بادام

بادام یکی از قدیمی ترین درختانی است که در مناطق سردسیری و نیمه سردسیری ایران کشت میشود. درخت بادام از جنس Prunus  و از خانواده ی Rosaceae  است که خویشاوندی نزدیکی با گونه های مختلف میوه های هسته دار؛ از قبیل آلو، گوجه، و به ویژه هلو و شلیل دارد و می تواند با آنها تلقیح یابد. نام علمی آن

Prunus amygdalus  یا Amygdalus communis  است. واریته ی بادام شیرین به نام  Dalcis  نامیده میشود که حدود 54 درصد روغن دارد و واریته ی بادام تلخ  Amura  است که علاوه بر مواد روغنی، هسته ی آن ماده ای به نام آمیگدالین (Amygdalin) دارد. بادام شیرین، بیشتر به خاطر مغز و بادام تلخ برای روغن آن کاشته میشود. نوع پوست نازک آن که معمولا به بادام دست شکن ( پوست کاغذی ) معروف اند، از نظر تجاری اهمیت زیادی دارد؛ هرچند این درخت در برابر سرما بسیار مقاوم است، اما خیلی زود گل است و همیشه خطر سرمای بهاره آن را تهدید میکند و به همین علت کشت آن را محدود ساخته است.

در باغ های آبی ارتفاع آن گاهی به 10 متر هم میرسد. میوه ی بادام جزو میوه های شفت است که از مغز آن استفاده میشود. پوست سبز بادام در واقع بخش برون بر و میان بر میوه است، و درون بر همان پوست سخت چوبی است که دانه (مغز ) را در بر میگیرد. علاوه بر مغز بادام، میوه نارس آن نیز به مصرف تغذیه میرسد.

ارقام بادام را میتوان بر اساس درصد مغز به ترتیب زیر طبه بندی نمود:

خیلی سخت یا سنگی 20-25 درصد

سخت 25-35 درصد

نیمه سخت 35-45 درصد

نیمه کاغذی 45-55 درصد

کاغذی یا دست شکن 55-65 درصد

گل های بادام کامل اند؛ یعنی تمام اندام های نر و ماده ی گل را دارند؛ ولی گلها عموما غیر خودگشن هستند؛ یعنی خود به خود تلقیح نمیشوند و باید با ارقام دیگری کشت شوند که بتوانند رم اصلی را تلقیح نمایند. در درختان بادام، دانه ی گرده روی کلاله ی مادگی جوانه میزند و رشد میکند، اما رشد آن در خامه ی تخمدان متوقف میشود. در گرده افشانی گل های بادام زنبور، بخصوص زنبور عسل، تاثیر زیادی دارد. تکثیر بادام از طری کاشت بذر و سپس پیوند روی آن انجام میگیرد. البته میتوان آن را روی پایه های زردآلو، آلو و گوجه نیز پیوند زد.