هرس درخت گردو
هرس درخت گردو
هرس، قطع کامل یا جزئی قسمتهایی از درخت به منظور هدایت رشد و باروری گیاه میباشد. دلایل و فواید هرس شامل ایجاد شکل و فرم ویژه در گیاه متناسب با طبیعت آن و نحوه مدیریت باغ، تنظیم زمان باردهی، تنظیم گلدهی و میوهدهی، ایجاد تعادل بین میزان رشد رویشی و زایشی، تنظیم کمیت و کیفیت محصول، محدود کردن رشد ریشه و کوتاه کردن گیاه برای تسهیل انجام عملیات باغبانی، ایجاد شرایط مناسب جهت ورود نور و هوا به درون تاج برای تولید محصول بیشتر و با کیفیت بالاتر و نیز کاهش شیوع بیماریها و آفات، حذف شاخههای خشک شده و بیمار جهت حفظ و تأمین سلامت گیاه، جوان ساختن درختان مسن از طریق حدف شاخههای خشک شده و بیمار جهت حفظ و تأمین سلامت گیاه، جوان ساختن درختان مسن از طریق حذف شاخههای پیر و وادار کردن درخت به تولید شاخههای جدید میباشد. گردو زیاد به هرس نیازمند نیست. فرم طبیعی درخت یا هرس اولیه با سیستم محور فرعی که در سایر درختان میوه دهنده سردسیری مثل سیب یا بادام عمل میشود، در روی درختان گردو نیز قابل اجراست. چون شاخههای گردو قطور و بزرگ میشوند باید هرس را روی محور اصلی یا فرعی آنها طوری انتخاب کرد که از همدیگر فاصله کافی را داشته باشند و در چهار جهت محور قرار گرفته باشند تا بعد از چند سال جای همدیگر را تنگ نکنند.
پس از کاشت نهال در زمین اصلی، سربرداری با توجه به نوع نهال و قدرت رشد آن، از ارتفاع 60 تا 80 سانتیمتری از سطح خاک در سال اول انجام میگیرد که محل قطع شده بایستی با چسب باغبانی پوشانیده شود. در سالهای بعد (سال دوم) 3 تا 5 بازوی اصلی از جوانههای زیرین با زاویههای باز (حداقل فاصله از هم 30 سانتیمتر) و در جهات مختلف انتخاب میشود. به طور کلی در تمامی ارقام گردو هرس تا چهار سال اول انجام میشود. فرم هرس در این حالت به شکل با محور مرکزی تغییر شکل یافته میباشد. هرس درختان جوان که به دوره باردهی رسیدهاند، براساس عادت میوهدهی آنها انجام میگیرد.
در ارقامی که بیشتر محصول در جوانههای جانبی تولید میشود به علت مقدار زیاد محصول، رشد شاخهها متوقف میشود. بنابراین انتهای تعداد زیادی از شاخههای جدید که در اطراف درخت تشکیل شده بریده میشود. بدین ترتیب با کاهش محصول، میزان رشد رویشی شاخهها افزایش مییابد ولی در ارقامی که میوه در جوانههای انتهایی تشکیل میشود، عمل هرس شامل بریدن انتهای شاخههای انتخاب شده در روی بازوهای اصلی و کاهش تراکم شاخههای اضافی میباشد. به طور کلی در ارقام با باردهی انتهایی سرشاخهزنی نباید صورت گیرد، در غیر این صورت درخت در رشد رویشی باقی مانده و میوه تولید نخواهد کرد ولی در ارقام با باردهی جانبی این عمل انجام میشود.
هرس کردن گردو براساس سن درخت شامل دو نوع است:
1- هرس فرم دهی 2- هرس باردهی
هرس فرم دهی
هرس فرم دهی روی نهالهای جوان 4-1 ساله انجام گرفته و هدف از آن ایجاد شکل و چارچوب خاص در گیاه با توجه به طبیعت گیاه برای داشتن میزان رشد و عملکرد مناسب در آینده میباشد. از نظر علمی، فرم درخت و شرایط آب و هوایی محیط است. برای تشکیل فرم مورد نظر اعضای رویشی فرم پذیر به ویژه شاخههای اولیه در زمان کاشت، باید برحسب هدف انتخابی و تعیین شده هدایت شوند، تا فرم لازم و مطلوب در آنها ایجاد گردد. به طور کلی باید توجه داشت که پس از انجام هرس فرم دهی، هرگونه دستکاری اضافی درخت باعث تأخیر در زمان شروع گلدهی و رشد زایشی درخت میشود. هرس فرم دهی انواع مختلفی دارد: 1- جامی (مرکز باز) 2- هرمی (محور مرکزی) 3- شلجمی (محور تغییر یافته) 4- داربستی
هرس فرم دهی گردو معمولاً به صورت شلجمی (محور تغییر یافته) میباشد. این روش حدواسط هرس هرمی و جامی بوده و به محور مرکزی تا حدی اجازه رشد داده میشود و سپس سربرداری میگردد. در این روش هیچ شاخهای به طور پیوسته حالت محور یا پیشاهنگ به خود نمیگیرد و به محض اینکه شاخهای بر شاخههای دیگر مسلط و از آنها بزرگتر شد، سربرداری شده و نقش محور یا پیشاهنگ به شاخه تولید شده داده میشود.
در این روش 5-3 شاخه اصلی با فاصله عمودی 30-20 سانتیمتر از همدیگر در اطراف تنه نگه داشته میشوند. بنابراین درخت در تمام جوانب خود دارای شاخههای قوی و با استحکام مناسب بوده و شاخههای اصلی که روی درخت باقی گذارده میشوند، باید دارای زاویه مناسب (حدود 60-45 درجه) نسبت به تنه باشند. با این روش هرس کردن که تدریجی و در سالهای اولیه رشد درخت صورت میگیرد فرم اصلی درخت شکل میگیرد.
هرس باردهی
بعد از هرس فرم دهی، هرس سبکی روی درختان گردو انجام میشود که این هرس محدود به حذف شاخههای خشک و بیمار میباشد، البته در ارقامی که عادت گلدهی جانبی دارند، میتوان هرس سالیانه را به وسیله ماشین آلات مکانیکی انجام داد.
هرس باردهی در درختان بارده انجام شده و هدف از آن، هدایت درختان برای داشتن حداکثر باردهی، شرایط برحسب نوع درخت و حتی رقم به گونهای فراهم میشود که کمیت و کیفیت میوه در بهترین حالت ممکن قرار داشته باشد. این هرس به طور غیرمستقیم وظیفه تنظیم اعضای زایشی (میوه دهنده) درخت از لحاظ موقعیت و توزیع آنها روی شاخههای اصلی یا اولیه و در نتیجه تنظیم سطح باردهی در طول سالیان متوالی بهرهبرداری درخت با توجه به قدرت، ظرفیت و نوع اندام تولید میوه در درخت و نیز تسهیل انجام امور مختلف زراعی نظیر وجین، دفع علفهای هرز و آفات و بیماریها را برعهده دارد. این نوع هرس معمولاً در اواخر زمستان و گاهی در تابستان هم انجام میشود. با دقت در انجام این هرس میتوان سلامت درختان را به نحو مطلوب تأمین کرد و از نامرغوب شدن گردوها جلوگیری کرد.