هرس درختان گلابی

هرس فرم دهی درختان میوه تابعی از عوامل متعددی نظیر میزان القا رشد توسط پایه، قدرت رشد پیوندک، سفتی چوب و امکان خم شدن شاخه های بارده، فاصله کاشت و سایه اندازی درختان روی یکدیگر، ایاد فرم های پرچین و جلوگیری از توسعه عرضی درخت، ساختار باردهی گونه، شدت تابش، وجود بادهای شدید، تماییل ذاتی درخت به ایجاد فرم های خاص، نوع سیستم برداشت میوه و... است. در بین این عوامل شاید اصلی ترین آن را بتوان نوع پایه مورد استفاده برای احداث باغ دانست به این نحو که استفاده از پایه های بذری یا پایه های رویشی قوی که رشد رویشی زیادی را در پیوندک القا می کنند سبب افزایش زیاد ارتفاع درخت می گردد. در چنین حالتی در صورتی که از فرم های هرس باردهی دارای یک محور مرکزی استفاده شود ارتفاع درخت به طور نامعقولی افزایش یافته و دسترسی به میوه های بخش های فوقانی غیر ممکن خواهد شد. این وضعیت درصورتی که خود رقمنیز پررشد بوده و تمایل به ایجاد فرم تاج عمودی داشته باشد (نظیر ارقام گلابی اسپادونا و سیف تبریز) حادتر میشود.

در چنین حالتی بیش تر رشد رویشی درخت در بازوهای متعدد که در ارتفاع کمی از زمین از تنه درخت جداشده اند تقسیم گردیده و ارتفاع درخت تا حدی محدود می گردد. این فرم هرس درخت در باغ های قدیمی گلابی که با استفاده از پایه های بذری احداث گردیده اند به خوبی مشهود است.

هرس فرم دهی روی درختان میه پاکوتاه

در شرایط استفاده از پایه های نیمه پاکوتاه کننده نظیر شماری از پایه های همگروه به، استفاده از فرم های دارای یک محور مرکزی سبب ارتفاع نسبتا زیاد درخت گردیده و برداشت میوه با اشکال مواجه میشود. به این منظور در باغ های گلابی احداث شده در کشورهای اروپایی عمدتا با استفاده از روش های هرس نظیر پالمت (Palmette) و سایر انواع هرس دارای کاربرد کمتر نظیر کوردون (Cordon) و یا اسپالیر (Espalier) اقدام به تقسیم قدرت رشد درخت در محورهای متعدد رشد می گردد.

به طور سنتی باغ های نیمه متراکم گلابی در ایتالیا در تراکم 1000 تا 1500 درخت در هکتار وبا فاصله کاشت 5/1×4 متر روی پایه های نیمه پاکوتاه کننده به نظیر BA29 احداث می شده است. در این کشور در باغ های گلابی مناطق بلونیا و عرض های بالاتر استفاده از فرم های رشد پالمت به طور گسترده ای مرسوم بوده است. در حالی که سایر فرم ها در سطح تجارتی فاقد استفاده و یا دارای کاربرد محدودی است. به دلیل رشد قابل توجه ارقام گلابی روی این پایه ها، نوع خاصی هرس پالمت با دو محور عمودی با نام تجراتی بییائوم از سال ها پیش گسترش یافته است. با توجه به هزینه بر بودن این روش ها، تمایل به جایگزینی آن ها با دیگر روش ها ساده تر نظیر تاتورا ترلیس

بر این اساس استفاده از پایه های پاکوتاه کننده تر نظیر کوئینس C و سیستم های هرس ترلیس سبب کاهش هزینه هرس تا 80 ساعت به ازاء هر هکتار شده است.

هرس فرم دهی روی درختان پاکوتاه گلابی

در حال حاضر پاکوتاه کننده ترین پایه برای احداث باغ گلابی در سطح تجاری پایه کوئینس C است. تراکم باغ روی این پایه در کشورهایی نظیر هلند و بلژیک تا 9000 درخت و در ایتالیا تا 12000 درخت در نظر گرفته می شود. سیستم هرس فرم دهی مناسب این باغ ها یکی از فرم های هرس ترلیس از V شکل تا سوپراسپیندل است. پایه کوئینس C سیستم ریشه ای بسیار ضعیفی داشته و قادر به تحمل تعدادبازوی زیادی روی درخت نیست.

به غیر از پایه کوئینس C، طی سال های اخیر پایه های جدید گلابی که امکان رشد بسیار کمی را برای ارقام گلابی به وجود می آورند و متعلق به گونه گلابی معمولی یا گلابی اروپایی می باشند معرفی شده اند. مشخص ترین نمونه آن پایه پایرودوارف است که درآلمان اصلاح شده است. چنین پایه ای رشد رویشی در حد پایه M9 سیب برای بسیاری از ارقام گلابی فراهم آورده و در چنین حالتی امکان هرس فرم درخت با یک محور مرکزی نظیر فرم های مورد استفاده برای پایه های سیب قابل استفاده خواهد بود.

در مورد هرس ارقام گلابی پرورش یافته روی پایه های پاکوتاه کننده نکات زیر در هنگام انجام هرس فرم دهی قابل ذکر است:

الف) به منظور محدود کردن رشد شاخه ها و بازوهایی که رشد رویشی بیشتری نسبت به محور مرکزی پیدا میکنند استفاده از روشباز کردن شاخه همراه با ایجاد شکستگی جزئی در سیستم آوندی مفیدتر از سربرداری است.

ب) در صورتی که به هر دلیل نیاز به قطع شاخه باشد، به منظور جلوگیری از ایجادنرک و در نتیجه جلوگیری از رقابت بین اندام رویشی و زایشی بایستی عمل قطعه شاخه روی شاخه دوساله یا بیشتر انجام گیرد.

ج) در صورتی که نیاز به کنترل رشد یک شاخه با حفظ زاویه باشد می توان از روش شکستن یا پیچش سرشاخه استفاده نمود که دراینصورت آوندها به صورت جزئی قطع و رشد رویشی شاخه محدود می شود.

هرس باردهی درختان گلابی

در یک برنامه صحیح باغداری هرس فرم درتعامل مستقیم با هرس باردهی بوده و جدای از آن نخواهدبود. در درختان پاکوتاه گلابی استفاده ازهرس فرم دهی صحیح منجر به ایجادشاخه های فرعی مناسب با پراکندگی مطلوب و تنظیم غالبیت انتهایی می گردد، لذا بخش عمده ای از هرس باردهی نیز درهمین غالب انجام خواهدگرفت. زمانی که شاخه ها یا بازوهای درخت باز شده و یا روی سیم هدایت شوند از میزان قدرت رشد جوانه انتهایی کاسته و سبب ایجاد اسپور و یا براندی می شود. این شاخه ها پس از گذشت یک سال تولید جوانه های زایشی کرده وباردهی درخت را تامین خواهندنمود.

درصورتی که رشد رویشی شاخه فرعی ایجاد شده زیاد باشد، قطع آن شاخه تا زمانی که هنوز جوانه های فرعی آن آشکار است (شاخه دارای یک سال سن یا کم تر است) انجام سربرداری کمکی به ایجاد اسپور و جوانه زایشی روی ان نکرده و تنها سبب ایجاد نقطه رشد جدید و رقابت خواهد شد. لذا به منظور ایجاد اسپور به جای شاخه های فرعی غیر بارده، انجام سربرداری روی شاخه های مسن تر از یک سربرداری چنین شاخه هایی، رشد رویشی زیادی را تحریک نکرده و سبب ایجاد اسپور روی درخت خواهد شد.

در مورد باغ های سیب روی پایه های پاکوتاه کننده بخشی از مشکل از طریق استفاده از ارقام تیپ اسپور قابل برطرف شدن است. به این نحو که در این ارقام هرس های شدید موجب ایجاد شاخساره های قوی و پررشد و ایجاد رقابت بین بخش های زایشی و رویشی درخت نمی گردد. مشکل این ارقام در سیب اولا کم باری برخی ارقام بوده و زمان زیادی تا رسیدن به اندازه نهایی و حجم تاج مورد نیاز بایستی درنظر گرفت که از راندمان اقتصادی باغ خواهد کاست.

در مورد باغ های گلابی احداث شده روی پایه های بذری و پایه های پابلند، با توجه به ابعاد درخت انجام هرس باردهی نظیر آنچه که به عنوان هرس سه جوانه ای، تنظیم تعداد اسپور و... در درختان پاکوتاه مطرح است در اینجا به هیچ عنوان امکان پذیر نیست. در این موارد هرس طی سالیان باردهی بیشتر به حذف شاخه های پیر و خم شده در بخش های تحتانی، باز کردن شاخه ها و حذف ترک های بخش های مرکزی درخت، حذف پاجوش ها و تنه جوش ها و در مواردی کنترل رشد انتهایی درخت با استفاده از سربرداری بازوها انجام می گیرد.

مقایسه تفاوت های عمده عادت رشد و نمو درخت سیب و گلابی