برداشت خرما :
برداشت عبارت است از جداسازی فیزیکی میوه از نخل خرما، میوه ارقام مختلف در سه مرحله ی خلال، رطب و تمار قابل برداشت و مصرف هستند. حق انتخاب در برداشت یک مرحله یا چند مرحله از مراحل رشد و نمو میوه بستگی به ویژگی های نظیر رقم، شرایط اقلیمی و تقاضای بازار دارد.
مراحل برداشت خرما:
- مرحله خلال (Khalal): در این مرحله میوه از نظر فیزیولوژیکی رسیده، سخت اما شکننده، رطوبت آن 85-50 درصد و رنگ آن بر حسب رقم زرد کم رنگ یا قرمز رنگ است. در این مرحله میوه زود فاسد می شود. برخی و بریم از ارقام مرغوب استان خوزستان و زغلول از ارقام تجاری مصر در زمره ی بهترین ارقام خرما جهت برداشت و عرضه به بازار در مرحله خلال (خارک) می باشند.
- رطب (rutab): در این مرحله رنگ میوه قهوه ای کم رنگ، رطوبت آن 45-30 درصد و فیبر میوه نرم می شود. میوه خرما در حالت رطب دارای چند مشکل است: 1- دوره رطب کوتاه است بنابراین در برداشت محصول در این مرحله محدودیت زمانی وجود دارد. 2- چون همه میوه ها بطور همزمان وارد مرحله رطب نمی شوند برداشت محصول مستلزم چندین مرحله صعود از نخل است که کاری زمانبر و پر هزینه است. مثلاً در منطقه بم و جیرفت خرمای مضافتی را طی 3-2 مرحله برداشت می کنند (مشاهدات نگارنده اول ). 3- میوه خرما در مرحله رطب خیلی زود فاسد می شود. 4- میوه خرما ظریف و لطیف است در نتیجه برداشت و انتقال آن بسیار مشکل و گران خواهد بود. دکلت نور، مجول، کبکاب و مضافتی از مهم ترین ارقامی هستند که می توان میوه آن ها به صورت رطب برداشت و مصرف نمود.
- تمار (tamar): در این مرحله رنگ میوه معمولاً کهربائی تا قهوه ای تیره و رطوبت آن 25-10 درصد است. بافت میوه از حالت نرم تا سفت و خشک متفاوت است. میوه در این مرحله می تواند برای مدت طولانی نگهداری شود. بر حسب میزان رطوبت خرما در مرحله تمار ارقام خرما را به سه گروه نرم (soft date) (مانند مضافتی و کبکاب و مجول)، نیمه خشک (semi dry date) (پیارم وزاهدی) و خشک (dry date) (دیری و توری) تقسیم بندی می شوند.
- با وجود تلاش های فراوان که در زمینه برداشت مکانیزه خرما صورت گرفته است اما هنوز صعود از نخل خرما متداول ترین روش جهت برداشت میوه خرما در ممالک خرماخیز جهان است. نخل های جوان خرما حداکثر هر سال حدود یک متر رشد می کنند که این میزان رشد بستگی به نوع واریته و مراقبت های انجام شده دارد. جهت برداشت میوه از نخل خرما نیاز به کارگران ماهر یا نردبان های آلومینیومی است. نردبان های آلومینیومی معمولاً به صورت دائم به درختان خرما وصل هستند. استفاده از وسائل بالابر مکانیکی به منظور حمل کارگران و رساندن آنها به تاج درخت خرما نیز از روش های دیگر برداشت خرماست که در بعضی از نخلستان های تجاری دنیا مورد استفاده قرار کرفته است.
- عمل برداشت میوه خرما در نیمکره ی شمالی در اواخر فصل تابستان و فصل پاییز صورت می گیرد. در ایران برداشت میوه از اواخر تیرماه با برداشت ارقام زودرس مانند آل مهتری (در میناب) شروع و تا اواسط آبان ماه بطول می انجامد. عملیات برداشت میوه خرما باید بدون کوچکترین تاخیر و به صورت کاملاً تمیز و بهداشتی صورت گیرد. برداشت به موقع، صحیح و تمیز میوه می تواند روی بسته بندی و بازاریابی خرما تاثیر زیادی داشته باشد. برداشت میوه ها و قراردادن آنها درون سبدهای برداشت باعث سهولت انتقال آنها به کارگاه بسته بندی گردیده و از آلودگی میوه ها به خار و خاشاک و گرد و خاک زیر درخت جلوگیری می کند.