نیازهای اکولوژیک نخل خرما

به طور کلی خرما محصول نقاط حاره است اگر چه در نقاط نیمه گرمسیری نیز کشت شده است. رشد خرما در نقاطی میسر است که زمستان آن معتدل و تابستان اش گرم و خشک باشد و در مدت 7-5 ماه یعنی از زمان گرده افشانی تا برداشت میوه، باران یا رطوبت بیش از اندازه وجود نداشته باشد.

1-درجه حرارت: نخل خرمای بالغ درجه حرارت های استثنائی بالاتر از 56 درجه سانتی گراد در فصل تابستان را برای چند روز تحمل می کند. همچنین در فصل زمستان نیز درجه حرارت های زیر صفر را برای مدت کوتاهی تحمل می کند. در نقاطی که احتمال سرمازدگی وجود دارد باید بلافاصله پس از گرده افشانی گل آذین ها را با کیسه های کاغذ کرافت پوشاند.

واکنش نخل خرما نسبت به تغییرات دما

2- باران : مناطق عمده کاشت خرما در دنیا در طول دوره تکامل و رسیدن میوه غالبا بدون بارندگی یا دارای بارندگی اندک هستند. وقوع بارندگی در فصل گل دهی( گرده افشانی) و برداشت میوه عامل زیان آوری به شمار می رود. وقوع بارندگی چند ساعت قبل از گرده افشانی یا بعد از آن (6-4 ساعت) باعث کاهش درصد تلقیح میوه ها می گردد مگر آن که پس از خشک شدن هوا مجددا عمل گرده افشانی تکرار گردد. هم چنین بارندگی عامل بالا رفتن رطوبت نسبی هوا و ایجاد محیط مناسب برای رشد و نمو عوامل بیماری زای قارچی به ویژه پوسیدگی گل آذین خرما است. خسارت اصلی باران به خرما به وسیله باران های زودرس یا دیر رس وارد می شود. هنگامی که میوه های خرما در مراحل حبابوک، کیمری و یا خارک باشند معمولا باران های ملایم صدمه ای به آنها نمی زند. حتی بارندگی در این مرحله به دلیل شستن گرد و غبار روی میوه ها عامل مفیدی محسوب می شود. البته گاهی بارندگی شدید در این مرحله خارک می گردد. در شرایط ایران با توجه به این که میوه اکثریت ارقام طی ماه های مرداد، شهریور و مهر برداشت می شود و در این ایام باران به ندرت می بارد مشکلی از این نظر وجود ندارد. در برخی از مناطق کالیفرنیا وقتی خسارت باران زیاد است تولید کنندگان خوشه های خرما را درداخل کاغذهای کرافت قرار می دهند. مرحله رطب و تمار حساس ترین مراحل رشدی میوه در مقابل باران و رطوبت نسبی بالا است و خسارت باران و رطوبت نسبی هوا در این مرحله باعث ترشیدگی و ربزش میوه ها می گردد.

3- رطوبت هوا: درخت خرما مناسب ترنی درخت میوه جهت کشت در اراضی خشک حاره است. رطوبت هوا تاثیر بسیار مهمی بر رشد رویشی و کمیت و کیفیت میوه خرما دارد. هر جا رطوبت بالا باشد خسارت بیماری های برگی قارچی مثل بیماری لکه برگی گرافیولای نخل خرما شدید خواهد شد.. در صورتی که در این گونه مناطق خسارت کنه تازین خرما کاهش می یابد. به عبارتی دیگر وقتی رطوبت نسبی هوا پائین باشد بیماری های قارچی کمیاب اما آفات چوبخوار و کنه ها غالب خواهند شد. رطوبت نسبی هوا روی کیفیت میوه نیز اثر می گذارد. رطوبت نسبی بالا در زمان رسیدن میوه ها( مرحله رطب و تمار) باعث ترشیدگی، پوسیدگی و ریزش میوه ها می گردد. در رطوبت نسبی پائین نیز میوه ها خیلی سفت و خشک می شوند. این پدیده وقتی توام با وزش بادهای گرم و خشک گردد تشدید می وشد. خرمای رقم دیری از ارقام بومی خوزستان در شرایط 

شمالی قرار دارند. بهترین مناطق کشت خرما بر اساس عرض جغرافیایی بین 34-24 درجه عرض شمالی قرار دارند. در ایران مناطق خرماکاری از 28 درجه و 7 دقیقه عرض جغرافیایی شمالی در جنوب تا 34 درجه و 31 دقیقه عرض جغرافیایی شمالی در شمال گسترده است.

7-آب: در مقایسه با سایر میوه ها، نخل دارای بیشترین مقاومت به شوری می باشد. نخل خرما به شوری آب تا غلظت 7-6 دسی زیمنس بر متر مقاومت نشان داده ولی این دامنه شوری تاثیر منفی روی کمیت و کیفیت محصول می گذارد. نخل خرما را میتوان با آب با شوری 3.5 دسی زیمنس بر متر آبیاری کرد بدون این که کاهشی در عملکرد محصول به وجود آید. نخل خرما می تواند حالت غرقابی خاک را به دلیل وجود کیسه های هوایی روی ریشه های خود تحمل کند.

8-خاک: از نظر نیاز خاکی نخل خرما گیاهی کم توقع است. بهترین نوع خاک برای نخل خرما خاک های عمیق ، زهکش دار با بافت نسبتا سبک و دارای مواد آلی کافی و قدرت نگهداری آب کافی می باشد. نخل خرما قادر است در درجه شوری 16 دسی زیمنس بر متر نیز محصول تولید کند. ولی در شوری 25 دسی زیمنس بر متر رشد آن متوقف می شود و به تدریج از بین می رود. در واقع نخل خرما ز همه محصولات دیگر نسبت به شوری مقاوم تر است. نخل خرما می تواند در خاک های حاوی 3% نمک محلول دوام بیاورد اما وقتی غلظت نمک های محلول از 6% بیشتر شود رشد آن متوقف می گردد.

کاهش احتمالی تولید محصول نخل خرما در اثر شوری آب آبیاری با روش های متداول آبیاری سطحی