بررسی جوانه زنی بذور بادام و گونه های وحشی آن
در یک بررسی، اثرات خراش دهی مکانیکی (Nicking) و شیمیایی (قرار دادن در اسید سولفوریک به مدت ۰، ۳۰ و ۶۰ دقیقه) و سرمادهی (۰، ۱۵، ۲۰ و ۴۵ روز) بر جوانه زنی بذوربادام وحشی P. scoparia و
مورد مطالعه قرار گرقت. تیمار شکستن بعلاوه ۴۵ روز سرمادهی بهترین نتیجه را نشان داد(94 درصد P. scopari و 5/82 درصد P. webbii )
نیاز سرمایی برای بذور خراش دهی شده با اسید در گونه های مختلف متفاوت بود. غوطه وری در اسید به مدت 30 دقیقه بعلاوه 30 روز سرمادهی باعث افزایش درصد جوانه زنی بذور . P. scoparia به میزان 5/74 درصد شد ولی در P. webbii تیمار غوطه وری در اسید به میزان ۶۰ دقیقه بعلاوه سرمادهی ۴۵ روز جوانه زنی را به ۳۷ درصد افزایش داد. در حقیقت در هر ۲ گونه قبل از سرمادهی، خراش دهی مکانیکی موثرتر از خراش دهی شیمیایی با اسید بود .(Heidari et al., 2008)
(2000) .Abu - Laila et al به بررسی وضعیت جوانه زنی بذرها و میزان ریشه دار شدن قلمه های ساقه گونه A. arabic پرداختند. ایشان ۵ تیمار مختلف شامل سرمادهی بذرهای با پوسته چوبی، سرمادهی بذرهای فاقد پوسته چوبی، خراش دهی پوسته چوبی بذر با اسید سولفوریک، سرمادهی بذرهای خراشدهی شده و نهایتا شاهد بدون سرمادهی و خراشدهی را بررسی و نتیجه گرفتند که بیشترین درصد جوانه زنی (۷۱ درصد) و کمترین تعداد روزهای لازم برای جوانه زنی بذر (۱۳ روز) در بذرهای سرمادهی شده فاقد پوسته چوبی مشاهده شد. اما درصد بقای دانهال های سرمادهی شده فاقد پوسته چوبی کمترین مقدار (8/55 درصد) بود.
(2000) .Khalil et al میزان جوانه زنی بذرهای گونه A. arabica را در چهار آزمایش جداگانه مورد بررسی قرار دادند در آزمایش اول بذرهای سالم به مدت ۰، ۱۵، ۳۰، ۴۵ و ۶۰ روز در دمای ۵ درجه سانتیگراد سرمادهی شدند. بالاترین درصد جوانه زنی (۶۳ و ۶۷) در ۴۵ و ۶۰ روز سرمادهی بدست آمد و بذرهای سرمادهی نشده جوانه نزدند. در حین سرمادهی میزان ABA آزاد و بلوکه شده در بذر بتدریج کاهش یافت اما در اندوکارپ هیچ الگوی مشخصی در ABA دیده نشد. در بذرها مقدار ABA آزاد و بلوکه شده ۷، ۸، ۱۲ و ۱۳ برابر بیشتر از اندوکارپ بود. سرمادهی برای ۴۵ و ۶۰ روز کمترین ABA آزاد را در بذر و اندوکارپ سبب شد. در آزمایش دوم، بذرها به همان مدت آزمایش اول سرمادهی شدند اما در ۱۵۰۰ پی پی ام GA3 خیسانده شدند. سرمادهی برای ۳۰ روز و غوطه وری در GA3 منجر به بالاترین درصد جوانه زنی (۳۷ درصد) شد. سرمادهی بذرها به مدت ۴۵ و ۶۰ روز و غوطه وری در ۱۵۰۰ پی پی ام جیبرلین سبب از بین رفتن جوانه زنی بذرها شد. در آزمایش سوم، بذرهای سرمادهی شده به مدت ۳۰ روز و فروبری به مدت ۲۴ ساعت در ۷۵۰ یا ۱۰۰۰ پی پی ام GA3 درصد جوانه زنی را به ۵۰ تا ۴۰ درصد بیشتر از فروبری در غلظت های دیگر GA3 (صفر، ۲۵۰ و ۵۰۰ پی پیام رسانید . در آزمایش چهارم غوطه وری بذرهای سرمادهی نشده در GA3 (غلظت های ۲۵۰، 500 و 750 پی پی ام برای ۲۴ ساعت) درصد جوانه زنی را بیشتر از غوطه وری در BA(غلظت250، 500 و ۷۵۰ پی پی ام) و یا مخلوط )GA3 ۵۰۰ پی پی ام) و BA (500 پی پی ام) و بذرهای تیمار نشده افزایش داد.
(2004) .Garcia-Gusano, et al نشان دادند که رکود بذر روی جوانه زنی بذر و رشد دانهال تاثیر می گذارد. ایشان در آزمایشی اثر دما و پوسته سخت روی رکود بذر چهار رقم بادام مورد بررسی قرار دادند. بذرهای بالغ با یا بدون پوسته سخت برای 1یا 10 روز سرمادهی (۷ درجه سانتیگراد) شدند وسپس به مدت ۵ هفته در دمای ۲۲ درجه سانتیگراد قرار داده شدند
تعداد بذرهای جوانه زنده شده در هر رقم بصورت هفتگی اندازه گیری شد و رابطه بین نیاز سرمایی برای گلدهی و نیاز سرمایی برای جوانه زنی بذور بررسی شد. سرمادهی بذرهای با پوسته سخت در ارقام مختلف بین ۶ هفته (ارقام زود گل) تا ۸ هفته (ارقام دیر گل) متفاوت بود. حذف پوسته چوبی در ارقام سنگی، نیاز سرمایی را به مدت ۳ هفته کاهش داد. حذف پوسته چوبی در ارقام پوست نازک موثر نبود. بین ارقام اختلاف معنی داری برای نیاز گرمایی مشاهده نشد. دو هفته دمای ۲۲ درجه سانتیگراد برای حداکثر درصد جوانه زنی بعد از هر تیمار سرمایی کافی بود. بنظر می رسد که رکود بذر در گونه های جنس Prunus یک مکانیزم سازش برای حفاظت آنها در مقابل یخبندان در زمستان می باشد. این مکانیزم مانع از جوانه زنی فوری بذر حتی در برابر شرایط مناسب هوایی و نمونه می باشد. سرمادهی روش مرسومی برای از بین بردن رکود در گونه های این جنس می باشد و به منظور تسریع در این فرایند، کاربرد تنظیم کننده های رشد یا حذف پوشش بذر توصیه شده است.
(1977( , Grasselly طول مدت سرمادهی بذر را برای گونه های A. dulcis، A kuramica، A. zabulica، A. bucharica، A. fenzliana ، A. kotschyi، A. webbii، A. Scoparia به ترتیب 50-30،40،40،30،45-30،35-30،40 و 40 روز اعلام کرد.
Rouhi et al., (2005) درآزمایشی به بررسی سرمادهی (45،60،75 و 90 روز با تیمارهای سرمادهی 0-1،5-4 و ۱۰-۹ درجه سانتیگراد) و خراشدهی (با و یا بدون اندوکارپ) بر روی جوانه زنی بذور، رشد دانهال و تجمع ماده خشک در گونه بادام وحشی A. Scoparia پرداختند.
مدنی (۱۳۸۴) به منظور بررسی درصد جوانه زنی بذر گونه های وحشی A. scoparia، A. eburned، A. elaeidignifolia، در ابتدا بذرهای پوک به روش غوطه وری در آب جدا گردیدند و سپس نوک بذرهای سالم توسط قیچی باغبانی بطوری که صدمه ای به جنین وارد نشود حذف شدند. پس از آن بذرها به مدت ۴۸ ساعت در اآب جاری قرار داده شدند. به منظور سرمادهی مرطوب، بذرها به مدت ۱۰ دقیقه با محلول کلراکس ۱۰ درصسد (دارای 2۵/۵ درصد هیپوکلریت سدیم) گندزدایی شدند و آنگاه در پیت ماس به نسبت ۳ به1 (۳ قسمت پیت ماس و یک قسمت بذر) بعنوان محیط نگهدارنده رطوبت آمیخته شدند و در هر کیسه پلاستیکی سوراخ دار ۲۵ عدد بذر قرار داده شد و پس از مرطوب کردن در دمای ۱ ± ۴ درجه سانتیگراد قرار داده شدند. بررسی درصد جوانه زنی بذرهای گونه های مذکور نشان داد که جوانه زنى بذرها درسطح ۵ درصد تفاوت معنی داری داشتند، بطوریکه A. eburned بیشترین. درصد جوانه زنی بذر (۷۹ درصد) و A. elaeguifolid کمترین درصد جوانه زنی بذر (۳۵ درصد) را نشان دادند. گونه A. scoparia مقدار 64 درصد جوانه زنی بذر را نشان دادند.
تحقیقات نشان داده اند که جیبرلین ها بیشترین دخالت مستقیم را در کنترل و تسهیل جوانه زنی بذور دارند. این مواد در ۲ مرحله مختلف جوانه زنی ایفای نقش می کنند یکی در مرحله اولیه تولید آنزیم در نسخه برداری از کروموزوم ها عمل می کنند و دیگری در فعال بازی آنزیم هایی دخالت دارند که در سیستم جابجایی مواد غذایی و تبدیل مواد مورد نیاز برای رشد جنین نقش دارد. البته جوانه زنی بذور در برخی از گیاهان به تنهایی توسط اسید جیبرلیک تحریک می شود ولی در برخی دیگر که حاوی میزان زیادتری از بازدارنده های رشد هستند، کاربرد توام اسید جیبرلیک و سایتوکینین ها موثر می باشد، گفته می شود که سایتوکینین ها اثر بازدانده ها بویژه آبسیایزیک اسید را خنثی می کنند، بنابراین احتمالا سایتوکینین ها نقش تسهیل کننده جوانه زنی بذور را دارند و اسید جیبرلیک را به فعالیت وا می دارند. این عقیده نیز وجود دارد که سایتوکینین ها در یک مرحله از جوانه زنی، جدا از جیبرلین ها فعال می باشند (خوشخوی، ۱۳۶۸). راحمی (۱۳۸۹) برای مطالعه میزان جوانه زنی بذور و استقرار و رشد دانهال های گونه های وحشی بادام دو آزمایش مجزا به انجام رسانید. در آزمایش اول اثر مقادیر مختلف جیبرلین بر روی جوانه زنی ۴ نمونه بادام وحشی و در آزمایش دوم جوانه زنی بذرهای ۶ نمونه دیگر بادام وحشی مقایسه شدند. عامل های درصد جوانه زنی، شاخص رشد و آغازش ریشه ژنوتیپ ها متفاوت بودند، أما تحت تأثیر تیمار هورمونی قرار نگرفتند.