ارقام گلابی موجود در کلکسیون های ژرم پلاسم کشور

واردات ژرم پلاسم ارقام و پایه های گلابی

به صورتی که ارقام گلابی هاروسوئیت (Harrow Sweet)، هارودلایت (Harrow Delight)، هاروست کوئین (Harvest Queen)، هانی سوئیت (Honey Sweety)، بوهمه (Boheme)، پوتوماک (Potomac)، سوپر الیوت (Super Eliot) و آیدا (Aida) همراه با دو رقم توسکا (Tosca) و اتروسکا (Etrusca) و پایه پیرودوارف (Pyrodwarf) و شماری از سری پایه های همگروه دو رگ الدهم × فارمیندگدال شامل پایه های 40 F× OH، 69  F×OH و 87 F× OH و 333 F × OH به صورت درون شیشه و یا نهال وارد کشور شده و در حال تکثیر می باشند.

انواع مختلف خوج متعلق به گونه P. communis بوده و در حال حاضر کلکسیون محدودی از 19 ژنوتیپ گلابی های خوج با نام های محلی خوج محمد رضایی، خوج مرداب انزلی، کولی خوج، خوج کته سر، خوج آرود درشت، خوج لب ترش، خوج آرود ریز، خوج خلخال، خوج سبز اصفهان، خوج لتنزی، خوج آسیاییف خوب آسیا برک، خوج دیلمان، خوج محلی سبز، پلا خوج، آب خوج، خوج سنگ سری، خوج لب رود و خوج کته گل که توسط محقق موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر مرحوم مهندس پرویز دبیر اشرافی جمع آوری شده بود در کلکسیون مربوط به ایستگاه تحقیقاتی لاهیجان موجود است.

رنگ تنه در برخی زرد قهوه ای تا قرمز بوده به گونه ای که از رنگ تنه شناسایی گونه درخت تا حدی دشوار به نظر می رسد. نوع برگ نیز تا حدی متفاوت و دارای برگ های توسعه یافته قلبی، گل های بزرگ و در مواردی متمایل به صورتی و برگ های جوان سرشار از مواد فنلی می باشند.

لیست ارقام گلابی موجود در کلکسیون های گلابی ایستگاه های مختلف بخش تحقیقات باغبانی موسسه اصلاح و تهیه نرمال و بذر کشور تا سال 1388.

گلابی های بومی		گلابی های وارداتی
آستانه	کفتر بچه	Harrow Sweet	Abate Fetel (Abbe Fetel)
اسفراینی	کوزه کلاغی	Harvest Queen	Aida
بیروت	گنجونی (کنجونی)	Honey Sweet	Allexandrine
پاییزه مشهد	محمدعلی	Kaiser (Beurre Bosc)	Alvert
پیغمبری (سردرودی)	مسکه	Krasnadar (Radnayar)	Anjou
تاشکندی	نامشخص 1	Krus Siehan	Anjou Andomax Red
ترش مشهد	نامشخص 2	Louise Bonne de Jersey	Bartlet (Williams)
چینی	نامشخص 3	Mellin	Bella di Giugno
حسن کندری	نطنزی	Max Red Bartlett	Beurre d’ Amantis
خوج شماره 1		Packam’s Triumph	Beurre Diel
خوج شماره 2		Passe Crassane	Beurre Giffard
دره گزی (درگزی)		Passe Colmar	Beurre Hardy
دم بلند اسفراین		Potomac	Boheme
دم کج شماره 1 (زرد)		Samardok	Bulghar No. II
دم کج شماره 2 (سبز)		Spadona	Bulghar NO.II
سبری		Super Eliot	Buttira
سه فصله		Tosca	Comicc
سیف تبریز		William Duchesse	Conference
شاه میوه		گلابی آسیایی (SK 6)	Coscia
شاهک		گلابی آسیایی (SK 7)	Doyenne du Comice (Decana del Comizio)
شکری		گلابی آسیایی (SK 8)	Dr. Jules Guyot (French Bartlett)
شیرین ترکان		گلابی آسیایی (SK 9)	Duchesse (Duchesse d’ Angouleme)
فرنگی		گلابی آسیایی (SK 10)	Epine Mas
فلسطینی		گلابی آسیایی (SK 11)	Etrusca
قوچی		گلابی آسیایی (SK 12)	Favorite de Claps
قوسی		گلابی آسیایی (SK 13)	General Le Clerc
کدو عنبری		گلابی آسیایی (SK 14)	Harrow Delight

 

ارقام مهم گلابی متعلق به گونه P.communis

از جمله این ارقام می توان به شاه میوه اصفهان، گلابی نطنزی متعلق به نواحی کوه های کرکس در شمال استان اصفهان، گلابی سبری و کنجونی متعلق به باغ های جلگه زاینده رود در اصفهان، درگزی، شیرین ترکان و تاشکندی منشا گرفته از باغ های خراسان، سیف تبریز و سردرودی منشا گرفته از باغ های آذربایجان و شمال غرب کشور، گلابی زودرس دم کج و سه فصله منشا گرفته از باغ های کرج و بسیاری از ژنوتیپ های محلی خوج در استان های شمالی کشور خصوصا استان گیلان قابل ذکر است.

ارقام گلابی تجاری ایران

ارقام شاه میوه، دمکج، سه فصله، سردرودی (پیغمبری)، درگزی، شکری، قوسی، شیرین ترکان، تاشکندی، سبری و نطنزی (طامه) بوده باشد.  از این بین برخی ارقام دارای اهمیت بیش تر و برخی به تدریج بر اساس انتخاب و شناخت بهتر باغداران از آن ها اهمیتشان را از دست داده اند. از بین ارقام بومی که همچنان مورد توجه می باشند می توان به رقم درگزی و سبری اشاره کرد که هر دو جزء ارقام پر محصول بوده و اولی به دلیل مقاومت بسیار بالا نسبت به بیماری آتشک بیش از سایر ارقام مد نظر قرار گرفته است. گلابی سبری همچنان در نهالستان های استان اصفهان و اندکی از دیگر نهالستان های کرج؛ تهران و خراسان مد نظر است. گلابی شاه میوه به دلیل معایب بزرگ این رقم از جمله کم باردهی، حساسیت به پسیل گلابی، حساسیت به آتشک و کوتاه بودن دوره انبارمانی میوه و همینطور سیاه شدن بافت داخل میوه بلافاصله پس از برداشت، به تدریج از فهرست ارقام عمده تکثیری نهالستان ها در حال حذف شدن بوده و به غیر از محدود تولید کنندگانی که به دلیل دید سنتی همچنان به کاشت این رقم می پردازند، کشت آن در باغ های مدرن گلابی به کلی متوقف شده است. گلابی نطنزی که با نام گلابی طامه نیز شناخته می شود نیز یک گلابی بسیار کم بار و همین طور دیربارده است که صرفاً در نطنز همچنان دارای محبوبیت بوده و در سایر مناطق کشور فاقد کاربرد تجاری است.

در استان گلستان و مازندران طی سال های اخیر از جمله ارقام مورد توجه این استان گلابی به نام مشو می باشد. شکل ظاهری میوه در این رقم اندکی به گلابی درگزی شبیه است و شاید همانند بسیاری از ارقام شمال خراسان، این رقم نیز بخشی از ژنوم خود را از گونه های شرقی گلابی دریافت کرده باشد. این رقم همانند گلابی درگزی دارای برگ های سبز تیره و نوک برگ کشیده بوده و بسیار پربار است. شیرینی میوه اندک و تا حدی به گلابی شکری شباهت دارد. به منظور اطمینان از اینکه رقم مشو یک رقم متمایز از رقم شکری می باشد نیاز است تا تحقیقات بیشتری روی خصوصیات مورفولوژیک و ژنوم آن ها صورت گیرد.

در حال حاضر مهم ترین ارقام در حال تکثیر گلابی شامل لوئیزبون، بیروتی، اسپادونا و ویلیام دوشس هستند. در موارد محدودی نیز نهالستان ها نسبت به تکثیر ارقام بوره ژیفارد (شناخته شده با نام غلط رقم چینی)، بلادی جونیو (شناخته شده با نام غلط رقم بوردیجون یا حاج الیاسی) و کوشیا می پردازند. رقم محمد علی که دارای بزرگترین میوه در بین ارقام گلابی است به غلط در استان خراسان به دمکج معروف است این در حالی است که در سایر مناطق کشور کوچکترین رقم گلابی که بسیار زودرس بوده و فاقد کیفیت است به نام دمکج معروف است. این رقم در کرج و تهران طرفدار زیادی نداشته است.

دیگر تداخل رقم مشاهده شده در ارقام وارداتی کشور بین سه رقم ویلیامز (یا همان گلابی بارتلت)، دوشس و ویلیامز دوشس مشاهده می شود. این سه رقم از یکدیگر متمایز بوده و ارتباطی از نظر اینکه رقم ویلیام دوشس هیبرید بین دو رقم دوشس و ویلیامز باشد بین آن ها وجود ندارد. رقم ویلیامز یک رقم با کیفیت است، لیکن به دلیل حساسیت ها درخت و از جمله حساسیت قابل توجه آن به بیماری آتشک چندان مورد توجه قرار نگرفته است. رقم دوشس از کیفیت پایینی برخوردار بوده و این رقم به پسیل گلابی و آتشک بسیار حساس است. اندازه درخت رقم دوشس کوچک و گلابی دیررسی تولید می کند.

متاسفانه در کلیه نهالستان های کشور رقم ویلیام دوشس به اشتباه با نام دوشس تکثیر می گردد. این تداخل نام سبب عدم امکان شناخت خصوصیات واقعی رقم شده و در گزینش نیازهای واقعی رقم نظیر انتخاب رقم گرده زا محققین و افراد مطلع را دچار اشکال و یا تاخیر خواهند نمود. همچنین رقم ویلیامز روی پایه های رویشی به کاملا ناسازگار بوده، در حالی که رقم ویلیامز دوشس رقمی سازگار و مطلوب برای پیوند روی این پایه ها است.

ارقام گلابی متعلق به گونه P. communis

ارقام گلابی عمده و مهم ترین مورد تکثیر در نهالستان های کشور (با توجه به ارقامی که به صورت محلی نیز تکثیر می شوند) شامل ارقام درگزی، شاه میوه، سبری، قوسی، محمد علی، شکری، تاشکندی، مشو، نطنزی، بلادی جونیو، بوره ژیفارد، لوئیزبون، بیروتی، کوشیا، ویلیام دوشس و اسپادونا هستند. از بین این ارقام تنها ارقام بلادی جونیو، لوئیزبون، بیروتی، کوشیا، ویلیامز دوشس، اسپادونا و درگزی بسته به محل و شرایط محیطی و همچنین شدت خسارت بیماری آتشک در آن مکان توصیه شده و سایرین یا فاقد ارزش تجاری بوده و یا کاشت آن ها در مناطق خاصی در استان های کشور توصیه می شود. از جمله این ارقام می توان به گلابی مشو که فقط در استان مازندران، گلابی سبری و نطنزی که فقط در استان اصفهان و گلابی محمدعلی که فقط در استان خراسان کشت و کار می شود.

رقم شاه میوه

نام های معادل این رقم شاه میوه اصفهان، شاه میوه کرج، و سایر انواع شاه میوه است که ظاهراً همگی بسته به مکان تفکیک شده اند. این رقم از گونه P. communis L. بوده و دارای تاج باز و گسترده، سطح پوست تند فلس ها قابل جدا شدن و رنگ شاخه های جوان آن قرمز تا ارغوانی رنگ است بر اساس تجربه نهالستان ها از ارقام گلابی شاخه قرمز محسوب می شود. گل ها بزرگ و باز بوده و میوه کاملا گلابی شکل است. زمان رسیدن میوه در اواسط تابستان و از گروه ارقام میان رس محسوب می شود. بافت میوه نرم و دارای سلول های سنگی علی الخصوص درحاشیه تخمدان است. که این نوع خاص سلول های سنگی تنها در این رقم و ارقام شاهک و دمکج مشاهده می شود. هر سه رقم ظاهرا این رقم دارای خصوصیت کم باردهی بوده و عملکرد باغ های این رقم ندرتا از 10 تا 15 تن در هکتار فراتر خواهد رفت. این رقم حساسیت بسیار شدیدی به پسیل گلابی داشته و مبارزه با پسیل گلابی به تعداد 2 تا 3 مرتبه در سال در باغ های این رقم ضروری است. ایراد بزرگ دیگر این رقم، حساسیت آن به قهوه ای شدن درونی میوه بوده و بلافاصله پس از رسیدن به سرعت بافت داخلی آن قهوه ای و فاسد می گردد. میوه این رقم به کرم سیب نیز بسیار حساس است. از دیگر حساسیت های این رقم می توان به خسارت آتشک روی شکوفه های آن اشاره کرد.

رقم سبری

گاهی این رقم را با نام سیبری نیز می شناسند و منشا آن اصفهان است. برخی منابع داخلی این رقم را به دلیل شکل میوه گرد و بافت شنی و آبدارش به گلابی های آسیایی گونه P. serotina نسبت داده اند.

این رقم دارای تاج کمی گسترده بوده و رنگ پوست درخت به رنگ خاکستری و رگه رگه می باشد. رنگ شاخه های جوان آن کاملا قهوه ای رنگ بوده و از مشخصات بارز این رقم است. میوه گرد و آبدار جز ارقام بسیار دیررس و انباری محسوب می شود. زمان رسیدن آن در مهرماه بوده و به مدت 6 ماه یا بیشتر به شرط برداشت در زمان مناسب، می توان آن را در سردخانه نگهداری کرد. بافت میوه ترد، دارای سلول های سنگی و آبدار است. باردهی این رقم نسبتاً زیاد و حساسیت آن به اندازه رقم شاه میوه به پسیل زیاد نیست.

اگرچه میوه این رقم شیرینی زیادی ندارد، ولی به خاطر بافت آبدار و تردی آن بسیار مقبول و بازارپسند است. میوه در زمان رسیدن زرد رنگ و جذاب خواهد بود.

رقم سردرودی (پیغمبری)

این رقم به نام های پیغمبری یا تبریزی نیز شناخته می شود. منشا این رقم آذربایجان است. حساسیت این رقم به آتشک بسیار زیاد است. این رقم دارای تاج کمی افراشته بوده و از باردهی چندان زیادی برخوردار نیست. میوه آن گلابی شکل و کشیده بوده و دم میوه آن نسبتا باریک است. در زمان رسیدن و پس از اندک زمانی از برداشت میوه، دم میوه قهوه ای متمایل به سیاه شده و میوه با دم سیاه متصل به آن از سایر ارقام قابل شناسائی خواهد بود. زمان رسیدن ان در مهرماه است و دارای انبار مانی نسبتاً مطلوبی است. بافت میوه سفید رنگ و زمینه رنگ رویی میوه سبز خاکستری با گونه صورتی رنگ است. بافت میوه تا قبل از رسیدن کم آب بوده و در زمان رسیدن اندکی شیرین تر خواهد شد. به طور کلی این رقم از کیفیت چشایی بالایی برخوردار نبوده و حساسیت به پسیل آن متوسط است و جز ارقام نیمه حساس به پسیل به حساب می آید. این رقم همچنین حساسیت زیادی به کلروز ناشی از کمبود آهن نشان نمی دهد. با توجه به خسارت زیاد بیماری آتشک روی این رقم و همچنین کیفیت پایین میوه ان در مقایسه با دیگر ارقام، توسعه کشت آن مورد توصیه نیست. این رقم در کنار ارقام شاه میوه و سبری در فهرست ارقام گلابی بومی کشور ثبت گردیده است.

رقم سیف تبریز

رقم سیف تبریز

منشا این رقم آذربایجان است و از ارقام بومی با سطح کشت محدود در آذربایجان بوده است. تاج این رقم نسبتاً گسترده است، لیکن شاخه های در حال رشد به صورت عمودی و رو به بالا رشد می کنند. برگ های این رقم با شکل متفاوتی بوده و تا اندازه ای قلبی شکل است. تحمل آن به شرایط نامساعد محیطی نسبتاً زیاد و پس از گذشت دوره ها کم آبیاری نیز درخت در مقایسه با دیگر ارقام کلکسیون گلابی از سلامت نسبی برخوردار بوده است. میزان مقاومت به بیماری آتشک نیز در این رقم قابل توجه است، لیکن به دلیل حساسیت زیاد میوه به قهوه ای شدن درونی پس از مدت زمان اندکی پس از رسیدن و استفاده زیادی به عنوان یک رقم تجاری نداشته است. از دیگر نکات قوت این رقم، عدم سال آوری و فراوانی تشکیل میوه روی درخت است.

همچنین زمان رسیدن میوه به صورتی است که این رقم در زمره ارقام نسبتاً زودرس طبقه بندی می شود. میوه در زمان برداشت از اندازه متوسط تا نسبتا کوچکی برخوردار بوده و سطح آن زرد با زمینه سبز رنگ خواهد بود. متاسفانه زمانی که میوه از بافت کاملا زرد و رسیده ای برخودار خواهد بود، بافت درونی آن هم بسیار نرم و آسیب پذیر شده و به رنگ قهوه ای در خواهد آمد.

رقم دم کج

منشا این رقم کرج بوده است. اندازه درخت در این رقم بزرگ و با تاج نسبتا باز است، اندازه برگ در آن کوچک و دمبرگ آن طویل است. رقم دمکج در دو نوع دارای میوه سبز و دارای میوه زرد مشاهده می شود، که بررسی های نشانگرهای مولکولی قرابت بسیار نزدیک این دو نوع را به اثبات رسانیده است.

پوست تنه درخت خاکستری و دارای رگه های فراوان عمودی است. این رگه رگه بودن حتی روی بازوها و شاخه های نسبتاً قطور درخت هم مشاهده می شود و همراه با دیگر علائم ذکر شده از نشانگرهای مورفولوژی مورد استفاده برای شناسایی این رقم است. دم میوه در آن بسیار طویل و با بزرگ شدن اندازه میوه و سنگین شدن آن، دم میوه خم شده و به همین دلیل این رقم تحت عنوان رقم دمکج نامیده شده است. اندازه نهایی میوه کوچک و به غیر از ژنوتیپ های وحشی گلابی که گه گاه میوه های بسیار کوچکی تولید م یکنند میوه این رقم نیز به قهوه ای شدن درونی بسیار حساس بوده و حتی گاهی روی درخت نیز به سرعت بخش های درونی میوه قهوه ای تا سیاه خواهد شد.

حساسیت به پسیل در آن متوسط تا کم، لیکن خسارت محدودی از پسیل روی آن  مشاهده می شود که در مقایسه با رقم شاه میوه یا دوشس بسیار کم تر است. حساسیت به بیماری آتشک در آن زیاد نیست. این رقم همچنین زود گلده و نسبتاً حساس به کلروز آهن می باشد.

رقم فلسطینی

منشا دقیق این رقم نامشخص است. اندازه میوه در این رقم بزرگ، با رنگ رویی زرد براق، گوشت سفید و گونه قرمز است. میوه بر روی یک درخت به فرم های گرد تا گلابی شکل دیده شده و رنگ قرمز رویی میوه در کمتر رقمی از گلابی به این زیبایی خودنمایی می کند. همچنین میوه دارای طعم ملس است که این طعم نیز در دیگر ارقام گلابی شاخص است. شاید تنها رقمی که از این بابت دارای طعم کم و بیش مشابهی است، رقم ویلیامز است. بافت میوه همچنین کم آبی و کم آردی به نظر می رسد و سلول های مستگی در بافت میوه وجود ندارد. زمان رسیدن آن اواسط تا اواخر مردادماه بوده و لذا از ارقام تابستانه محسوب می شود. اندازه درخت دراین رقم متوسط تا کوچک و حساسیت به آتشک در آن زیاد است. پس از ریسدن میوه به سرعت بافت آن نرم شده و در صورت نگهداری بیش از آن بافت آن قهوه ای می شود. میوه دارای ریزش قبل از برداشت است و بایستی نارس چیده شود. میوه حساس به قهوه ای شدن بافت های درونی بوده و درخت آن در مقابل شرایط نامساعد محیطی آسیب پذیر است.

با توجه به خصوصیات عالی ارگونولپتیک میوه شاید بتوان آن را به عنوان یکی از والدین دهنده صفت کیفیت میوه در برنامه های اصلاحی ارقام گلابی مورد استفاده قرار داد.

رقم بیروتی

منشا این رقم نیز همانند رقم فلسطینی نامشخص است. این رقم از ارقام مطلوب و متحمل به آتشک است که متاسفانه به دلیل شباهت میوه در نهالستان ها با رقم لوئیزبون اشتباه شده و رقم لوئیزبون به اشتباه با نام رقم بیروتی عرضه می شود. خوشبختانه رقم لولیزبون از ارقام برتر وارداتی بوده و عرضه اشتباه آن صرفا سبب تداخل رقم شده، لیکن از نظر کیفی و تحمل به آتشک در زمره ارقام مطلوب است. این رقم بر خلاف رقم لوئیزبون دارای تاج باز و گسترده ای است که میوه آن اندکی دیرتر از رقم بیروتی که یک رقم نسبتا زودرس است آماده برداشت خواهد شد.

اساس، زمان رسیدن میوه رقم بیروتی بین ارقام زودرس و ارقام تابستانه است. این رقم در برخی باغ های قدیمی که قبل از تداخل رقم ایجاد شده اند وجود دارد. میوه آن به رنگ سبز زیتونی با لب صورتی و بافت نرم و سفید رنگ است. شاید به تنهایی رنگ سبز کدر میوه در این رقم بهترین شاخص برای تفکیک آن از رقم لوئیزبون باشد. بافت میوه فاقد سلول های سنگی بوده و پس از رسیدن بسیار شیرین و آبدار است. اندازه برگ در این رقم متوسط بوده و از نظر فرم عمومی درخت تا اندازه ای به رقم شاه میوه شباهت دارد. تحمل به آتشک در این رقم مطلوب و حساسیت به پسیل آن چندان زیاد نیست، میوه دارای شکل بیضوی بوده و در انتهای گلگاه میوه کاسبرگ ها طی مراحل نمو میوه ریزش می کنند.

میوه رقم بیروتی از نظر مدت زمان نگهداری در انبار از وضعیت بهتری در مقایسه با دیگر ارقام زودرس نظیر لوئیزبونف بوره ژیفارد و بوره ژیفارد برخوردار بوده و می توان در صورت رعایت زمان برداشت مناسب، تا چند هفته در سردخانه نگهداری و سپس عرضه کرد. میزان عملکرد در این رقم مطلوب و از سال آوری متوسطی برخوردار بوده و میوه قبل از رسیدن دارای اندکی ریزش است.

این رقم همچنین حساسیت زیادی به کلروز آهن ندارد.

رقم درگزی

منشا این رقم شمال خراسان است. این رقم از مقاوم ترین ارقام گلابی نسبت به بیماری آتشک محسوب شده و تزریق باکتری در سرشاخ های آن تنها سبب پیشرفت اندک بیماری حتی در شرایط مطلوب برای توسعه بیماری خواهد شد. درختان این رقم متحمل به تنش های زنده و غیر زنده بوده و تنها به پوسیدگی طوقه فیتوفترائی حساسیت قابل توجهی دارد. در صورتی که آب آبیاری با طوقه آن تماس پیداک ند طی چند سال درخت را دچار زردبرگی و کم برگی کرده و درخت به تدریج از بین خواهد رفت. متاسفانه در اغلب موارد این عارضه با کمبود مواد غذایی اشتباه گرفته می شود و به جای رفع مشکل بیماری، منحصرا به تغذیه درخت با انواع کودها پرداخته خواهد شد.

درخت گلابی رقم درگزی با عادت رشد عمودی بوده و زایوه شاخه های آن بسته است. بر این اساس ایجاد هرس فرم دارای محور مرکزی در آن بسیار دشوار است. برگ ها سبز تیره و متوسط و دارای نوک کشیده است، میوه نسبتاً گرد بوده و معمولا بیشترین قطر آن در وسط میوه است. از این نظر شباهت قابل توجهی به رقم کیفر (kieffer) دارد که یک دورگ بین گونه P.communis و P. SEROTINA است. نکته جالب توجه اینکه رقم ذکر شده نیز از ارقام مقاوم به آتشک محسوب می شود.

همچنین دیگر رقم بومی یعنی رقم مشو که از استان گلستان منشا گرفته است شباهت قابل توجهی از نظر فرم برگ و میوه به آن دارد. لیکن میوه آن کاملا سبز و فاقد کاسبرگ در گلگاه میوه است. میزان باردهی در هر دو رقم مشو و درگزی بسیار زیاد و در بین ارقام مختلف دارای بیشترین میزان علمکرد می باشند.

بافت میوه در رقم درگزی دارای سلول های سنگی زیاد بوده و میوه اندکی به گردی می گراید. درخت رقم درگزی زودگل بوده و می تواند در اثر سرمای بهاره دچار کم باردهی شود. مقاومت به پسیل در این رقم بسیار زیاد است و اغلب نیازی به انجام سمپاشی به این منظور ندارد. میوه این رقم در مهرماه رسیده و از قدرت انبارمانی بسیار بالایی برخودار است به صورتی که می توان میوه را 6 ماه و حتی بیشتر در شرایط سردخانه مطلوب نگهداری کرد. در زمان رسیدن و حتی قبل از رسیدن کامل میوه آن دارای گونه نارنجی متمایل به قرمز است که در زمان رسیدن با زرد شدن کامل میوه بیشتر خودنمائی می کند.

در صنایع کمپوت سازی کشت و کار می شود، با توجه به مدت زمان نگهداری آن در انبار و طعم نسبتاً مطلوب آن پس از رسیدن کامل می توان آن را به عنوان یک میوه سردخانه ای نیز به منظور تازه خور یدر طی پاییز و زمستان، زمانی که بازار از اغلب ارقام گلابی خالی شده است با قیمت نسبتاً مطلوبی عرضه کرد. به عنوان رقم مقاوم به آتشک در نهالستان تکثیر و عرضه می گردد. این رقم برای اغلب ارقام گلابی بومی و وارداتی می تواند به عنوان یک رقم گرده زای مطلوب به حساب آید و دلیل آن وجود آلل های خودناسازگاری گونه p. serotina در آن است که قادر به تلقیح اغلب ارقام گلابی بومی و وارداتی متعلق به گونه P. communis می باشد. شاید بزرگ ترین مشکل در این بین زودگلدهی آن استک ه در سال هائی که دمای ابتدای بهار پایین بوده و بارندگی زیاد باشد، بین زمان گلدهی این رقم و دیگر ارقام گلابی فاصله قابل توجهی ایجاد می شود.

از دیگر کاربردهای این رقم، استفاده از بذر آن به منظور تولید پایه بذری در نهالستان های کشور است. رنگ بذر آن قهوه ای تیره و بذر اندکی کشیده و باریک است. بذر این رقم برخلاف بذر حاصل از دیگر ارقام گلابی از درصد جوانه زنی بالایی برخودار بوده و خصوصیات تحمل به شرایط نامساعد محیطی خود را به بذر منتقل می نماید. بزرگ ترین مشکل بذرهای حاصل از این رقم حساسیت نسبی آن ها به پوسیدگی طوقه فیتوفترائی است؛ به صورتی که پایه های حاصل از کشت این بذرها درصورتی که طی سال های متوالی در معرض آبیاری غرقابی قرار گیرند به نحوی که طوقه آن با رطوبت درتماس باشد دچار پوسیدگی شده و در صورت حساسیت رقم نیز، بیماری را به بالای محل پیوند نیز انتقال خواهند داد. قزوین، قارچ فیتوفترا از بازوهای رقم درگزی در ارتفاع بیش از یک متر از سطح زمین شناسایی و جداسازی شد.

با توجه به اندازه درختان حاصل از این بذرها، چنین درختانی صرفاً برای ایجاد باغ های پا بلند گلابی می تواند مصرف داشته باشد و از طرفی مشکل کمبود رشد ارقام گلابی آسیایی موجود در کشور را می تواند تا اندازه قابل توجهی برطرف نماید. این گونه ها همچنین از نظر تحمل به پوسیدگی طوقه از سطح تحمل بالاتری برخوردارند و در شرایط پر بارش کشورهای آسیای دور، کم تر دچار بیماری های پوسیدگی طوقه می گردند.

استفاده از پایه های بذری سبب ایجاد باغ هایی شده که عمر آن ها از یک صد سال نیز متجاوز است.

استفاده از پایه بذری درگزی در صورتی که با آبیاری پای طوقه همراه باشد و باغ مجهز به سیستم آبیاری قطره ای نگردد، سبب زوال درختان پس از چندین سال خواهد شد.

رقم تاشکندی

منشا این رقم علی الظاهر آسیای میانه است، از نظر ظاهری نیز شکل میوه، عادت رشد درخت و فرم برگ ها و شاخه ها نیز تا اندازه ای به رقم ویلیامز شباهت دارد که بیانگر کارآئی نشانگرهای مولکولی در این رابطه بوده است. این رقم در خراسان بیش از سایر مناطق کشور شناخته شده است و از نظر تحمل به بیماری آتشک مقاومت مطلوبی به بیماری دارا می باشد. اندازه درخت متوسط، رنگ شاخه ها قهوه ای مایل به نارنجی، شکل میوه گلابی شکل و در زمان رسیدن کاملا زرد و زیبا است. از نظر طعم نسبتاً مطلوب و دارای قدت انبارمانی نسبتا خوبی است، لیکن از رقم درگزی کم تر است. بافت گوشت میوه در زمان رسیدن نرم و لطیف و فاقد سلول های سنگی بوده، ولی بر خلاف بسیاری از دیگر ارقام گلابی بومی و وارداتی که در زمان رسیدن آبدار خواهند بود، میوه این رقم چندان آبدار نمی شود.

حساسیت به پسیل این رقم متوسط و درخت حساسیت زیادی به کلروز آهن نشان نمی دهد. رسیدن میوه در رقم تاشکندی در اواخر تابستان است. شکل میوه متفاوت و مایل به گرد بوده و بافت میوه آن ها سرشار از سلول های اسکلروئیدی است، این رقم شباهت ظاهری به این دسته از ارقام نداشته و بررسی آلل ها خود ناسازگاری موجود نیز حاکی از تعلق آن به گونه P. communis می باشد.

رقم نطنزی

منشا رقم نطنزی منطقه نطنز در استان اصفهان است. گلابی رقم نطنزی که به نام گلابی طامه نیز شناخته می شود دارای درختانی با اندازه بزرگ، شاخه های پر رشد و فاصله میانگره های طویل بوده و برگ ها و شاخه های در حال رشد از رنگیزه آنتوسیانینی خاصی برخوردار است.

زمان آغاز باردهی در این رقم بسیار دیر و پس از باردهی نیز میزان عملکرد آن پایین می باشد. اندازه میوه آن بزرگ و نسبتاً تخت بوده ولی از نظر فرم عمومی تا اندازه ای به رقم شاه میوه شباهت دارد. برخلاف رقم شاه میوه، حساسیت زیادی به قهوه ای شدن درونی نداشته و می توان آن را برای مدت ها درانبار نگهداری کرد. بافت میوه آن پس از رسیدن دارای سلول های سنگی فراوانی بوده وگوشت میوه به رنگ زرد یا نارنجی بسیار زیبایی تغییر رنگ خواهد دارد. زمان رسیدن میوه گلابی نطنزی در مهرماه بوده و از ارقام انباری و دیررس محسوب می شود. با توجه به کیفیت بسیار بالای میوه و مدت زمان طولانی نگهداری آن به عنوان نمادی از شهرستان نطنز انتخاب شده است. از نظر حساسیت به پسیل متوسط و از نظر حساسیت به آتشک، بررسی دقیقی روی آن صورت نگرفته است.

تولیدکنندگان این رقم را بسیار حساس به آتشک گزارش کرده اند.

رقم آنجو

منشا این رقم فرانسه است. درختان رقم آنجو پر رشد و همانند رقم اسپادونا دارای رشد عمودی می باشد. این رقم دارای میوه گرد، نسبتاً کم آب، ریزش محصول در مناطق پر باد زیاد، رنگ میوه زرد با متن سبز خاکستری، میوه بدون زنگار دارای مزه شیرین و بافت میوه تقریبا نرم است. همچنین روی گونه میوه لکه صورتی تا قرمز رنگی مشاهده می شود. زمان رسیدن میوه این رقم هفته آخر شهریور ماه بوده و حساسیت به بیماری آتشک در آن متوسط تا نسبتا زیاد می باشد. این رقم دارای قدرت انبارمانی طولانی است. میوه دراین رقم به سرعت در شرایط کمبود مواد غذایی دارای آب گزیدگی داخل بافت می شود.

شاید بزرگترین مشکل این رقم را بتوان تولید لکه های چوب پنبه ای داخلی در بافت میوه ذکر کرد که در طی رشد میوه در آن شکل می گیرد.

رقم اسپادونا (Spadona)

منشا این رقم ایتالیا است و از ارقام قدیمی این کشور به حساب می آید. از این نظر حساسیت به بیماری آتشک در این رقم دارای ساختاری پیچیده تری نسبت به سایر ارقام است، به صورتی که در سایر ارقام در صورت حساسیت رقم، درخت به سرعت طی چند سال الوده و باکتری تا اته شروع به پیشرفت کرده و سبب مرگ کامل درخت می شود. دراین رقم، خسارت به صورت تصادفی روی یک یا چند شاخه اتفاق افتاده، لیکن این آلودگی به صورت عمقی در بازو پیشروی خواهد کرد.

از دیگر مشکلات این رقم می توان به ساختار عمودی و بسیار بلند رشد درخت اشاره کرد به صورتی که در بینم ارقام گلابی متعلق به گونه گلابی اروپایی شاید بتوان گفت که دارای مرتفع ترین درختان است. به این دلیل، هزینه برداشت میوه زیاد بوده و طی سال های اخیر با توجه به کمبود و گرانی نیروی کارگری برای برداشت میوه، باغداران به صورت گسترده ای نسبت به سربرداری و باز جوان سازی درختان اقدام کردهاند. تولید انبوه سرشاخ های جوان روی چنین درختانی مشکل خسارت بیماری آتشک را چندین برابر کرده و رقم به صورت یک درخت حساس به آتشک خودنمایی می کند.

میوه در این رقم گلابی شکل بوده و میوه نارس نسبتا سنگی ولی با ریدن کامل نرم و شیرین شده و ریزش می کند. درخت فرم عمودی، بدون سال آوری و و با سال آوری متوسط و بسیار پر بار است. میزان باردهی به صورتی است که شاخه ها زیر بار اغلب خواهند شکست، رنگ میوه رسیده سبز خاکستری بوده و روی گونه میوه لکه صورتی تا قرمز رنگی وجود دارد که با رسیدن میوه پررنگ تر خواهد شد. در بخری مناطق این لکه به قدری گسترده و پررنگ می شود که سبب دشواری تشخیص میوه این رقم از سایر ارقام تجاری گلابی خواهد شد. همچنین کاسبرگ ها پایا نبوده و پس از مدتی شروع به ریزش می کنند. این رقم همراه با سه رقم کوشیا، لوئیزبون و بیروتی شباهت قابل توجهی به یکدیگر داشته و به سایر ارقام که شباهت زیادی به آن دارند گاهی اسپادونا زودرس یا کوشیا گویند که این نامگذاری به طور کلی فاقد پایه علمی بوده و سبب تداخل رقم و صدور شناسه های نهال اشتباه گردیده است.

زمان رسیدن میوه در رقم اسپادونا نیمه دوم شهریور ماه است، لیکن اگر هدف بازار تازه خوری باشد شاید بتوان آن را تا اوایل مهر نیز برای رسیدن و شیرین شدن کامل روی درخت نگهداری کرد. این رقم همچنین همانند رقم گلابی درگزی نسبتا زودگل بوده و در صورت بروز سرماهای دیررس بهاره، سبب کاهش باردهی و تشکیل میوه در درخت خواهد گردید. قدرت انبارمانی در این رقم نسبتاً مطلوب است و در صورت برداشت زودهنگام می توان آن را برای مدت چند ماه در انبار نگهداری کرد. درخت دارای مقاومت بالایی به کلروز ناشی ا زکمبود آهن بوده و به پسیل نسبتاً مقاوم است. این رقم همچنین سازگاری بسیار مطلوبی روی سایر پایه های گلابی از جمله پایه کوئینس A و پایه ولیک (زالزالک) نشان داده است. ترکیب پیوندی رقم اسپودونا روی پایه کوئینس A از نظر میزان رشد، اندازه نهایی درخت، زودباردهی و سایز میوه بسیار مطلوب و قابل توصیه است، لیکن با توجه به مشکل حساسیت پایه های کوئینس به پوسیدگی طوقه لازم است دقت شود تا از آن پیشگیری گردد. این رقم همچنین در ترکیب با پایه ولیک بسیار پاکوتاه شده، و به نظر می رسد بتواند به عنوان یکی از بهترین ترکیبات آزمایشی (در کنار پایه کوئینس C) برای ایجاد باغ های سوپر متراکم گلابی مطرح شود. این رقم همچنین از ساختار رشدی بسیار مطلوبی روی پایه پیرودوارف برخوردار است.

رقم: بارتلت (Bartlett) نام معادل: ویلیامز (Williams)

منشا این رقم انگلستان است و با دو نام معادل بارتلت یا ویلیامز شناخته می شود. از نظر کیفیت میوه دارای کیفیت بسیار مطلوبی است، لیکن حساسیت به بیماری آتشک در آن زیاد است.

برگ های این رقم سبز تیره و چرمی بوده و اندازه درخت نسبتا کوچک است. میوه گلابی شکل و در طول زمان رسیدن به رنگ سبز تیره با عدسک های مشخص و فرو رفته در متن میوه بوده و بافت میوه سفید رنگ و زیبا می باشد. سطح میوه دارای گونه قرمز گسترده ای بوده که به سادگی می توان این رقم را با استفاده از رنگ میوه شناسایی کرد. میزان تشکیل میوه د راین رقم نسبتان زیاد است. در زمان رسیدن میوه، شکل آن کاملا گلابی شکل بوده، متن میوه کاملا زرد و دارای لکه قرمز در سمت نور گرفته است. میوه بسیار آبدار و با کیفیت بوده و دارای طعم ملس متمایل به ترش است. زمان رسیدن آن به صورت معمول در شهریور ماه است و از این بابت جزء ارقام تابستانه و میان رس گلابی به حساب می آید. این رقم در صورت رسیدن کامل فاقد قدرت انبارمانی است، لیکن در صورت برداشت آن در مزان مناسب برای چند ماه می توان آن را در انبار سرد نگهداری کرد. رقم دکتر جولز گویات که یک رقم فرانسوی می باشد شباهت بسیار زیادی به این رقم داشته و در برخی از منابع به عنوان بارتلت فرانسوی نامیده می شود. رقم ویلیامز از رقم ویلیامز دوشس اگرچه میوه رقم ویلیامز شباهت نسبتا زیادی به رقم ویلیامز دوشس دارد، لیکن طعم میوه و انتهای گلگاه میوه علائم مشخصی برای تفکیک این دو رقم از یکدیگر دارند. حساسیت های عمومی این رقم به پسیل و بیماری آتشک. این رقم همچنین روی پایه کوئینس ناسازگاری شدیدی داشته و پس از چند سال پاکوتاه و کم رشدی باقی خواهد ماند. این رقم همچنین روی پایه و لیک نیز ناسازگار است و از رشد بسیار اندکی برخوردار خواهد بود.

رقم ویلیامز دوشس (Williams Dushesse)

نام های معادل: پیتماستون دوشس اگرچه این رقم دارای شباهت های قابل توجهی به رقم ویلیامز یا بارتلت است، لیکن به لحاظ ژنتیکی و اصالت از رقم ویلیامز مجزا می باشد. زمان رسیدن آن در اواسط تابستان بوده و از ارقام تابستانه کشور محسوب می شود. زمان رسید رقم ویلیامز دوشس اندکی از رقم ویلیامز زودتر است. از خصوصیات بارز این رقم عادت رشد نسبتا عمودی درخت، تحمل نسبتا قابل توجه و قابل قبول نسبت به بیماری آتشک، حساسیت متوسط نسبت به پسیل گلابی، باردهی مطلوب و کیفیت میوه بسیار عالی آن قابل ذکر است.

برخلاف رقم ویلیامز، رنگ قرمز گونه میوه در طی دوره رشد نمو آن کم تر است و با رسیدن میوه شاید تا حدی محو شود. در صورت استفاده از پایه های بذری درگزی و تماس آب با طوقه، ضمن آلوده شدن پایه به بیماری های پوسیدگی طوقه، عامل بیماری در طول بازوهای درخت شروع به پیشروی کرده و سبب آلوده شدن بازوهای قطور درخت خواهد شد. اغلب بروز این عارضه بامشکلات کمبود آهن و یا سایر عناصر غذایی در باغ اشتباه گرفته شده و باغداران نسبت به تغذیه بیش از حد درختان اقدام خواهند نمود.

رقم دوشس (Duchesse d’Angouleme)

منشا این رقم کشور فرانسه است. نام دقیق آن دوشس دانگلومه می باشد که در ایران به نام دوشس شناخته شده است.

نهالستان های گلابی ویلیامز دوشس که از ارقام تجاری و مطلوب گلابی کشور است به اشتباه با نم دوشس نامیده می شود. این در حالی است که رقم دوشس یک رقم حساس به بیماری آتشک و حساس به پسیل بوده و از کیفیت میوه چندان بالایی در مقایسه با رقم ویلیامز دوشس برخوردار نیست. رقم دوشس یک گلابی دیررس است که میوه آن در ابتدای پاییز قابل برداشت است. سطح میوه سبز و گاهی زنگارهای محدود بر روی ان دیده می شود، میوه گلابی شکل متمایل به گرد بوده و از ارقام ویلیامز دوشس و ویلیامز به دلیل شکل خاص میوه اش به سادگی قابل تفکیک و تمیاز است. از دیگر خصوصیات ظاهری میوه این رقم می توان به سطح ناصاف و دارای برآمدگی های آن اشاره کرد.

در مناطقی از نظر آباد کرج این گلابی را دوشس سفید و همچنین رقم ویلیامز دوشس را به اشتباه دوشس می نامند. اگرچه به دلیل حساسیت به آتشک آن و همچنین کیفیت میوه نه چندان بالای این رقم، سطح زیر کشت آن به شدت محدود شده است. بافت این رقم تا زمان رسیدن بسیار سفت و در زمان رسیدن نرم و آبدار می شود. میوه آن فاقد ریزش قبل از رسیدن و مزه آن با اسیدیته بالا و کمی ترش است. همچنین قابلیت نگهداری آن در انبار سرد بالاست. از این رقم به عنوان رقمی با اندازه درخت نسبتا بلند و با ارزش تجاری بالا یاد شده است، لیکن حساسیت به آتشک آن سبب شده تا هرس های متوالی درختی با سایز بسیار کوتاه به جای گذارد. همچنین رقم پاسکراسان تلقیح کننده خوبی برای آن گزارش شده است.

رقم کوشیا (Coscia)

این رقم از ارقام بسیار قدیمی ایتالیا است و گاهی به نام معادل ارکولینی (Ercolini) نیز شناخته شده است. بر این اساس، میوه آن گلابی شکل، دم میوه قطور و چوبی و قطر میوه در ناخیه وسط قابل توجه است. این خصوصیات روی هم رفته میوه رقم کوشیا را با ظاهری بسیار زیبا و جذاب تبدیل کرده است.

میزان تحمل به آتشک در این رقم قابل قبول و تولید سالیانه آن خوب تا بسیار خوب ارزیابی شده است. به نظر می رسد میزان سال آوری آن نسبت به رقم لوئیزبون کم تر بوده و تواند پارتنوکارپی یا بگرباری آن زیادتر از ارقام گلابی باشد. زمان رسیدن میوه رقم کوشیا در اواسط تابستان و تقریبا هم زمان با میوه رقم شاه میوه است. سطح میوه سبز رنگ و با عدسک های فرو رفته در ابفت سطحی بوده و به صورت نقاط ریزی به رنگ سبز تیره تر قابل تمایز است. میوه از بازار پسندی بسیار بالایی برخوردار بوده و در زمان رسیدن شیرین و آبدار می شود. میوه این رقم گلابی قبل از رسیدن کامل نیز از عطر و طعم نسبتا خوبی برخوردار است. درخت گلابی رقم کوشیا متوسط رشد بوده و حساسیت چندان زیادی به پسیل گلابی، بیماری آتشک و کلروز آهن نشان نمی دهد. برگ ها آن با دمبرگ نسبتا طویل و رنگ سبز روشن قابل  تمایز است. تفکیک این رقم از ارقام اسپادونا، لوئیزبون و بیروتی (مقصود رقم بیروتی اصیل است)

قابلیت نگهداری میوه رقم کوشیا در انبار بهتر از رقم شاه میوه است، لیکن به طور کلی به عنوان رقمی با عمر انبارمانی متوسط می باشد. سال آوری آن متوسط و تولید میوه به صورت خوشه ای روی درخت دیده می شود.

این رقم می تواند برای شماری از ارقام گلابی گرده زای مناسبی باشد.

رقم بوره ژیفارد (Beurre Giffard)

منشا این رقم گلابی نیز کشور فرانسه است. این رقم گاهی با نام ژیفارد نیز شناخته شده است. رقم بوره ژیفارد همراه با ارقام دمکج کرج و بلادی جونیو در زمره زودرس ترین ارقام گلابی کشور محسوب می شوند. در این بین، رقم بوره ژیفارد اندکی نسبت به رقم دمکج و بلادی جونیو دیررس تر است. میوه رقم بوره ژیفارد به شکل کاملا زنگوله ای بوده و دم میوه تا اندازه ای کشیده است. بافت میوه نرم، آبدار و بسیار شیرین و خوشمزه است و به همین دلیل اغلب مورد حمله و آسیب پرندگان قرار می گیرد. زمان رسیدن میوه در حدود اواخر تیرماه تا اوایل مردادماه است و پس از رسیدن، سطح میوه زرد و در سمت نورگیر گونه میوه قرمز رنگ خواهد شد. علی رغم جذابیت بسیار بالای میوه و همچنین زودرس بودن این رقم که از مزایای مهم آن به حساب می آیند، درختان رقم بوره ژِیفارد حساسیت قابل توجهی به بیماری آتشک و همچنین کلروز آهن از خود نشان می دهند. رنگ برگ ها در این رقم در صورت برخورد با لایه های آهکی خاک به سرعت به رنگ زرد درآمده و کارآیی فتوسنتزی گیاه کاسته خواهد شد. از معایب دیگر این رقم می توان به باردهی و عملکرد نسبتا پایین آن اشاره کرد. میوه گلابی رقم بوره ژیفارد به مدت طولانی قابل نگهداری در انبار نیست.

در گلابی همانند درخت سیب، اغلب ارقام زودرس از پتانسیل انبارمانی نسبتا پایینی برخوردار است.

لازم است ارقام زودرس هرچه زودتر روانه مراکز فروش محصول شوند.

درخت رقم بوره ژیفاد دوره گلدهی کوتاه مدتی دارد و میزان ریزش میوه آن در زمان قبل از رسیدن میوه در حد متوسطی است.

رقم بلادی جونیو (Bella di Giougno)

منشا این رقم نیز همانند رقم کوشیا کشور ایتالیا است.

میوه رقم بلادی جونیو همزمان یا اندکی زودتر از ارقام بوره ژیفارد و دمکج کرج می رسد و از زودرس ترین اراقم تجاری گلابی کشور محسوب می شود. بر خلاف گلابی رقم بوره ژیفارد، حساسیت به آتشک و حساسیت به کلروز آن در آن بسیار کم تر و میوه کم تر مورد حمله پرندگان قرار می گیرد. حساسیت به بسیل در این رقم نسبتاً کم است و در زمان رسیدن میوه آن از گونه کاملا قرمز رنگی برخوردار است. این خصوصیت میوه رقم بلادی جونیو را همانند رقم بوره ژیفارد جذاب و بازارپسند می نماید. میزان انبارمانی میوه رقم بلادی جونیو در مقایسه با دیگر ارقام گلابی زودرس بیشتر است به صورتی که می توان آن را باری 2 ماه در انبار سرد نگهداری کرد.

درخت گلابی رقم بلادی جونیو دارای عادت رشد نسبتاً عمودی بوده و رنگ چوب آن در بازوها و شاخه های چندساله قرمز رنگ است. درخت با ظاهری کم برگ به نظر رسیده و میزان باردهی آن در صورت سلامت درخت قابل توجه است. تشکیل میوه به صورت خوشه ای و در دسته های چندتایی بوده و اغلب سرشاخ های آن از خسارت بیمایر آتشک در امان می ماند. میوه این رقم در انتهای بهار و یا اوایل تابستان آماده عرضه به بازار مصرف شود.

ارقام گلابی متعلق به گونه P. serotina

ارقامی از انواع گلابی آسیایی متعلق به گونه P. pyrifolia ارقام گلابی آسیایی به طور کلی دارای درخت های با برگ های به رنگ سبز روشن و براق و زیبا بوده و اندازه برگ به طور قابل توجهی از برگ ارقام گلابی های اروپایی بزرگ تر است.

لیکن بررسی های مولکولی با استفاده از نشانگرهای SSR , ISSR آن ها را به خوبی از گلابی های آسیایی تفکیک کرده است. لذا صرف وجود یک میوه گرد یا سنگی و آبدار بودن شکل میوه نمی توان ملاک طبقه بندی و یا تعیین گونه گلابی استفاده کرد و همین امر سبب معرفی رقم سبری به عنوان گونه P. serotina به اشتباه شده است. ارقام این گونه اغلب نیاز سرمایی کمتری در مقایسه با گلابی های اروپایی داشته و به همین دلیل برای کشت در مناطق نیمه گرمسیری با حداقل میازن سرمای مورد نیاز برای رشد بهاره آنها مناسب ترند.

میزان خسارت پسیل نیز در آن ها نسبتا کم یا ناچیز است.

رقم اکوسانکی چی (Okusankichi)

منشا این رقم گلابی آسیایی، ژاپن است. درختان آن دارای رشد زیاد بوده، بسیار پر محصول، و حساس به آتشک می باشند. این رقم واجد برگ های گرد با نوک باریک و حاشیه برگ اره ای متوسط است. نیاز سرمایی آن در حد متوسط است. این رقم همچنین نسبتاً دیر گلده بوده و ارقام گرده زای مناسب آن شامل نی جی سی کی، هوسویی بوده و تا حدودی نیز خودبارور است. شکل میوه در آن بسیار بزرگ، مخروطی یا کروی، کاسه گل در مواردی پایا و سطح میوه زنگاری با رنگ قهوه ای متمایل به سبز کدر تا قهوه ای برنزه است. قند میوه نسبتاً زیاد، اسید بالا و بافت آن سخت و شیرین می باشد. زمان رسیدن میوه این رقم بسیار دیر بوده و حدود 195 تا 210 روز بعد از تمام گل می باشد. این رقم همچنین دارای انبارمانی خوب تا حد 6 تا 7 ماه است.

رقم چوجو (choju)

منشا این رقم گلابی آسیایی، ژاپن است و از دو رگ گیری بین ارقام آساهی در کیمیزوکاواس حاصل شده است. مشخصات درخت در این رقم شامل، رشد متوسط تا قویف برگ های نسبتا پهن با نوک باریک و حاشیه برگ اره ای مرتب است. نیاز سرمایی نیز در این رقم در حد متوسط است. درختان رقم چوجو متوسط تا دیرگل بوده و ارقام گرده زای مناسب آن شامل چوجوروف کوسویی و هوسویی می باشد. میوه در این رقم دارای شکل پخ (کوتاه و فشرده) با وزن متوسط و اسید کم است. زمان رسیدن آن بسیار زود و حتی قبل از رقم شین سویی بوده و از زمان تمان گل تا رسیدن کامل به حدود 110 روز نیاز دارد. از نظر قدرت انبارمانی نیز واجد قدرت نگهداری کمی است.

رقم چوجورو (chojuro)

منشا این رقم گلابی آسیایی ژاپن بوده. مشخصات درختان آن شامل، رشد متوسط، عادت رشد گسترده، حساسیت زیاد به بیماری آتشک و وجود برگ های تخم مرغی کوچک با حاشیه اره ای متوسط و نوک دندانه ای تیزاست. نیاز سرمایی نیز در این رقم همانند دیگر ارقان گلابی ذکر شده در حد متوسطی است. رقم چوجو دارای زمان گلدهی متوسط است و ارقام گرده زای مناسب آن شامل شین سویی، کوسویی، نیجی سی کی و هوسویی می باشند. این رقم همچنین تا حدی خودبارور است. شکل میوه در رقم چوجورو پخ (پهن و فشرده) و اندازه آن متوسط است. سطح میوه کاملا زنگاری و هر زخمی روی پوست میوه در این رقم سیاه می گردد. کیفیت میوه پایین تا متوسط و دارای بافت سفت است. بافت میوه دارای شیرینی زیاد و اسیدیته متوسط تا کم است. زمان برداشت میوه این رقم پس از نیجی سی کی بوده و در اواسط فصل رشد است. این رقم به 135 تا 150 روز بعد از تمام گل برای بلوغ میوه زمان نیاز دارد. انبارمانی میوه در این رقم طولانی و تا 5 ماه به طول می انجامد.

رقم کیکوسویی (kikusui)

این رقم از دو رگ گیری بین ارقام تایهاکو در نی جی سی کی حاصل شده است. درختان این رقم دارای رشد قوی و عادت رشد عمودی بوده و حساس به بیماری آتشک گزارش شده اند. برگ ها در این رقم کشیده تخم مرغی با نوک تیز و حاشیه اره ای بسیار ریز است. نیاز سرمایی این رقم در حد متوسط و یک رقم متوسط تا دیرگلده است. ارقام گرده زای مناسب آن چوجورو، هوسویی، کوسویی، شین سویی بوده و رقم نیجی سی کی گرده زای مناسبی برای آن نیست. این رقم تا حدی خودبارور است. شکل میوه در آن پخ با لپ متورم و برآمده بوده و اندازه متوسط است. رنگ میوه سبز مایل به زرد و بافت آن ترد است. این رقم از کیفیت میوه خوب تا عالی برخوردار بوده و متوسط رس محسوب می شود. در این رقم از زمان تمام گل تا رسیدن میوه به 135 تا 145 روز زمان نیاز است و انبارمانی آن حدود 5 ماه است.

رقم کوسویی (kosui)

منشا رقم کوسویی، ژاپن بوده و این رقم از دورگ گیری بین ارقام کیکوسوئی در واسکوزو حاصل شده است. مشخصات درخت آن دارای رشد متوسط تا قوی و عملکرد متوسط بوده و رقمی حساس به آتشک و بادزدگی گلابی محسوب می شود. برگ های این رقم پهن تخم مرغی با نوک تیز و حاشیه اره ای متوسط است. نیاز سرمایی در این رقم متوسط و در حدود 600 ساعت است. از نظر گلدهی متوسط تا دیرگلده بوده و ارقام گرده زای مناسب آن هوسویی، چوجور و نیجی سی کی می باشند. در ضمن رقم شین سویی گرده زای مناسبی برای آن نیست. شکل میوه در رقم کوسوئی پخ با اندازه متوسط است و رنگ آن تا حدی زنگاری، زرد طلایی تا قهوه ای سوخته و جذاب می باشد. کیفیت میوه عالی، بسیار آبدار و میزان قند بالا و اسید کم است. زمان برداشت آن پس از رقم شین سویی و قبل از نیجی سی کی بوده و رقمی زودرس به حساب می آید. بر این اساس به 125 تا 135 روز پس از تمام گل برای رسیدن میوه نیاز است. انبارمانی میوه متوسط و دوماه است.

رقم شینکو (shinko)

منشا رقم شینکو نیز ژاپن بوده از گرده افشانی آزاد با والد مادری نیجی سی کی حاصل شده است. درختان این رقم دارای رشد متوسط تا کم، عادت رشدی بسیار عمودی، بسیار پرمحصول و متحمل آتشک بوده و برگ های آن تخم مرغی با نوک تیز، حاشیه اره ای کوچک و مرتب و با دندانه های طویل تر و غیر مشابه به رقم شین گو است. نیاز سرمایی آن متوسط و یک رقم متوسط گل با تولید گرده فراوان به حساب می آید. این رقم تا حدی خودبارور است. شکل میوه رقم شینکو گرد و بزرگ است و شکل مخروطی رقم شین گو در آن دیده نمی شود. رنگ میوه کاملا قهوه ای زنگاری و پوست آن ضخیم است. در این رقم بافت و طعم میوه مطلوب است. زمان برداشت در این رقم دیر هنگام بوده و در حدود زمان برداشت رقم نی تاکا است. این رقم به 155 تا 170 روز بعد از تمام گل برای رسیدن میوه زمان نیاز دارد. انبارمانی آن در حدود 4 تا 5 ماه است.

رقم شین سویی (shinnsui)

منشا این رقم کشور ژاپن بوده این رقم از دو رگ گیری بین ارقام کیکوسوئی با کیمیزکاواسا به دست آمده است. از نظر مشخصات درخت دارای رشد قوی و عمدی بوده و ندرتاً شاخه های فرعی و میانگره طویل تولید می کند. برگ های آن تخم مرغی گرد با نوک تیز و حاشیه اره ای متوسط تا درشت بوده و حساس به لکه سیاه آلترناریایی می باشد. نیاز سرمایی این رقم متوسط و از نظر گلدهی متوسط گل است. ارقام گرده زای مناسب رقم شین سوئی شامل نیجی سی کی، چوجورو، کوسویی است. شکل میوه در این رقم تخم مرغی، متوسط تا کوچک است و رنگ میوه قهوه ای طلایی با سطح زنگاری است. کیفیت خوراکی میوه عالی، با بافت ترد و نسبتا شنی و همچنین اسید و قند بالا است. از نظر زمان رسیدن بسیار زودرس بوده و 115 تا 125 روز پس از تمام گل برای رسیدن میوه نیاز دارد. انبارمانی میوه این رقم کوتاه مدتاست.

رقم شین سی (shinsei)

منشا این رقم ژاپن این رقم دورگ بین ارقام سوی سئی در شینکو بوده و رقمی با رشد متوسط تا قوی، برگ ها تخم مرغی بزرگ و براق بانوک تیز، حاشیه برگ اره ای ریز با نوک دندانه ای کشیده به حساب می آید. نیاز سرمایی آن متوسط است و از لحاظ گلدهی بسیار زود محسوب می شود. رقم گرده زای مناسب آن گلابی چینی یا – لی (Ya – Li) است. شکل میوه دراین رقم مخروطی پخ و در اندازه متوسط است. بخشی از میوه نظیر رقم کوسویی زنگاری بوده و واز کیفیت خوراکی خوب تا عالی، قند بالا واسید کم برخوردار است. برداشت میوه متوسط تا دیرهنگام بوده و به 180 روز بعد از تمام گل برای بلوغ میوه نیازمند است. انبارمانی میوه این رقم طولانی است.

رقم شین سی کی (shinseiki)

این رقم از کشور ژاپن معرفی و دورگ بین ارقام سی کی در چوجورو است. درختان آن دارای قدرت رشد متوسط بوده و شکل درخت به صورت طبیعی هرمی شکل است. همچنین امکان پاکوتاه شدن آن در اثر باردهی زیاد وجود دارد. این رقم دارای عادت رشد تیپ اسپور بوده و حساس به آتشک محسوب می شود. برگ ها در این رقم تخم مرغی پهن با نوک تیز و حاشیه برگ اره ای مرتب است. نیاز سرمایی آن متوسط و گلدهی آن نسبتا دیرهنگام است. این رقم تا حدی خود بارور بوده و ارقام گرده زای مناسب آن شامل ویلیامز، هاکو، سی کی و چوجورو می باشند. اندازه میوه زمانی که درخت خوب تنگ شود، متوسط و دارای شکل پهن است. درخت زود بارده بوده و میوه های آن به رنگ زرد متمایل به سبز، بسیار صاف و ترد می باشند. سطح میوه به راحتی خراش برداشته و بافت آن خشن است، میوه آن آبدار و دارای طعم ملایم، شیرینی متوسط و اسید بالا است. برداشت های میوه این رقم در اوایل تا اواسط فصل است و از این نظر یک رقم زودرس به حساب می آید. این رقم به 125 روز بعد از تمام گل برای رسیدن میوه نیاز داشته و انبارمانی آن کوتاه و در حدود 2 ماه است.

رقم شین ستسو (shinsetsu)

منشا این رقم کشور ژاپن است و از دو رگ گیری بین ارقام ایماموراکی در اکووسانکیچی حاصل شده است. از مشخصات ویژه درخت و برگ های آن می توان به قوی الرشد بودن آن، برگ های تخم مرغی ظریف و با نوک تیز حاشیه برگ اره ای ظریف و مرتب اشاره کرد. نیاز سرمایی در این رقم متوسط بوده و از نظر گلدهی یک رقم متوسط تا دیرگل به حساب می آید. ارقام گرده زای مناسب آن ارقام چوجورو، هوسویی و کوسویی است. شکل میوه در این رقم مخروطی گرد و بسیار بزرگ است. رنگ رویی میوه با زنگار بسیار شدید است و بافت آن ترد و با کیفیت خوراکی خوب، قند بالا و اسید کم است. این رقم یک رقم دیررس به حساب آمده و بعد از رقم دان – با برداشت می شود. بر این اساس به 195 تا 210 روز بعد از تمام گل برای رسیدن میوه نیاز دارد. انبارمانی میوه در این رقم گلابی طولانی مدت است.

رقم نیتاکا (Nijaka)

منشا این رقم ژاپن این رقم از دو رگ بین اراقم آمانوگاوا در ایماموراکی حاصل شده است. درختان آن دارای رشد متوسط تا کم، بسیار مستقیم الرشد و تولید بالا بوده و حساس به آتشک می باشند. برگ ها در این رقم گرد یا نوک تیز، حاشیه برگ اره ای کوچک با نوک دندنه ای تیز است. نیاز سرمایی آن متوسط و رقمی زودگل به حساب می آید. ارقام گرده زای مناسب آن ارقام گلابی چینی یا لی ، همچنین هوا – هونگ می باشند. شکل میوه در این رقم گرد و در اطراف دم میوه مخروطی است. دم میوه در تشتکی محاصره شده در برآمدگی های اطراف آن قرار گرفته و بسیار بزرگ است. رنگ میوه زنگاری بوده و از کیفیت خوراکی خوب ، قند متوسط تا زیاد و اسید متوسط بخوردار است. برداشت میوه دیرهنگام بوده و به 155 تا 170 روز بعد از تمام گل برای بلوغ میوه نیازمند است. انبارمانی آن متوسط و حدود 5 ماه است.

رقم نی جی سی کی (Nijisseiki)

درختان این رقم دارای رشد متوسط تا کم، عادت رشد گسترده با زاویه شاخه باز و باردهی روی اسپور بوده و حساس به آتشک است. برگ ها تخم مرغی با حاشیه اره ای متوسط بوده و برگ های جوان شاخه ها از کرک های سفید رنگی پوشیده شده اند. نیاز سرمایی این رقم متوسط و رقمی متوسط گل است. این رقم می تواند باردهی سنگینی داشته و تا 9 تا 10 درصد خوشه های گل ـن تولید میوه نمایند. گل های آن سفید و متوسط بوده و ارقام گرده زای مناسب آن شامل هوسویی، شین سویی و رقم اروپایی پمهامزتریومف می باشند. شکل میوه در یان رقم گرد، پخ، دارای اندازه متوسط بوده و در شرایط میوه بندی زیاد میوه کوچک اندازه می شود. رنگ میوه در این رقم زرد مایل به سبز با پوست شفاف بوده و پوست آن به راحتی آسیب پذیر است. این رقم از کیفیت خوراکی خوب، قند متوسط و اسید بالا برخوردار است. برداشت میوه آن 2 تا 3 هفته بعد از رقم شین سویی بوده و 140 تا 155 روز بعد از تمام گل برای بلوغ میوه نیاز دارد. انبارمانی میوه این رقم به 6 ماه می رسد.

رقم هوسویی (Hosui)

منشا این رقم کشور ژاپن بوده و حاصل دو رگ ارقام می باشند. درختان این رقم در جوانی دارای رشد قوی بوده و پس از بلوغ درخت از رشد متوسطی برخوردار می شوند. این رقم حساس به آتشک و بادزدگی گلابی بوده برگ های آن تخم مرغی تا تخم مرغی پهن و با نوک تیز است. همچنین حاشیه برگ اره ای متوسط بوده و نیاز سرمایی آن متوسط و حدود 550 ساعت می باشد. این رقم متوسط گل بوده و ارقام گرده زای مناسب آن شامل ارقام شین سویی، نیجی سی کی و کوسویی می باشند. شکل میوه در این رقم گرد و متوسط و رنگ آن قهوه ای طلایی و زنگاری همراه با عدسک های سفید برجسته در سطح میوه است. کیفیت خوراکی این رقم عالی و از اسید و قند بالا و بافت آردی ریز برخودار است. زمان برداشت این رقم بلافاصله پس از نیجی سی کی بوده و یک رقم زودرس به حساب می آید. این رقم به 135 تا 145 روز بعد از تمام گل برای بلوغ یموه نیازمند است. قابلیت نگهداری آن مطلوب و بین 3 تا 4 ماه به طول می انجامد.

ارقام گلابی تجاری مورد استفاده در مناطق گلابی خیر کشور

در حال حاضر شاید بتوان حدود 10 رقم را که شامل ارقام بلادیجونیو، لونیزبون، بیروتی، کوشیا، ویلیامزدوشس، دوین دوکومیس، پکهامزتریومف، درگزی و تاشکندی می باشد را توصیه نمود و سایر ارقام به دلیل حساسیت های زیادشان به تنش های محیطی به ویژه بیماری آتشک و یا کیفیت میوه پایین مورد استفاده نخواهند بود. از دیگر عوامل محدود کننده گزینش شماری از این ارقام باردهی آنم ها است. نمونه بارز این نوع ارقام رقم نطنزی یا گلابی طامه نطنز است که از کیفیت خوراکی بالایی برخوردار بوده، لیکن بسیار کم بار بوده و در ضمن سن شروع باردهی آن هم بالاست. نمونه بارز این نوع ارقام رقم نطنزی یا گلابی طامه نطنز است که از قابل توجهی به بیماری آتشک در باغ های گلابی منطقه چناران مشهد نشان داده است. در رابطه با رقم شاه میوه نیز کشت این رقم به دلیل حساسیت به آتشک، حساسیت به پسیل گلابی وهمچنین کم باری مفرط آن به صورت انبوه و تجاری توصیه نمی شود. رقم دمکج در این بین ضمن زودرسی فاقد کیفیت خوراکی مطلوب بوده و رقم سه فصله از حساسیت بالایی به آتشک و کلروز آهن برخوردار است. رقم سیف تبریز نسبتا زودرس بوده و بسیار متحمل به تنش های محیطی است، لیکن به سرعت بافت داخلی آن قهوه ای می گردد.

ارقام گلابی بومی و وارداتی که برای احداث باغ های گلابی مورد استفاد قرار گرفته اند. شماری از این ارقام به دلیل نقاظ ضعفشان در احداث باغ های جدید مورد توصیه نمی باشند.

ارقام بومی		نقاظ ضعف و قوت
ارقام بومی
بیرونی	نسبتاً زودرس و کیفیت عملکرد مطلوب، تحمل خوب به بیماری آتشک
تاشکندی	انبارمانی بالا، متحمل به آتشک، کیفیت و عملکرد مطلوب میوه
درگزی	انبارمانی بالا، متحمل ترین رقم بومی به آتشک، باردهی بسیار زیاد، فاقد سال آوری
دم کج	بسیار زودرس، ارزش تجاری کم میوه
سبری	کیفیت بالای میوه و آبدار بودن آن، حساسیت به آتشک رقم تاکنون بررسی نشده
سردرودی	کیفیت میوه، قابلیت نگهداری مطلوب، حساس به آتشک
سه فاصله	کیفیت بالای میوه و بازار پسند، درخت کم رشد و پاکوتاه، حساس به آتشک
سیف تبریز	رقم تابستانه میان رس، حساس به قهوه ای شدن درونی میوه
شاه میوه	بازار پسندی بالا، باب طبع مصرف کننده ایرانی، فاقد انبارمانی، نیمه حساس به آتشک
نطنزی	کم بار و دیربارده، حساس به آتشک، کیفیت مطلوب میوه
فلسطینی	طعم متفاوت، زیبایی ظاهری و کیفیت میوه، عملکرد متوسط، حساس به آتشک
ارقام وارداتی
اسپادونا	پربار، نسبتا متحمل به آتشک، فاقد سال آوری، کیفیت میوه، درخت بسیار بزرگ
بار تلت	کیفیت میوه، عملکرد نسبتاً مطلوب، حساس به آتشک
بوره ژیفارد	بسیار زودرس، میوه مورد حمله پرندگان قرار می گیرد
دوشس	کیفیت میوه، عملکرد نسبتاً مطلوب، حساس به آتشک
کوشیا	کیفیت میوه، زیبایی میوه، عملکرد متوسط، تحمل نسبی به آتشک
لوئیزبون	میوه نسبتاً زودرس، میوه در اندازه متوسط، اندازه درخت متوسط، تحمل نسبی به آتشک
ویلیام دوشس	کیفیت بالای میوه، نسبتاً پر بار، تحمل متوسط به آتشک
بلا دی جونیو	بسیار زودرس، نسبتاً متحمل به آتشک، باردهی مطلوب
پکهامزتریومف	نسبتاً دیررس، کیفیت عالی، انبارمانی مطلوب، حساسیت متوسط به آتشک
دوین دو کومیس	متوسط رس، کیفیت مطلوب، انبارمانی متوسط، حساسیت متوسط به آتشک
سوپرالیوت	متحمل به آتشک، بازار پسندی مطلوب، انبارمانی کافی میوه
ابت فتل	اندازه میوه بزرگ و دیررس، کیفیت میوه عالی، حساسیت متوسط به آتشک، انبارمانی بالا