روش های مختلف آبیاری گردو

روش­های مختلف آبیاری

انتخاب روش آبیاری به عوامل متعددی از جمله منبع تهیه آب، سطح زمین، پیشرفت تکنولوژی و میزان هزینه لازم در مقایسه با افزایش درآمد آن بستگی دارد. آبیاری در باغ گردو به سیستمی ثابت و مشخص نیاز دارد تا بتواند سریع عمل کند و از انتشار باکتریوز و آنتراکنوز جلوگیری کند و هزینه دستمزد کارگر را به حداقل برساند.

روش­های معمول آبیاری شامل آبیاری غرقابی، جوی و پشته­ای، بارانی و قطره­ای است که هر کدام از این روش­ها دارای مزایا و معایبی می­باشند ولی نتیجه آزمایش­های اولیه در دو روش آبیاری قطره­ای و آبیاری باراتی با توجه به حسن انجام عمل، رضایت­بخش­تر بوده است.

آبیاری غرقابی

از روش­های معمول و قدیمی است ولی این روش به زمین مسطح و آب بیشتری نیاز دارد. این نوع آبیاری بسیار آسان و ارزان بوده ولی در خاک­های شنی یا ناهموار قابل استفاده نیست.

آبیاری جوی و پشته­ای

شبیه آبیاری غرقابی است با این تفاوت که جوی­ها در بین ردیف­های کاشت ایجاد شده و آب در داخل جوی در جهت شیب زمین حرکت می­کند. گاهی اوقات که مقدار آب کم است برای توزیع یکنواخت آب از لوله­هایی که دارای پوشش آلومینیومی هستند استفاده می­شود.

آبیاری قطره­ای و بارانی روش­هایی هستند که در نتیجه پیشرفت تکنولوژی آبیاری به  دست آمده­اند و محدودیت روش­های غرقابی و جوی و پشته­ای را ندارد ولی خیلی گران هستند.

انتخاب یکی از دو روش آبیاری قطره­ای و بارانی به عوامل زیر بستگی دارد:

1-­ منابع آب­رسانی (کمی و کیفی)

2- عوامل انسانی (مهارت در تکنیک)

3- عوامل اقتصادی (ارزش ابزار و ماشین آلات)

4- کیفیت زمین (جنس خاک، پستی و بلندی عوارض، مساحت)

آبیاری قطره­ای

در این سیستم آبیاری، آب به صورت قطره قطره و با مقدار کم و با فشار کم به خاک می­ریزد و به طور یکنواخت منطقه ریشه درخت را مرطوب می­کند. بنابراین در این روش، آب به طور مداوم از طریق قطره­چکان­ها به قسمت محدودی از حجم خاک داده می­شود. بهتر است آبیاری قطره­ای را نوعی آبیاری موضعی به شمار آورد. در آبیاری قطره­ای محدوده­ی مرطوب خاک به شکل ناحیه دایره­ای شکلی در می­آید که به دو منطقه تقسیم می­شود:

یکی منطقه­ای که دقیقاً زیر ریزش قطره­های آب از قطره چکان­ها قرار دارد و دائماً از آب اشباع می­شود و دیگری منطقه مرطوب متعادلی که ریشه­ها بدون خطر خفگی از رطوبت آن به نحو مطلوب استفاده می­کنند.

در این سیستم آب به تدریج و برحسب نیاز ریشه به خاک می­رسد بنابراین بهتر است هر روز، به خصوص صبح زود و اوایل بعدازظهر، هنگامی که میزان مصرف آب گیاه به حداقل و حداکثر می­رسد، یک دستگاه تنظیم کننده ساده نصب شود. در عمل مقدار آبی که روزانه به درختان داده می­شود باید معادل میزان آب مصرف شده در روز گذشته باشد (تبخیر و تعرق واقعی) به این ترتیب ریشه گیاه فقط از آبی استفاده می­کند که در حول دایره مرطوب قرار گرفته است به همین دلیل باید حجم آب را در این منطقه و در طول دوره آبیاری همیشه ثابت و متعادل نگه داشت، زیرا کاهش حجم آب سبب ظهور کمبودها و عوارض و افزایش بیش از حد آن سبب خفگی ریشه­ها می­شود.

فصل آبیاری با سیستم قطره­ای معمولاً زودتر از آبیاری بارانی و میزان آب رسانی آن نیز طبعاً در آغاز کمتر است. البته فاصله آبیاری­ها نباید به حدی برسد که سطح بالایی خاک خشک شود، زیرا به علت تراکم ریشه در زیر منطقه نفوذ مستقیم قطره چکان­ها و مصرف آب بیشتر، طبیعی است که سطح بالایی زمین زودتر از مناطق ریشه­زای درخت خشک می­شود.

قطره چکان­ها با دبی 4 لیتر در ساعت، تقریباً به فاصله هر متر روی لوله پلی­اتیلن در طول ردیف درخت­ها طوری نصب می­شوند که به منظور جلوگیری از خفگی طوقه یک متر از تنه درخت فاصله داشته باشند. به این ترتیب تعداد قطره چکان­ها برای هر درخت بر حسب رشد و بلوغ آن مساوی است با فاصله درخت روی ردیف منهای یک.

فاصله درخت­های گردو معمولاً بیشتر از درختان میوه­ای دیگر است. بنابراین تعداد قطره چکان­ها به مرور زمان برحسب رشد تاج به ترتیب زیر افزایش می­یابد:

از 1 تا 2 سال: 2 عدد

از 3 تا 5 سال: 4 عدد

از 6 تا 7 سال: 6 عدد

از 8 سال به بعد: فاصله کاشت منهای یک (1- فاصله کاشت).

-­ مزیت­های آبیاری قطره­ای:

1-­ این روش مشکلات ذخیره آب و نفوذپذیری کم یا زیاد خاک را حل کرده و در زمین­های شیب­دار قابل اجراست.

2- صرفه جویی در انرژی و تسهیل کار ماشین آلات

3- عدم جلوگیری از هرگونه عملیات زراعی

4- کاهش احتمال ابتلا به باکتریوز و آنتراکنوز

5- صرفه جویی در میزان آب و پیشگیری از تبخیر و اتلاف

6- امکان استفاده از عناصر شیمیایی محلول مورد نیاز درخت

7- در هر نوع خاک و زمین امکان­پذیر است، مگر در زمین­های سنگین و دارای بیش از 35 % رس یا خاک­­های بسیار سبک (ماسه و شن غلتان)

-­ معایب آبیاری قطره­ای:

1-­ نیاز به کارگر متخصص و کارآزموده

2- نگهداری دقیق دستگاه به خصوص صافی­ها

3- بروز اشکال در کنترل دستگاه و لزوم استفاده از آب بسیار تمیز

4- پرهیز از توقف آبیاری بیشتر از 3 روز که در غیر این صورت باعث خشک شدن مناطق مرطوب اطراف ریشه و ایجاد وقفه و اختلال در درخت می­شود.

آبیاری بارانی (زیر تاج درخت)

روش آبیاری بارانی (زیر تاج درخت) یکی دیگر از سیستم­های آبیاری ثابت و غیر انتقالی است که برحسب نوع چکاننده­ها کم و بیش متفاوت هستند. منظور از چکاننده، ریزپاش­هایی با دبی 40 تا 100 لیتر آب در هکتار، یا ریزپاش­های درشت­تری با دبی بیش از 100 لیتر در هکتار است. در این روش آبیاری، آب به صورت قطره­های باران مورد استفاده قرار می­گیرد. در ضمن سیستم آبیاری بارانی برای مصرف کود و سم، محافظت از سرما و کاهش گرما نیز می­تواند مورد استفاده قرار گیرد. خاک مانند مخزنی است که گیاه باید بتواند آب مورد نیاز حیاتی خود را از آن استخراج کند. به همان نسبت که گیاه از ذخیره این مخزن استفاده می­کند، کمبود آب مخزن باید با آب باران و آب آبیاری جبران شود.

مزیت­های آبیاری بارانی:

1-­ سیستمی است که با شرایط طبیعت شباهت و هماهنگی بیشتری دارد.

2- گسترش رطوبت در تمام سطح باغ و تسهیل در مصرف کودهای شیمیایی

3- عدم نیاز به صاف کردن آب و صافی

4- روش آسان در آبیاری

-­ معایب آبیاری بارانی:

1- عدم هماهنگی در آبیاری منظم درخت­ها به علت آبیاری­های نوبتی (با فاصله)

2- تشدید باکتریوز و آنتراکنوز به دلیل رطوبت زیاد

3- کوبیده شدن خاک به علت رفت و آمد ماشین آلات در سطح مرطوب زمین

4- عدم امکان استقرار و استفاده در زمین­های شیب­دار

روش علمی تنظیم بیلان آبیاری

برای تنظیم و بهره­گیری کامل و دقیق از آبیاری با سیستم­های ثابت شناخت پارامترهای زیر ضروری است:

-­ میزان ذخیره آب قابل استفاده آسان (RFU)

- میزان مصرف آب به وسیله گیاه با استفاده از فرمول تبخیر و تعرق حقیقی (ETR) و باران (P)

- میزان آبیاری محاسبه شده

رعایت این عوامل، بیلان آبیاری را تشکیل می­دهد که باید هفته­ای یک بار محاسبه، تجدید و تنظیم شود.