تغذیه خرما:
توصیه کودی برای نخلهای با سن کمتر از 4 سال و بیش از 4 سال:
جدول - توصیه کودی برحسب گرم برای هر اصله نخل خرما
نوع عنصر غذایی |
درختان با سن کمتر از 4 سال |
درختان با سن بیش از 4 سال |
ازت |
262* |
525 |
فسفر |
138 |
138 |
پتاسیم |
540 |
540 |
* برای درختان با سن کمتر از 4 سال میزان ازت پیشنهاد شده، نصف تقلیل یابد.
زمان مصرف کود شیمیایی مناسب خرما:
بهترین زمان مصرف کودهای شیمیایی را در نیمکره شمالی (از جمله ایران) در ماههای بهمن (زمان گلدهی) و تیر ماه (زمان رشد و نمو تکامل میوه) پیشنهاد شده است . در بعضی از نخلستانهای تجاری در برخی از کشورهای خرماخیزف کود مورد نیاز نخل خرما را همراه با سیستم آبیاری در اختیار گیاه قرار میدهند، به این روش، کود آبیاری (Fertigation) گویند .
در روش کود آبیاری کود ازته باید به مدت هشت ماه و از ماه های آبان تا خرداد به درختان خرما داده شود. مصرف فسفر و پتاس میبایست هر سه ماه یک بار (اوایل بهمن، اوایل اردیبهشت ماه، اوایل مرداد و اوایل آبان) صورت گیرد.
جدول. توصیه کودی سالانه نخل خرما به روش کود آبیاری (برحسب گرم)
سن نخل |
ازت (1 ماه یک بار) |
فسفر (3 ماه یک بار) |
پتاس (3 ماه یک بار) |
درختان 6 سال به بالا |
125 |
69 |
816 |
درختان 5-3 ساله |
95 |
52 |
502 |
نهالهای جوان تا سن 3 سال |
60 |
35 |
251 |
در ایران تحقیقات گستردهای در زمینه تعیین نیاز غذایی ارقام مختلف تجاری کشور براساس آزمون خاک صورت گرفته است که فرمول کودی ارائه شده برای برخی ارقام به شرح جدول زیر می باشد. شروع مصرف کودها یک سال پس از غرس پاجوشها شروع و پس از سن 15 سالگی مقدار مصرف ثابت می گردد.
جدول. توصیه کودی برای هراصله نخل شاهانی به ازاء هر سال سن در استان فارس
اوره (گرم) |
فسفات آمونیوم (گرم) |
ازت خالص (گرم) |
فسفر (P2O5) (گرم) |
فسفر قابل جذب در خاک (میلی گرم در کیلوگرم) |
150 160 170 210 |
150 130 110 لازم نیست |
100 100 100 100 |
70 60 50 لازم نیست |
کمتر از 5 10-5 15-10 بیشتر از 15 |
جدول. توصیه کودی برای هراصله نخل مضافتی به ازاء هر سال سن در استان کرمان
اوره (گرم) |
فسفات آمونیوم (گرم) |
ازت خالص (گرم) |
فسفر (P2O5) (گرم) |
فسفر قابل جذب در خاک (میلی گرم در کیلوگرم) |
200 200 200 230
|
170 150 130 لازم نیست |
110 110 110 110 |
80 70 60 لازم نیست |
کمتر از 5 10-5 15-10 بیشتر از 15 |
جدول. توصیه کودی برای هراصله رقم کبکاب به ازاء هر سال سن در استان بوشهر و مناطق مشابه
اوره (گرم) |
فسفات آمونیوم (گرم) |
ازت خالص (گرم) |
فسفر (P2O5) (گرم) |
فسفر قابل جذب در خاک (میلی گرم در کیلوگرم) |
160 165 170 190 |
150 130 110 لازم نیست |
90 90 90 90 |
70 60 50 لازم نیست |
کمتر از 5 10-5 15-10 بیشتر از 15 |
جدول. توصیه کودی پتاسیم برای هراصله نخل خرما به ازاء هر سال سن در نخلستانهای کشور
سولفات پتاسیم (گرم) |
K2O (گرم) |
پتاسیم قابل جذب در خاک (میلی گرم در کیلوگرم) |
200 170 140 110 80 - |
100 85 70 55 40 لازم نیست |
کمتر از 100 150-100 200-150 250-200 300-250 بیش از 300 |
نحوه مصرف کودهای شیمیائی نخل خرما:
در این روش همه کود فسفره و پتاسه و یک دوم تا یک سوم کود ازته را اواسط تا اواخر زمستان و زمانیکه سرمای زمستانه پایان یافته و گیاه جذب مواد غذایی را در سطح بیشتری شروع می نماید استفاده می شود. نصف دیگر کود ازته را باید در فصل بهار و به صورت سرک بهکار برد.
کودها را میتوان به دو روش: ایجاد شیار دایره ای در سایه انداز درخت و روش چالکود استفاده نمود. محل احداث شیار با چالکود در درختان جوان حداقل فاصله یک متر و در درختان بارور حداقل فاصله دو متری از تنه درختان می باشد. در روش چالکود تعداد 4-3 چاله در ناحیه سایه انداز درخت حفر نموده و کودهای شیمیایی مورد نیاز را با کود حیوانی مخلوط نموده و آن را به درون چالهها می ریزند و سطح چالهها را با خاک به ضخامت 5-4 سانتیمتر پر نموده و عمل آبیاری انجام می شود.
انواع کودهای محلول در آب را میتوان با اسفتاده از این روش استفاده نمود. این سیستم تغذیه کود را بهصورت یکنواخت در اختیار گیاه قرار می دهد. روش کود آبیاری به دو شکل: تزریق کود توسط سیستم (مخازن تزریق کود با اسفتاده از پمپهای تزریق کود) و ایجاد چالکود زیر قطره چکانها اعمال می گردد.
در این حالت برخی کودها توسط سیستم و برخی دیگر توسط چالکود مصرف می شوند. در مواقعی که کود بهصورت محلول در اختیار نبوده یا خطر گرفتگی قطره چکانها بر اثر مصرف این کود از طریق سیستم مطرح بوده و یا آنکه کود بهصورت محلول بسیار گران باشد، چالکود میتواند جانشین مناسبی برای استفاده از این نوع کود در سیستم آبیاری قطره ای باشد.
کودهای مورد استفاده نخل خرما در آبیاری تحت فشار:
الف- عناصر پرمصرف: برای تأمین ازت مورد نیاز گیاه در آبیاری قطره ای میتوان از کودهای اوره، سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم استفاده کرد. همه انواع این کودها در سیستم آبیاری قطره ای چه بهصورت محلول و تزریق از طریق سیستم و چه بهصورت چالکود قابل استفادهاند.
استفاده از کود های فسفاته و پتاسه از طرق سیستم ابیاری قطره ای معولا به دلیل عدم وجود و یا گرانی منابع محلول توصیه نمی شود . البته کود های فسفاته را می توان به صورت اسید فیفریک از طریق سیستم مصرف نمود که این نوع ک.د بسیار گران است. سایر کود های فسفاته و نیز کود های پتاسه را از طرق چالکو می توان مصرف کرد.
ب- عناصر کم مصرف : عمده عناصر کم مصرف عبارت اند از : اهن ، روی ، بر ،، مس ، منگنز . مولیدن . منابع این نوع کود ها دو نوع هستند : منابع کلاته مانند کلات اهن یا منابع معدنی مانند سولفات اهن ، منابع کلاته تماما به صورت کود های محلوول موجود بوده و می توان انواع مناسب را از طریق سیستم ابیاری قطره ای مورد استفادع قرار داد . متبع معدنی را عدتا می توان از طریق چالکو مصرف کرد. به علت مصرف کم این عناصر برای گیاهان ، اخیرا اواع کود های کامل میکرو ساخته شده که حاوی تمامی عناصر کم مصرف با مقادیر مشخص اسست که در مواقع لازم این کود ها قابل استفائخ اند. کود های سولفات روی ، سولفات منگنز ، سولفات سکوسترین تهن به ترتیب به میزان 150-100 ، 15-100 و 100 گرم برای هر اصله درخت خرما در هنگام مصرف کود های فسفره و پتاسه باید مصرف شوند .