما-فروش نهال زرشک اینترگریما-خرید نهال زرشک اینترگریما
6-5-1- زرشک رقم اینترگریما(B.integerrima Bge.)
این رقم به زرشک البرز معروف است و در مناطق مختلفی از ایران می روید این گونه در خوی، قطور، در راه منجیل تا زنجان ، منطقه گرگان، خوس ییلاق، در سمنان، در شهمیرزاد، خراسان، لرستان، اصفهان، فارس و در منطقه تهران در رودک بالای رنه، پس قلعه و کرج ، کاشان و کرمان دیده می شود(42) و نیز در شمال تریکه و شمال عراق، افغنستان، ماورا قفقاز، ترکمنستان، کشمیر، تیان شان و شمال غربی سینا چراکنده می باشد.
ارتفاع آن تا 4 متر است. شاخه های جوان و شاخه های سال قبل به رنگ های گوناگون از زرد تا قهوه ای، به ندرت خاکستری، اغلب شفاف و کمی شیاردار می باشند.
خارهای آن معمولا ساده و سخت ولی در جست ها و شاخه های نازاد سه شاخه می باشد. طول 1 تا 3.5(گاهی تا4 ) سانتی متر، در شاخه های فرعی بلند، اغلب5 قسمتی و همرنگ ساقه ها می باشند.
برگهای آن چرمی، واژ تخم مرغی یا گشیده با حاشیه صاف و ئر جست ها با دندانه های تیز و پهن است. قاعده برگ کوه ای و به دمبرگ امتداد می یابد. روی برگ دارای استمات می باشد. طول برگ 2 تا 3 برابر عرض ان است.
گل آذین آن خوشه ای( ساده یا مرکب) طویل به طول 2 تا 5 سانتی متر( به ندرت 7 سانتی متر) یا بیشتر یا 6 تا 35 عدد گل( به ندرت 50) می باشد. اجزای پریانت واژ تخم مرغی، با خامه کوتاه و کلاله پهن است.
میوه آن، سته واژ تخم مرغی یا کشیده به رنگ ارغوانی سرخ تا نیلی گردآلود به طول 7 تا 8 میلی متر می رسد. نرم و فاقد خامه می باشد.
زرشک ژولیانه-نهال زرشک ژولیانه-نهال زرشک رقم ژولیانه-درخت زرشک ژولیانه-درخت زرشک رقم ژولیانه-نهال یکساله 1ساله زرشک ژولیانه-نهال دوساله 2ساله زرشک ژولیانه-نهال سه ساله 3ساله زرشک ژولیانه-نهال سایز بزرگ زرشک ژولیانه-فروش نهال زرشک ژولیانه-خرید نهال زرشک ژولیانه
8-5-1- زرشک رقم ژولیانه(B.julianae(schneid)=wintergreen barberry))
این گونه یک درختچه همیشه سبز وخشبی است و بومی چین می باشد. دارای برگ های باریک و نوک تیز در خوشه های پنج عددی، به رنگ سبز تیره در سطح بالا و سبز روشن در سطح زیرین است. گل ها زرد کمرنگ در ماه اردیبهشت، خامه کوتاه، حبه های سیاه مایل به آبی دارد. در بهار و پائیز بایستی آنرا هرس نمود. ازدیاد آن از طریق بذر یا قلمه های خشبی می باشد.
زرشک نومولاریا-نهال زرشک نومولاریا-نهال زرشک رقم نومولاریا-درخت زرشک نومولاریا-درخت زرشک رقم نومولاریا-نهال یکساله 1ساله زرشک نومولاریا-نهال دوساله 2ساله زرشک نومولاریا-نهال سه ساله 3ساله زرشک نومولاریا-نهال سایز بزرگ زرشک نومولاریا-فروش نهال زرشک نومولاریا-خرید نهال زرشک نومولاریا
9-5-1- زرشک رقم نومولاریا(B.nummu Laria(Bge.))
ارتفاع آن 4 متر، شاخه ها زیاد و متعدد، به رنگ قهوه ای و گل ارغوانی، در انشعابات نو شکفته کبود رنگ به نظر می سد. خارها ساده یا سه شاخه.
برگ های آن چرمی، تخم مرغی گرد با حاشیه صاف به ندرت در انتهای برگ دندانه دیده می شود. در صورتی که برگ جست های تازه آن دارای حاشیه دندانه دار می باشد. روی برگ فاقد روزنه می باشد. قاعده آن گوه ای است.
میوه( سته) آن تخم مرغی گرد و سرخ رنگ به طول 5 تا 6 میلی متر می باشد.
در دامنه های مرکزی و جنوبی البرز در چهل چشمه فیروزکوه و مبارک آباد در ارتفاع2300 تا 3400 متر و نیز کرمان دیده می شود.
زرشک ارینتالیس-نهال زرشک ارینتالیس-نهال زرشک رقم ارینتالیس-درخت زرشک ارینتالیس-درخت زرشک رقم ارینتالیس-نهال یکساله 1ساله زرشک ارینتالیس-نهال دوساله 2ساله زرشک ارینتالیس-نهال سه ساله 3ساله زرشک ارینتالیس-نهال سایز بزرگ زرشک ارینتالیس-فروش نهال زرشک ارینتالیس-خرید نهال زرشک ارینتالیس
10-5-1- زرشک رقم ارینتالیس(B.Orientalis C.K.sch)
ارتفاع این گونه دومتر شاخه های جوان و گل دهنده ان کمی شیادار، به رنگ مایل به قهوه ای است که پس از چندی خاکستری می گردد. دارای خاهای متنوع یک شاخه تا سه شاخه است.
برگ های آن بیضی یا بیضی نیزه ای کم و بیش غشائی و حاشیه ان دارای دندانه های مبهم و رگبرگهای به هم رفته می باشد. روی برگ بدون استمات و پشت و روی آن معمولا یکرنگ و 4.5 سانتی متر طول دارد.
گل آذین آن خوشه ای ، طول آن7 سانتی متر، و به تعداد 20 گل یا بیشتر است. میوه آن سته کشیده و سرخ رنگ است.(41)
در ارتفاعات جنوبی البرز از الموت تا سمنان و در ارتفاعات ساوه و کاشان دیده می شود و در واریته از آن به نام زرشک بی دانه « بربریس ارینتالیس واریته آسپرما»(B.Orientalis Var asperma Don) است.(42)
11-5-1- رقم براچیوبوتریس(B.Vulganis Var brachiobotrys Boiss)
رقم براچیوبوتریس در ارتفاعات فیروزکوه به سمنان انتشار دارد(42).
12-5-1- رقم ارتوبوتریس(B.orthobotrys Bienert ex V.K.Schneider)
به بلندی حدود 4 متر که در مازندران و گرگان و کلاردشت در ارتفاعات 750-260 متر دیده می شود(42).
13-5-1- رقم خراسانیکا(B.Khorasanica Brow& J.Zielin)
این گونه را گیاه شناسان فلورا ایرانیکا دانسته و در خراسان بین بجنورد و مراوه تپه مشاهده کرده اند(42).
14-5-1- رقم استنوفیلا(B.stenophylla)
این گونه هیبریدی از تلاقی گونه داروینی با گونه امپتریفولیا(B.empertrifolia) است. حداقل به ارتفاع 2.5 متر (2.4 تا 3 متر) می رسد. دارای شاخه های برایک و بلند می باشد. برگ های باریک، همیشه سبز و تیره رنگ دارد. طول برگ ها تا 2.5 سانتی متر می رسد. سطح زیرین برگ ها مایل به سفید است. گل های آن در خوشه های کوچک و بر روی ساقه های جوان و یک ساله قرار دارد، در ماه فروردین و اردیبهشت دارای شکوفه های معطر و زرد مایل به طلایی فراوان می باشد. در ماه مرداد دارای میوه های سیاه مایل به آبی بوده و سریعا می ریزند. در خاک به خصوصی عمل نمی آیند، خاک های رسی را ترجیح می دهد. این گونه را درماه مهر یا فروردین می کارند. پس ازگل دهی ، ساق های بلند را کوتاه باید کرد و در فصل پائیز آنرا هرس می کنند. از گونه های سایه دوست است.
زرشک تانبرگی(ژاپنی)-نهال زرشک تانبرگی(ژاپنی)-نهال زرشک رقم تانبرگی(ژاپنی)-درخت زرشک تانبرگی(ژاپنی)-درخت زرشک رقم تانبرگی(ژاپنی)-نهال یکساله 1ساله زرشک تانبرگی(ژاپنی)-نهال دوساله 2ساله زرشک تانبرگی(ژاپنی)-نهال سه ساله 3ساله زرشک تانبرگی(ژاپنی)-نهال سایز بزرگ زرشک تانبرگی(ژاپنی)-فروش نهال زرشک تانبرگی(ژاپنی)-خرید نهال زرشک تانبرگی(ژاپنی)
15-5-1- زرشک رقم تانبرگی(ژاپنی)(B.thunbergii(DC)= Japanese barberry)
این گونه زرشک در بخش شرقی ایالات متحده آمریکا به صورت وحشی می روید و از آن در تزئینات باغات استفاده می کنند. این گونه به زنگ سیاه ساقه گندم مقاومت داشته و مورد حمله واقع نمی شود.
حبه های این گونه به صورت منفرد و یا جفت عمل می آید و خارهای آن نیز بیشتر به صورت پرچین یا درختچه زینتی( به خاطر داشتن شاخ و برگ پائیزه مخملی رنگ و حبه های قرمز روشن و پردوامش در پائیز و زمستان پرورش داده می شود) استفاده می گردد. خامه اش ناپیداست(شکل2-1).
ارتفاع آن 100 تا 120 سانتی می رسد. در خاک های فقیر به خوبی می روید. باید آن را در سایه پرورش داد.(41).