تنک خرما:

تنک یکی از عملیات مهم به زراعی در نخلستان به شمار می­رود. به طور کلی، دلایل تنک کردن نخل خرما را می­توان مواردی چون: افزایش مرغوبیت و بازارپسندی محصول، افزایش اندازه میوه، جلوگیری از سا­ل­آوری و تنظیم میوه­دهی مناسب سالیانه درخت، کاهش ریزش محصول، کاهش پدیده ترشیدگی میوه به ویژه در مناطق مرطوب با افزایش امکان تهویه بیشتر درون خوشه­ها، کاهش فشردگی میوه­ها در خوشه و در نتیجه کاهش میزان سائیدگی و بدشکلی آنها، زودرسی میوه­ها و بهبود رنگ آنها و کاهش خسارت عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما نام برد.

روش­های تنک کردن خرما:

1. کاهش تعداد خوشه­ها (Bunch removal): روش سنتی و متداول تنک کردن در مناطق خرماخیز دنیای جدید و قدیم، قطع کامل تعدادی از خوشه­ها است. این روش براساس نسبت برگ به خوشه انجام می­شود. مناسب­ترین نسبت برگ به خوشه برای اکثریت ارقام خرما 10-8 برگ به یک خوشه می­باشد. در روش کاهش تعداد خوشه­ها، می­بایست ضمن رعایت تعادل خوشه­ها روی درخت نسبت به حذف خوشه­های ضعیف و تلقیح نشده اقدام کرد.

در شرایط ایران معمولاً نخل­کاران، تمام خوشه­های ظاهر شده در دو سال اول را به منظور تقویت درخت حذف می­کنند و در سال سوم تعداد محدودی خوشه (3-2) خوشه نگهداری می­کنند و به تدریج با افزایش سن درختان، تعداد خوشه­ها افزایش می­یابد تا اینکه در نهایت روی هر درخت 12-10 خوشه نگهداری می­کنند . عمل حذف خوشه را می­توان در زمان گرده­افشانی (حذف غلاف­هایی که خیلی زود یا خیلی دیر ظاهر شده­اند)، یا شش الی هشت هفته بعد از گرده­افشانی با لحاظ نسبت مناسب بین برگ به خوشه، تعدادی از خوشه­های تلقیح نشده و ضعیف را حذف کرد.

2. تنک خوشه (Bunch Thinning): عمل تنک خوشه را می­توان به روش­های زیر انجام داد:

الف) حذف یک سوم از نوک خوشه در زمان عمل گرده­افشانی که در ارقام با خوشک­های بلند اعمال می­شود.

ب) حذف یک سوم از انتهای خوشه در مرحله کیمری

ج) حذف یک سوم از خوشک­های داخل (مرکزی) خوشه در مرحله کیمیری

در این عمل که معمولاً 8-6 هفته پس از گرده­افشانی صورت می­گیرد، باید دقت نمود که خوشک­ها از قاعده قطع نشوند، چون ممکن است باعث حمله عوامل قارچی و خشکیدن کل خوشه گردد. لذا از فاصله 6-5 سانتیمتری قاعده خوشک­ها یابد عمل قطع انجام شود .

3. حذف تعدادی از میوه­ها روی خوشک (Hand Fruit thinning): این روش در مورد ارقام گران­قیمت نظیر "مجول" صورت می­گیرد. عمل کم کردن میوه روی رشته بهترین روش تنک میوه، اما وقت­گیر و هزینه­بر است. در این روش میوه­ها به صورت یک در میان روی رشته­ها حذف می­شوند .
4. تنک شیمیایی: در تنک شیمیایی می­توان از موادی مانند اتفن به غلظت 400-200 پی­پی­ام در مرحله تشکیل میوه­ها استفاده کرد و یا اینکه از نفتالین استیک اسید (NAA) با غلظت 100-50 پی­پی­ام در انتهای مرحله کیمری استفاده کرد. کاربرد نفتالین استیک اسید ضمن افزایش وزن، حجم میوه و بخش گوشتی آن، باعث تأخیر در رسیدن میوه می­شود.

توکلی و همکاران (1373) استفاده از اتفن به غلظت 100 پی­پی­ام را جهت تنک کردن خرمای رقم شاهانی در فارس توصیه نمودند. از نظر اقتصادی تنک میوه­ها یه روش حذف یک سوم نوک گل­آذین در مرحله گرده­افشانی مناسب­ترین روش می­باشد که علاوه بر افزایش کیفیت و خواص بازارپسندی میوه، باعث کاهش خسارت عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما در ارقام حساس می­گردد.

جدول- مناسب­ترین روش تنک میوه در برخی از ارقام تجاری ایران