شرح ارقام فندق

شرح ارقام فندق

‫ارقام فندق به طور كلي بر دو قسم اند :

‫- ارقام درجه يك اصلي با گرده افشانهايي كه كاشت آنها جنبه تجارتي دارد.

‫- ار قام در جه دو كه موارد مصرف محدودي دارند.

‫ب) ارقام عمده فندقهاي درجه يك (اصلي)

‫نهال فندق فرتيل دوكوتارد: ‫خاستگاه و نواحي كشت ‫رقمي است بسيار قديمي كه خاستگاه آن نامعلوم است و به نحو پراكنده در تمام باغهاي فرانسه ديده مي شود. ‫امروزه اين رقم در مقايسه با ساير ارقام در رديف اول قرار دارد و قسمت زيادي از زمين هاي زير كشت فندق كاري را در ‫جزيره كورس و پيرنه شرقي پوشانيده است. ‫در اورگون در اياﻻت متحده امريكا نيز اين رقم با نام بارسلونا (Barcelona) رقم اصلي فندق كاري را تشكيل داده ‫است.

مورفولوژی نهال فندق

فرتیل دوکوتارد رقمی قوی، نیمه گسترده و نسبت به جنس خاک حساس است. پرورش و هرس آن آسان است. پاجوش می‌زند. بیداری آن زود است (نیمه‌ی دوم اسفند ماه) و زود به بار می‌نشیند. به یخبندان بهاره حساس و میزان باردهی آن بالا است. میوه‌ی آن دیررس (هفته‌ی اول تا سوم شهریور) و ریزش آن زیاد است و غالباً بدون گریبانه می‌ریزد. حساسیت آن در مقابل بلانن (balanin) زیاد و در مقابل فیتوپت (phytopte) و گلوسپوریوم (gloesporium) در گل‌آذین‌های دم گربه‌ای نسبتاً کم‌تر و در جوانه‌ها بیشتر است، به بوتری تیس (botrytis) روی میوه نیمه حساس و به باکتریوز (bacteriose) بسیار حساس است.

بیولوژی گلدهی نهال فندق

فرتیل دوکوتارد واریته‌ای زود گل در گل نر (یعنی از آخر تا اول بهمن‌ماه) و دیر گل در گل ماده (یعنی از اول دی تا آخر بهمن ماه) است.

در آغاز گلدهی تا مرحله تمام گل با نگرت و سگورب، قبل از پایان گل با گانسل برت و داویانا، و در آخر فصل گل با مِروِی دوبول ویللر و لونگ دسپاین به خوبی تلقیح می‌شود اما، با توندا جیفونی و گروسال تلقیح نمی‌شود و گروسال را هم تلقیح نمی‌کند.

ویژگی‌های میوه و مغز فندق

گریبانه‌ی این رقم پُرزدار، متورم، کوتاه ( درازتر از میوه) قاعده‌ی آن پینه بسته، برجسته، نوک آن شکافدار و پردندانه است که به هنگام رسیدن کاملاً شکفته می‌شود.

میوه‌ی آن در دسته‌های 2 تا 3 تایی، گرد، دوپهلو، قوزدار (در نوک)، پوست کلفت، کُرکدار، به رنگ قهوه‌ای تیره، با اندازه‌ی نسبتاً یکنواخت و درشت (3 تا 2/4 گرم) است.

مغز فندق، نامنظم، گرد، دوپهلو، بانوک مخروطی و گوشت سفید عاجی سفید، کمی معطر، درشت (3/1 تا 8/1 گرم)، درصد شکسته آن پایین (39 تا 44%) با مغز دوقلو (2 تا 10%) است و پوسته‌ی قهوه‌ای رنگ و چوب پنبه‌ای مغز آن به راحتی از گوشت میوه جدا می‌شود.

ارزیابی کلی

فرتیل دوکوتارد رقمی بسیار ممتاز و پربار با حساسیت نسبی نسبت به یخبندان‌های بهاره است. فندق آجیلی، با دانه‌های درشت است که بیشتر به صورت تازه مصرف می‌شود، اما کیفیت مغز آن متوسط و تولید آن کم است.

نهال فندق سگورب

رقمی است با خاستگاه نامعلوم که مؤسسه‌ی تحقیقات باغبانی در جنوب غربی فرانسه آن را شناسایی کرده و هم اکنون قریب 20% از باغ‌های فندق این کشور را تشکیل داده است.

مورفولوژی

سِگورب درختی قوی، محکم، کم پاجوش، با تنه‌ای کشیده و پرورشی آسان است که بیداری ‌آن خیلی دیر است (اواخر اسفند ماه). زود به بار می‌نشیند. محصول آن فراوان و خیلی دیررس است (اواخر شهریور ماه). ریزش میوه تا 60% است که از گریبانه‌ها زود بیرون می‌ریزد، یعنی پس از رسیدن خود به خود می‌افتد. حساس به بالانن و فیتوپت، کمی حساس به باکتریوزوگلوسپوریوم و بوتری تیس روی میوه است.

بیولوژی گلدهی

سگورب فندقی زود گل، با گل  نر خیلی زود رس (از اول دی تا دهه اول بهمن) و گل ماده‌ی دیررس (دهه سوم دی تا اول اسفند) است.

در آغاز گلدهی با فرتیل دوکوتاردونگرت، در فصل تمام گل با گانسل برت و داویانا و در آخر گلدهی با مِروِی دوبول ویللر، لونگ دسپاین، مورل حتی با امپراطریس اوژنی خوب تلقیح می‌شود و فرتیل دوکوتاردونگرت را تقلیح می‌کند.

ویژگی‌های میوه و مغز فندق

گریبانه‌ی سگورب صاف و شفاف و بی‌مو، لبه‌دار و کم دندانه و  درازتر از میوه است. دانه‌های آن در دسته‌های 3 تا 4تایی با نوک پهن و کُروی یا مخروطی با پوست نیمه کلفت به رنگ قهوه‌ای روشن، برّاق با اندازه‌ی یکنواخت (6/2 تا 2/3 گرم) است.

مغز فندق به شکل هندسی منظم، گرد، نوک تیز، با گوشت سفید عاجی سفید، معطر، شیرین و با پوسته‌ی داخلی قهوه‌ای یا سرخ تیره و کمی چوب پنبه‌ای است که به آسانی از میوه جدا می‌شود. اندازه ی مغز آن متوسط (1 ر 1 تا 4 ر 1 گرم) درصد شکسته آن پایین (40 تا 45%) و درصد مغز دوقلوی آن 2 تا 5% است.

ارزیابی کلی

سگورب رقمی بسیار خوب، خیلی پربار، قوی با کیفیتی مرغوب است، اما اندازه‌ی آن برای مصرف آجیل زیاد مورد پسند نیست. سگورب به فیتوپت نیز حساسیت متوسطی نشان داده است.

نهال فندق مِروِی دوبول ویللر

خاستگاه و محل کشت

خاستگاه و اصل این فندق مشخص نیست که آلمان یا ناحیه‌ی آلزاس (در فرانسه) است. اما، در ایالات متحده به نام هالزجاینت (hall’s giant)، در آلمان و وندراوس بول ویللر (wunderaus bolwiller) و هالش رایزن (hallesche riesen) و در فرانسه ژئانت دوهال (geante de hale) شناخته شده است.

مورفولوژی

رقمی قوی، کم پاجوش، با تنه‌ای نیمه کشیده با بیداری دیر (دهه‌ی آخر فروردین تا دهه‌ی اول اردیبهشت) و سازگار با آب و هوای مناطق سردسیر است. زود به بار می‌نشیند. میوه‌ی آن در نواحی برّی دیررس ومرغوب است و در نیمه‌ی دوم شهریور می‌رسد و غالباً بدون گریبانه می‌ریزد.

از ویژگی‌های متمایزکننده‌ی این رقم زراعی از سایر ارقام، حساسیت پایین آن در مقابل باکتریوز، بیماری‌های قارچی و پاره‌ای از آفات است.

بیولوژی گلدهی

مِروِی دوبول ویللر رقمی یکنواخت دیر گل (در گل نر و ماده، هفته‌ی اول بهمن تا هفته‌ی اول اسفند) است، در آغاز گلدهی با کاسفورد و داویانا، در مرحله‌ی تمام گل با مورِل، لونگ دسپاین و تا حدودی با امپراطیس اوژنی بسیار خوب تلقیح می‌شود. اما، با گانسل برت اصلاً سازش تلقیحی ندارد، و خود نیز تلقیح‌کننده خوبی برای سگورب، لونگ دسپاین، مورِل، کاسفورد، داویانا و امپراطریس اوژنی است.

ویژگی‌های میوه و مغز

گریبانه‌ی آن  درازتر از خود میوه، کمی دندانه‌دار، شکافدار، کرکدار و کم پهلو است که به هنگام رسیدن بیش از سایر ارقام از هم باز می‌شود.

میو‌ه‌ی آن درشت (3 تا 8/4 گرم)،گرد، و مخروطی در نوک، تک میوه یا در دسته‌های 2 و 3 تایی است. پوست بیرونی آن کلفت و خشبی، روشن و شفاف، مغز آن گرد تا تخم‌مرغی شکل، گوشت میوه سفت و شیرین و معطر، پوست داخلی آن به رنگ قهوه‌ای، کمی چوب پنبه‌ای، اندازه‌ی آن درشت (2/1 تا 8/1 گرم) و تولید آن پایین 36 تا 41% است.

ارزیابی کلی

مروی دوبول ویللر بهترین فندق آجیلی است. این رقم قوی و مقاوم در مناطق دارای اقلیم برّی و سرد که زمستان‌ها و بهارهای خیلی سرد دارند، بسیار سازگار است.

نگرت

خاستگاه محل کشت

خاستگاه این فندق اسپانیا و رقم زراعی بسیار قدیمی است که بیشتر در منطقه‌ی ریوس (استان تاراگون) انتشار دارد و 80% باغ‌های آبی و 40 تا 50% فندق کاری روی تپه‌های تراس بندی شده را پوشانیده است.

مورفولوژی

نگرت فندقی کم قدرت، نسبتاً ضعیف و پاجوش زا، با قامتی نیمه گسترده و پرورشی آسان است. فصل بیداری آن در اواخر اسفند تا اوایل اردیبهشت و بسیار حساس به یخبندان‌های بهاره، باردهی آن متوسط رس، تولید آن بالا و رسیدن میوه‌ی آن دیررس، یعنی هفته‌ی سوم شهریور است که به محض رسیدن از درخت می‌افتد.

این رقم به بالانن، بوتری تیس و گلوسپوریوم کمی حساس و به باکتریوز و فیتوپت نسبتاً حساس است.

بیولوژی گلدهی

نگرت رقمی کاملاً زود گل (در گل ماده) است؛ گلدهی آن هفته‌ی سوم دی تا هفته‌‌ی سوم بهمن در گل نر و در گل ماده نیز 20 آذر تا 20 بهمن است. در فصل تمام گل با فرتیل دوکوتارد، گروسال، سگورب و در خاتمه گل با گانسل برت و داویانا خیلی خوب تلقیح می‌شود و خود نیز تلقیح‌کننده‌ی خوبی برای فرتیل دوکوتارد است.

ویژگی‌های میوه و مغز

گریبانه‌ی آن  درازتر از میوه، پهلوپر و گوشتالود (در پایین)، کرکدار، خیلی دندانه‌دار و دارای شکاف است که به هنگام رسیدن از هم باز می‌شود.

میوه‌ی آن کوچک (5/1 تا 4/2 گرم) بیضی شکل، کمی دوپهلو، معمولاً در دسته‌های 3 تا 4 تایی با پوست بیرونی سخت به رنگ قهوه‌ای تیره و براق است.

مغز میوه بیضی، کمی فشرده، نوک تیز، دارای گوشت سفید، خیلی سفت و معطر و دارای پوست درونی به رنگ قهوه‌ای که کمی چوب پنبه‌ای است و از گوشت میوه به راحتی جدا می‌شود مغز میوه‌ی کوچک (8/0 تا 2/1 گرم)، اما تولید آن بالا (44 تا 50%) است.

ارزیابی

نگرت برای نیازهای صنعتی رقمی بسیار مطلوب و دارای مغز بسیار مرغوب برای شکلات‌سازی و به خصوص قابل کاشت در هر منطقه به استثنای نواحی سرماخیز بهاره است.

نهال فندق توندا دوجیفونی

خاستگاه و محل کشت

رقمی ایتالیایی و بسیار قدیمی است که 3000 هکتار زمین در سالرن از منطقه ناپل زیر کشت آن است.

مورفولوژی

نهال فندق توندا درختی قوی، پاجوش‌زا، با قامتی نیمه کشیده و بیداری پیش رس (اوایل تا اواسط اسفند) حساس به سرمای بهاره، باردهی آن پیش رس و تولید آن نسبتاً بالا و دیررس (دهه‌‌ی دوم شهریور) است. میوه‌ی آن تا 60% با گریبانه می‌افتد. این رقم به فیتوپت کمی حساس به بوتری تیس روی میوه حساس است.

بیولوژی گلدهی

توندا رقمی زود گل (در ماده) با گلدهی متوسط رس (در نر، هفته اول دی تا اول بهمن) است. در آغاز گلدهی با روند دوپی یه مونت و در خاتمه گل با گانسل برت و داویانا و در فصل تمام گل با فرتیل دوکوتارد، نگرت وسگورب خوب تلقیح می‌شود و خود نیز تلقیح‌کننده‌ی خوبی برای نگرت و توندارومانا است، اما فرتیل دوکوتارد، و روند دوپی یه مونت را تلقیح نمی‌کند.

ویژگی‌های میوه و مغز

گریبانه‌ی آن گوشتالود، خیلی کرکدار،  بلندتر از میوه‌ی درشت، (9/2 تا 4/3 گرم) گرد، با شکاف پهلویی و با پوست بیرونی کلفت وقهوه‌ای تیره رنگ و مخطط است.

مغز فندق کروی، با یک شکاف و گوشت سفید صدفی، محکم ومعطر، پوست داخلی آن به رنگ قهوه‌ای روشن و کمی چوب پنبه‌ای است که خود به خود می‌افتد. مغز این فندق نسبتاً درشت (2/1 تا 6/1 گرم) و تولید آن متوسط (44 تا 47%) است.

ارزیابی کلی

مصرف توندا به صورت تازه و در صنعت مطلوب است؛ از نظر مقاومت در خاک‌های مختلف قابل توجه و با هر نوع خاک زراعی سازگار است، اما در سرما و یخبندان‌های بهاره مقاوم نیست.

ارقام عمده‌ی تلقیح‌کننده (فرعی)

نهال فندق گانسل برت

خاستگاه این رقم آلمانی است و مؤسسه تحقیقات باغبانی در جنوب غربی فراسنه آن را پرورش داده و عرضه کرده است.

مورفولوژی

درخت آن قوی، کم پاجوش، محکم، با تنه‌ای نیمه کشیده، بیداری آن دیررس (هفته‌ی اول فروردین) باردهی آن خیلی زود، پرمحصول، رسیدن میوه خیلی دیر (دهه‌ی دوم تا آخر شهریور) است. میوه‌های آن به هنگام رسیدن غالباً بدون گریبانه می‌ریزند. این فندق به بالانن نسبتاً حساس و به فیتوپت و بیماری‌های قارچی کمی حساس است.

بیولوژی گلدهی

رقمی دیررس در گل نر (20 دی تا 20 بهمن) و کمی دیررس در گل ماده (اول بهمن تا 10 اسفند) است. بالون دسپاین و امپراطریس اوژنی به خوبی تلقیح می‌شود و هنگام تمام گل برای لونگ دسپاین، امپراطریس، به خصوص برای سگورب و در آخر فصل گل برای فرتیل دوکوتارد، نگرت و توندا جیفونی تلقیح‌کننده‌ای بسیار خوب و برای مِروِی دوبول ویللر بسیار بد است.

ویژگی‌های میوه و مغز

گریبانه‌ی این فندق کمی گوشتالود به درازی خود میوه، پرشکاف، پردندانه، بدون پُرز و کُرک است که هنگام رسیدن از هم باز می‌شود.

میوه‌ی آن کشیده، چهارگوش، درشت (3/2 تا 6/2 گرم) در دسته‌های 3 تا 4تایی با پوست خارجی لطیف و نازک، براق، خیلی روشن و کمی مخطط است.

- مغز میوه کشیده و بلند است که غالباً درون پوست را پر نمی‌کند. گوشت آن سفید مرمری سفت، شیرین، کم عطر و دارای پوسته‌ی داخلی شتری رنگ است که به راحتی از مغز جدا می‌شود. مغز میوه نسبتاً درشت (2/1 تا 5/1 گرم) و درصد شکسته‌ی آن 43 تا 49% است.

ارزیابی

نهال فندق گانسل برت فندقی قوی، محکم وخیلی پربار است که با داشتن کیفیت متوسط مغز می‌تواند به عنوان تلقیح‌کننده‌ی مطلوب برای سگورب و فرتیل دوکوتاردف جایگزین داویانا بشود.

نهال فندق لونگ دسپاین

خاستگاه اصلی آن انگلستان است و در آن‌جا به نام کنتیسک کوب (kentisk cob) معروف است، اما در آلمان به نام لمبرت فیلبرت (lambert filbert) و در اورگون (امریکا) به نام دوشیلی (suchilly) شهرت دارد و برای تلقیح فرتیل دوکوتارد از آن استفاده می‌کنند.

مورفولوژی

درختی نسبتاً ضعیف، کم پاجوش، با تنه‌ای نیمه کشیده تا کشیده، بیداری آن دیررس (دهه‌ی اول فروردین) باردهی آن زودرس، منظم پربار، رسیدن میوه نسبتاً دیررس (هفته دوم تا سوم شهریور) ریزش میوه غالباً توأم با گریبانه، حساس به باکتریوز و گلوسپوریوم، نسبتاً حساس به بوتری تیس و بالانن و کمی حساس به فیتوپت است.

بیولوژی گلدهی

رقمی زود گل در گل نر و دیر گل در گل ماده (10 بهمن و 10 اسفند) است. در آغاز گلدهی با گانسل برت و کاسفورد، در تمام گل بامِروِی دوبول ویللر و امپراطریس و مورِل تلقیح می‌شود و در مرحله تمام گل نیز برای سگورب، گانسل برت، مورِل و مِروِِ دوبل ویللر تلقیح‌کننده خوبی است، اما امپراطریس و داویانا را تلقیح نمی‌کند.

ویژگی‌های میوه و مغز

گریبانه‌ی آن لوله‌ای است که تا موقع رسیدن، میوه را سخت دربر می‌گیرد، کم پره، کم دندانه، کم کرک، و کمی پر پهلو است.

میوه‌ی آن درشت (6/2 تا 2/3 گرم)، کشیده و از دو پهلو پهن است. در دسته‌های 3 تا 4تایی، با پوست کلفت، کرکدار و کمی تیره است.

مغز آن کشیده، پهن شده در دو پهلو با دو شیار فرورفته، گوشت آن خیلی سفت، شیرین، کمی معطر با پوسته‌ی درونی صاف و شتری رنگ است که از گوشت میوه به سختی جدا می‌شود. مغز آن درست (2/1 تا 7/1 گرم) و درصد شکسته‌ی آن 42 تا 46% است.

ارزیابی

لونگ دسپاین رقمی آجیلی، کم قدرت، پرمحصول است که همراه با گانسل برت برای سگورب و فرتیل دوکوتارد و مِروِی دوبول ویللر تلقیح کننده‌ی خوبی است.

ارقام عمده‌ی فندق‌های درجه‌ی 2

نهال فندق روند دوپی یه مونت

رقمی با نام توندا جنتیله دل لانگ (tonda gentile del langhe) است که بخش عمده‌ی فندق‌کاری پیه مونت در ایتالیا را پوشانیده است. درختی نیمه قوی با تنه‌ای نیمه کشیده، پُر پاجوش و پیش رس است که زود به بار می‌نشیند، اما به سبب حساسیت خیلی زیادی که به بوتری تیس، مونیلیا، فیتوپت و باکتریوز دارد محصول آن بیشتر کاهش می‌یابد. این فندق زود گل (در گل نر) با بیداری زودرس و حساس به یخبندان بهاره، تلقیح‌کننده‌ی خوبی برای نگرت، توندا جیفونی و تا حدی برای فرتیل دوکوتارد است.

میوه‌ی آن گرد و کوچک (9/1 تا 7/2 گرم) است که به راحتی هنگام رسیدن می‌ریزد.

مغز آن برای نیازهای صنعتی کارخانه‌های شکلات‌سازی مطلوب است، زیرا ریز (9/0 تا 2/1 گرم) است و به ‌آسانی از پوست درونی جدا می‌شود. ویژگی‌های طعم و بوی آن 45 تا 52% از اهمیت این میوه را تشکیل می‌دهند. با این حال، این فندق با خواص مطلوبی که دارد و به سبب کم باری و حساسیت زیادی که به عوارض جوی و قارچ‌های انگلی دارد چندان مورد استقبال فندق‌کاران قرار نگرفته است.

نهال فندق گروسال

رقمی اسپانیایی با نام ژیرونل (gironell) است که سطح عمده‌ای از فندق‌کاری کنستانتی را در استان تاراگون پوشانیده است.

گروسال درختی قوی، با تنه‌ای نیمه کشیده و کم پاجوش است که زود به بار می‌نشیند. تولید آن بالا، پیش رس و نسبتاً حساس به باکتریوزوگلوسپوریوم است. میانه رس در گلدهی نر و ماده، بیداری آن خیلی زود و بسیار حساس به یخبدان‌های بهاره است. تلقیح‌کننده‌ی خوبی برای نگرت و برای فرتیل دوکوتارد تلقیح‌کننده‌ی بدی است.

میوه‌ی آن نیز کوچک (8/1 تا 5/2 گرم) و گرد است که غالباً بدون گریبانه می‌ریزد. پوست بیرونی آن کلفت و سخت، درصد شکسته‌ی آن پایین از 38 تا 41% است.

مغز فندق کوچک (8/1 تا 1 گرم است) و گرد است که به راحتی از پوست درونی جدا می‌شود.

گروسال به سبب ویژگی‌های متوسطی که از نظر کوچکی میوه و مغز دارد و عدم استقامت آن در برابر یخبندان و قارچ‌های انگلی، موارد استفاده و کشت محدودی دارد.

نهال فندق داویانا

خاستگان آن انگلستان است که بیشتر به عنوان تقلیح‌کننده برای فرتیل دوکوتارد به جای گانسل برت در اورگون کاشته می‌شود. حساسیت زیاد آن به فیتوپت اعتبار آن را کاهش نداده است.

داویانا درختی قوی، کم پاجوش، با قامتی بلند و کشیده، با میوه‌ای نسبتاً پیش رس با تولیدی ضعیف تا خیلی ضعیف (در جنوب غرب فرانسه) است.

گل نر و بیداری آن دیررس و تلقیح‌کننده خوبی برای فرتیل دوکوتارد و سگورب است. گلدهی ماده دیرگل است و با مِروِی دوبول ویللر خوب تقلیح می‌شود، اما با لونگ دسپاین یا امپراطریس تلقیح نمی‌شود، میوه‌ی آن درشت و بیضی (5/2 تا 2/3گرم) با پوست بیرونی روشن و شفاف است که معمولاً با گریبانه می‌افتد. مغز فندق صاف و چاق و قابل ملاحظه و درصد شکسته‌ی آن بالا، 50 تا 55% است.

نهال فندق مورِل

مورِل رقمی اسپانیایی است که اغلب به صورت دیم در تپه‌های واندالوس و فالست در استان تاراگون کاشته می‌شود.

درختی نسبتاً قوی با پاجوش زیاد و دارای تنه‌ای نیمه گسترده و ترتیب آن روی تنه مشکل است.

باردهی آن کند، تولید آن بالا، دوره‌ی رسیدن میوه متوسط، ریزش آن غالباً با گریبانه است. حساس به بالانن؛ گلدهی آن در نر و ماده دیر، بیداری جوانه‌ها نسبتاً زود ولی مقاوم به یخبندان است.

مورِل تلقیح‌کننده‌ی خوبی برای سگورب، گانسل برت، لونگ دسپاین و برای مِروِی دوبول ویللر نسبتاً خوب است.

میوه‌ی آن کوچک و گرد (9/1 تا 7/2 گرم) با پوست بیرونی روشن و شفاف.

مغز میوه‌ کوچک (8/1 تا 2/1 گرم) شیرین، معطر، کمی چوب پنبه‌ای است که نسبتاً از پوست درونی راحت جدا می‌شود. درصد شکسته‌ی آن بالا (42 تا 46% است)

مورِل با وجود استقامت زیاد، نسبت به فیتوپت حساسیت دارد و به سبب مشکل بودن در هرس با سختی جداشدن از پوست درونی و ریزش زیاد با گریبانه، کشت آن محدود و منحصر به تلقیح‌کننده برای مِروِی دوبل ویللر شده است.

نهال فندق امپراطریس اوژنی

رقمی انگلیسی است که به طور پراکنده در انگلستان و آلمان دیده می‌شود. از نظر قدرت ضعیف، پاجوش آن خیلی کم و قامت آن نیمه گسترده است. خیلی زود به بار می‌نشیند. تولید آن بالا، دوره‌ی رسیدن میوه متوسط، حساس به بالانن و ریزش آن با گریبانه زیاد، بیدرای آن دیررس، گلدهی نر و ماده دیر و تلقیح‌کننده‌‌ی خوبی برای سگورب، گانسل برت، لون دسپاین است. برای مِروِی دوبول ویللر متوسط و برای داویانا بسیار بد است.

میوه‌ی آن کوچک، بیضی، 6/1 تا 2/2 گرم و تیره رنگ است.

مغز فندق بیضی، کوچک (8/1 تا 2/1 گرم)، شیرین، معطر، صاف با رؤیت بسیار جالب، اما به راحتی از پوست جدا نمی‌شود و درصد شکسته‌ی مغز آن بالا (50 تا 55%) است. این فندق در مجموع، با محسناتی که دارد بیشتر برای کاشت در اراضی غنی و برای تلقیح با ارقام دیررس استفاده می‌شود.

نهال فندق کاسفورد

خاستگاه این رقم فندق نیز انگلیسی، قوی، کم پاجوش و با تنه‌ای نیمه کشیده است که زود به بار می‌نشیند. تولید آن بالا، دوره‌ی رسیدن میوه متوسط، حساس به بالانن و فیتوپت است که غالباً بدون گریبانه می‌ریزد، گلدهی نر و ماده دیر است، ارقام مِروِی دوبول ویللر، گانسل برت و لونگ دسپاین را تلقیح می‌کند، اما برای امپراطریس و داویانا تلقیح‌کننده‌ی خوبی نیست و با آن‌ها نیز تلقیح نمی‌شود.

میوه‌ی کاسفورد استوانه‌ای، کوتاه، متورم (در نوک)، اندازه‌ی آن متوسط (2/2 تا 3گرم)، پوست بیرونی روشن، شفاف، مغز آن استوانه‌ای و چوب پنبه‌ای است که از پوست خوب جدا نمی‌شود و درصد شکسته‌ی آن مغز آن بالا (52 تا 60%) است.

کاسفورد رقمی آجیلی است که به علت حساسیت به فیتوپت و به دلیل چوب پنبه‌ای بودن مغز میوه، زیاد مورد توجه قرار نگرفته است و بیشتر برای تلقیح مِروِی دوبول ویللر استفاده می‌شود.

تکامل ارقام و دورنمای آینده

مؤسسه ملی تحقیقات باغبانی در جنوب غربی فرانسه با همکاری سایر مؤسسات مربوط، بررسی 50 رقم فندق‌های خارجی را که تا سال 1970 ناشناخته بودند برعهده گرفت. درخت‌ها در مدت 2 تا 3 سال به بار نشستند و از بین آن‌ها شش رقم به شرح زیر انتخاب شدند و برای تأیید مجدداً مورد بررسی قرار گرفتند و نتیجه‌ی حاصل در اختیار باغداران و علاقه‌مندان قرار داده شد:

- ارقام آجیلی سه رقم: باتلر، اِنّی، لانسینگ؛

- ارقام صنعتی دو رقم: پوتت، توندارومانا؛

- برای هر دو منظور یک رقم: کامپانیکا.

ارقام آجیلی

سه رقم باتلر، انی و لانسینگ اخیراً به طور تصادفی در فندق‌کاری‌های اورگون به دست آمده‌اند و فعلاً در مراحل نخستین آزمایش قرار گرفته‌اند.

نهال فندق باتلر

رقمی خیلی قوی با تنه‌ای نیمه کشیده با بیداری خیلی زود، تولید بالا و دارای میوه‌های درشت و کشیده است که آزاد (بدون گریبانه) از درخت می‌ریزند. وزن مغز آن 47 تا 49% وزن میوه و صاف و صیقلی است و آسان از پوسته‌ی درونی جدا می‌شود. با باکتریوز حساس و به فیتوپت کمی حساس و گلدهی در نر وماده دیر گل است. فرتیل دوکوتارد را در آغاز وسگورب و انی را در فصل تمام گل به خوبی تلقیح می‌کند. با مِروِی دوبول ویللرو انی تلقیح می‌شود، اما لانسینگ را تلقیح نمی‌کند و تلقیح هم نمی‌شود.

نهال فندق انّی (انّیس)

درختی نسبتاً قوی و کشیده، بیداری آن نسبتاً دیر و دارای محصول خیلی بالا و میوه‌ای درشت با پوست روشن، کمی بیضی و نوک تیز و بسیار بازار پسند است که بدون گریبانه می‌ریزد. مغز آن گرد، خیلی درشت و صاف، وزن آن 45 تا 49% وزن میوه و با باکتریوز کمی حساس و به فیتوپت بیشتر حساس است. فصل گلدهی آن در نر و ماده نسبتاً دیر گل است. با باتلر و مِروِی دوبول ویللر خوب تلقیح می‌شود. باتلر وسگورب را تلقیح می‌کند، اما فرتیل دوکوتارد را تلقیح نمی‌کند و با آن تلقیح نمی‌شود.

نهال فندق لانسینگ

درختی قوی با تنه‌ای کشیده، بیداری آن متوسط، باردهی بالا، میوه‌ی آن دو پهلو با پوست روشن و مخطط، خیلی درشت و گرد با نوک مخروطی است که بدون گریبانه می‌ریزد.

مغز آن درشت و گرد و صاف و 49 تا 52% وزن میوه است.

به فیتوپت و باکتریوز کمی حساس و فصل گلدهی آن در نر و ماده متوسط است. در اواخر گلدهی با مِروِی دوبول ویللر تلقیح می‌شود. در آغاز سگورب و فرتیل دوکوتارد را تلقیح می‌کند. باتلر را تلقیح نمی‌کند و با آن یا با فرتیل دوکوتارد تلقیح نمی‌شود.

ارقام صنعتی

نهال فندق پوتت

خاستگاه رقم پوتت اسپانیا است و حدود یک قرن پیش به طور تصادفی به دست آمده است.

رقمی است که به جای نگرت و به خصوص به جای ترنت (trenet) در اطراف الکوور (استان تاراگون) در حال گسترش است.

درختی قوی، کم پاجوش، با تنه‌ای نیمه کشیده است که نسبتاً زود به بار می‌نشیند. تولید آن بالا، میوه‌ی آن کروی تا تخم‌مرغی شکل، ریز و کوچک (3/2 گرم) و مغز آن گرد (9/0 تا 2/1 گرم) و تا حدی چوب پنبه‌ای است که به راحتی از پوسته درونی جدا می‌شود. گوشت میوه سفید مرمری، سفت، معطر و درصد شکسته‌ی آن بالا (46 تا 48%) است.

فصل گلدهی پوتت در گل‌های نر و ماده (متوسط رس) است. با گروسال به خوبی و با نگرت کم تر تلقیح می‌شود، اما نگرت را به خوبی تلقیح نمی‌کند.

این رقم با وجود ویژگی‌های مطلوبی که دارد و گذشته از بیداری زودرس و مرغوبیت آن برای نیازهای صنعتی، به باکتریوز و فیتوپت حساسیت زیادی نشان داده است.

نهال فندق توندا رومانا

خاستگاه این رقم ایتالیا و بسیار قدیمی است و سطح زیادی از فندق‌کاری را در منطقه‌ی ویترب در شمال رم تشکیل داده است.

درختی با قدرت متوسط تا ضعیف، با تنه‌ای بلند و کشیده و تولیدی بالاست که زود به بار می‌نشیند. میوه‌ی آن گرد، نوک تیز، کوچک و برجسته (2/2 تا 4/2 گرم) با پوست بیرونی تیره و محصول بالا نسبت به سایر ارقام است که بدون گریبانه می‌ریزد و در صنعت مورد توجه و مطلوب است. از نظر گلدهی در ماده متوسط و در نر نسبتاً پیش گل است. با توندا جیفونی و فرتیل دوکوتارد به خوبی تلقیح می‌شود، اما خود فرتیل دوکوتارد را خوب تلقیح نمی‌کند. حساسیت آن به باکتریوز تأیید شده و مغز آن گرد، صاف و کوچک با کیفیت طعم و بود مطلوب (1 تا 4/1 گرم) است.

ارقام دو منظوره

نهال فندق کامپانیکا

رقمی ایتالیایی است که در منطقه‌‌ی ناپل کشت می‌شود. درختی قوی با تنه‌ای کشیده و پاجوش نسبی است که زود به بار می‌نشیند. تولید آن بالا و گلدهی آن در نر و ماده نسبتاً زود گل، میوه‌ی آن نسبتاً درشت (8/2 تا 5/3 گرم)، کمی کشیده با پوست جالب توجه به رنگ قهوه‌ای براق و مخلطط است. مغز میوه گرد، نسبتاً درشت (1/1 تا 3/1 گرم) گوشت میوه سفت، معطر، کمی چوب پنبه‌ای و وزن آن 44 تا 45% وزن میوه است که به راحتی از پوسته‌ی درونی جدا می‌شود. بیداری آن خیلی زودرس و با آن که از هر دو جنبه‌ی صنعتی و خوراکی مطلوب است، اما به سبب حساسیت به سرما و یخبندان‌های بهاره و باکتریوز و فیتوپت مورد پسند قرار نگرفته است.