مشخصات گونه های وحشی بادام
مشخصات گونههای وحشی بادام
(Syn. : Amygdalus communis L. (1753), Prunus communis (L.)
Arcangeli (1882), Amygdalus dulcis Mill. (1768) بادام شیرین , Prunus dulcis (Mill.) D.A. Webb. 1964, Amygdalus stocksiana Boiss. (1856), Prunus stocksiana Boiss.).
(subsp. Spontanea & subsp. Microphylla (Post) Browicz & Zohary.
Syn. : Amygdalus korshinskyi (Hand.- Mazz.) Bornm. and Prunus korshinskyi Hand.-Mazz.).
(include: Prunus amara, Syn. : Prunus communis var. amara, Prunus amygdalus Batch var. amara (DC.) Focke and Laetrile, Amygdalus amara, Amygdalus communis var. amara بادام تلخ)
(include: Amygdalus communis var. fragilis بادام منقا، کاغذی و خاتونی)
نام Amygdalus communis L. اولین نام علمی برای بادام بود که در سال 1753 توسط کارلوس لینه (Carolus Linnaeus) برای آن انتخاب شد. در سال 1768 بادام زراعی (بادام شیرین) به عنوان Amygdalus dulcis Miller نام گرفت، در سال 1801 نام Prunus amygdalus توسط کارلوس لینه (Carolus Linnaeus) برای آن انتخاب شد. در سال 1768 بادام زراعی (بادام شیرین) به عنوان Amygdalus dulcis Miller نام گرفت، در سال 1801 نام Prunus amygdalus توسط Batsch و در سال 1882 نام Prunus communis L. Arcangeli برای آن انتخاب شد.
نهایتاً در سال 1964 در کنگره بینالمللی گیاهشناسی نام Prunus dulcis (Miller) D.A. Webb به عنوان نام علمی بادام زراعی تعیین گردید و امروزه نیز به همین نام معرفی میشود (Allen, and Hass, 2000).
درخت به ارتفاع تا 8 متر، شاخههای جوان بدون کرک، اول سبز و بعد قهوهای مایل به قرمز، شاخههای سال گذشته خاکستری. انشعابات بیخار (ثابتی، 1344) برگها تخم مرغی – نیزهای یا بیضی کشیده، به طول تا 10 سانتیمتر و عرض 3-2 سانتیمتر، قاعده گوهای پهن تا مورب، نوک باریک و کشیده و یا به ندرت نوک کند، سطح فوقانی برگ بدون کرک، سطح تحتانی برگ بدون کرک یا با مقدار کمی کرک در اوایل سبز شدن، حاشیه برگ دندانهای – ارهای همراه با یک غده کوچک روی هر دندانه، دمبرگ 2-1 سانتیمتر، گل درشت به قطر گل و زود برگده است (Kester et al., 1991; Fellipe, 2000) و گلدهی آن در اواخر زمستان و اوایل بهار میباشد (خاتمساز، 1371).
میوه آن تخم مرغی مورب تا تخم مرغی کشیده، پخ، درشت و به طول 5-5/2 سانتیمتر و عرض 3-5/1، دارای نوک کشیده، پوشیده از کرکهای مخملی خاکستری، هسته قایقی شکل، بدون شیار طولی مشخص (خاتمساز، 1371)، درشت، گاهی به طول 5 سانتیمتر، فشرده، حفره حفرهدار (مظفریان، 1383) و گاهی دارای شیار کوچک در قاعده (خاتمساز، 1371)، پیوسته صدفی از سخت تا نرم، دارای مغز میوه شیرین یا تلخ است (بادامهای این گونه در ترکمنستان حدود 5-1 درصد و در ازبکستان حدود 50-40 درصد مغز شیرین هستند)، میوه این گونه از میوه سایر گونههای جنس Amygdalus بزرگتر است (Kester et al., 1991). این گونه بسیار پلی مورفیک است (Fellipe, 2000).
پراکندگی آن در جهان شامل ایران، قفقاز، ترکیه (خاتمساز، 1371)، لبنان (Talhouk et al., 2000) و شمال آفریقا میباشد و نمونه تیپ آن از کشور موریتانی واقع در شمال آفریقا تهیه شده است (خاتمساز، 1371). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو – تورانی، شمال غرب و غرب کشور میباشد. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده 1700-800 متری سطح دریا میباشد (خاتمساز، 1371). عدد کروموزومی آن 2n=2x=16 گزارش شده است (ظریفی و همکاران، 1384؛ Rong Grasselly, 1977; Cai et al., 2003).
به صورت درختچه یا درخت کوچک به ارتفاع تا 4 متر است (خاتمساز، 1371)، که دارای انشعابات کم و بیش خاردار میباشد (ثابتی، 1344) و شاخههای جوان آن بدون کرک است. برگهایش تخم مرغی تا بیضی، به طول 4-5/2 سانتیمتر و عرض 5/1-1 سانتیمتر با قاعده گوهای و نوک تیز که سطح فوقانی و تحتانی برگ بدون کرک است. حاشیه دندانه هلالی، همراه با غده بوده و دارای دمبرگ کوتاه 1-8/0 سانتیمتر، گلبرگ آن سفید (خاتمساز، 1371) و لوله کاسه گل توسط فلسهای تخم مرغی پهن، منقاردار و پشمالو پوشیده شده است (مظفریان، 1383).
فصل گلدهی آن اواخر زمستان است (خاتمساز، 1371). میوه تخم مرغی پهن و برجسته به طول 3-5/1 سانتیمتر و عرض 5/2-1 سانتیمتر با نوک کوچک و پوشیده از کرکهای زرد دارد (خاتمساز، 1371). هسته آن تخم مرغی پهن، تقریباً فشرده (مظفریان، 1383) و بدون شیار طولی مشخص یا سوراخهای کشیده است (خاتمساز، 1371).
پراکندگی آن در جهان از ایران، ترکیه، سوریه و لبنان گزارش شده است. نمونه تیپ آن از لبنان میباشد (خاتمساز، 1371). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو – تورانی و شمال غرب کشور میباشد. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده 1600-1300 متری سطح دریا میباشد (خاتمساز، 1371).
(Syn. : Amygdalus trichamygdalus (Hand.- Mazz.) Woronow, 1925)
نامهای محلی آن بادام مخملی (مظفریان، 1383)، کروس (ثابتی، 1344) و حاجی بایولک (صیامی، 1381) میباشد. درختچه یا درخت، بدون خار با شاخههای جوان بدون کرک و به رنگ قهوهای متمایل به سبز است. البته شاخههای سال قبل خاکستری است (خاتمساز، 1371)، شاخههای مسن دارای عدسکهای کوچک و متعدد است (مظفریان، 1383). برگها بیضی، نیمه چرمی، به طول تا 4 سانتیمتر و عرض تا 2 سانتیمتر با قاعده گوهای پهن یا تقریباً گرد و با نوک تیز یا کمی چین خورده که سطح فوقانی برگ بدون کرک و سطح تحتانی آن بدون کرک یا با کمی کرک کوتاه و ظریف است.
حاشیه برگ هلالی است و دمبرگ کوتاه تا 5 میلیمتر و عرض 15 میلیمتر دارد. نوک برگ کشیده و دارای کرکهای مخملی کوتاه است. دمگل بسیار کوتاه دارد (خاتمساز، 1371). فصل گلدهی آن اواخر زمستان است (خاتمساز، 1371).
میوهها تخم مرغی مورب، به طول 22 و به عرض 15 میلیمتر (مظفریان، 1383)، با کرکهای خاکستری رنگ است. هسته قایقی شکل و سوراخدار است (خاتمساز، 1371). پراکندگی جهانی آن در ترکیه و ایران است و نمونه تیپ آن از ترکیه جمعآوری شده است (خاتمساز، 1371). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو – تورانی و غرب کشور است. پراکندگی ارتفاعی آن در ارتفاع 1700-500 متری سطح دریا میباشند (خاتمساز، 1371).
نام محلی آن بادام گنویی است (مظفریان، 1383). درختی به ارتفاع 4 متر است. بدون خار، شاخههای جوان بدون کرک که اول سبز رنگ بوده و بعداً زیتونی – قهوهای میشوند.
شاخههای سال قبل قهوهای متمایل به خاکستری براق است. برگها بیضی یا واژ تخم مرغی، به طول 40-20 میلیمتر و عرض 20-10 میلیمتر با قاعده گوهای پهن و نوک باریک میباشند. سطح فوقانی و تحتانی برگ بدون کرک بوده و حاشیه برگ کم و بیش هلالی همراه با یک غده کوچک روی هر هلال است. دمبرگ 14-10 میلیمتر و دارای 2 غده میباشد. گل به قطر 30-20 میلیمتر، سفید یا صورتی میباشد. دمگل حدود 5 میلیمتر طول دارد. فصل گلدهی آن اواخر زمستان است (خاتمساز، 1371).
میوه بیضی و برجسته، به طول 20-15 میلیمتر و عرض 13-10 میلیمتر، دارای نوک گرد و کرکهای زرد میباشد. هسته دارای یک شیار طولی مشخص در امتداد ناو، چالهدار و دارای شیارهای کوچک در قاعده میباشد (خاتمساز، 1371). پراکندگی جهانی آن منحصر (Endemic) به ایران و نمونه تیپ آن از کوه گنو واقع در هرمزگان جمعآوری شده است. پراکندگی آن در منطقه خلیج و عمانی و جنوب کشور است.
(Syn. Amygdalus fenzliana (Fritsch) Lipsky (1897), A. Urartu (Tamancheff))
نام محلی آن بادام قره باغی (مظفریان، 1383) و بادامچه میباشد. این گونه عمدتاً در قفقاز (Caucasia)، کوههای آرارات ترکیه (Ararat)، ارمنستان و شمال غرب ایران پراکنده است (Grasselly and Duval, 1997; Kester et al., 1991). گونه ای نزدیک به بادام اهلی است (Grasselly and Duval, 1997) و به آسانی با بادام زراعی تلاقی مییابد.
در دو رگگیریها، خصوصیات این بادام بر بادام زراعی غالبیت دارد و در مرکز تحقیقات یالتا از آن برای به تعویق انداختن دوره گلدهی بادام زراعی در برنامههای هیبریداسیون استفاده میشود (چایچی، 1367). درخت آن کوچک و به ارتفاع تا 5 متر، با تاج باز و تراکم شاخه کم میباشد، شاخههای آن کمی خاردار و در جوانی بدون کرک و ارغوانی رنگ و شاخههای یک ساله آن خاکستری – قهوهای است. برگها موازی (Elliptical)، بیضی کشیده و طویل، تا حدودی چرمی، به طول تا 8 سانتیمتر و عرض تا 2 سانتیمتر با قاعده گرد یا تقریباً گوهای پهن و نوک باریک دارند. سطح فوقانی و تحتانی برگ بدون کرک، حاشیه برگ هلالی – ارهای است. دمبرگ به طول تا 15 میلیمتر است. گل به صورت چسبیده و به قطر 20-15 میلیمتر و گلبرگ آن سفید یا صورتی است.
فصل گلدهی آن معمولاً متوسط تا دیرگل (Fellipe, 2000)، در اواخر زمستان است (خاتمساز، 1371). میوه تخم مرغی یا تقریباً کروی و پهن که طول آن تا 25 و عرضش تا 15 میلیمتر میباشد. اگزوکارپ میوه دارای کرکهای نمدی، مزوکارپ کمی گوشتی و اندوکارپ (هسته) صاف و خیلی سخت است که کوتاه، پخ، قایقی شکل و دارای نوک کوچک است، همچنین دارای دو شیار طولی مشخص در امتداد ناو بوده و چالهدار است (خاتمساز، 1371)، مغز آن تلخ است (Kester et al., 1991). پراکندگی آن در جهان از ایران، ترکیه و قفقاز گزارش شده است. نمونه تیپ آن از قره باغ روسیه تهیه شده است (خاتمساز، 1371).
پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو – تورانی و شمال غرب کشور است. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده 1800-1250 متری سطح دریاست. عدد کروموزومی آن 2n=2x=16 میباشد (Grasselly, 1977).
(Syn. : Amygdalus webbii Spach, Amygdalus salicifolia Boiss. And Ball.), (Include: var. Salicifolia, var. Rrticulata, Var. Pubescence)
نام محلی آن بادامچه است (ثابتی، 1344). این گونه شامل درختچههای کوچک و بوتهای با تراکم شاخه زیاد و خیلی سخت، حاوی تعداد زیادی خار و دارای برگهای کوچک میباشند. دمبرگ 10 میلیمتر، پهنک کشیده و نیزهای 9/0-6/0×5/4-3 سانتیمتر (ثابتی، 1344). گلها کوچک به صورت متراکم و روی اسپورهای کوچک تولید میشود. فصل گلدهی آن معمولاً به صورت دیرگل میباشد (Fellipe, 2000). میوهها کوچک، دارای اگزوکارپ کرکی، مزوکارپ نازک و با اندوکارپ سنگی است. مغز میوه تلخ است.
برخی از گیاهان این گونه در مناطق کوهستانی و دامنهها رویش مییابد و گاهاً به عنوان حصار باغ در حاشیه برخی از باغها کاشته میشود. هیبریداسیون این گونه با گونههای وحشی و ارقام زراعی بادام به آسانی صورت میگیرد و میتوان هیبریدهای این گونه با بادامهای زراعی را یافت کرد (Fellipe, 2000).
برخی درختان این گونه خودباور (Self fertile) هستند (Kester et al., 1991) و میتوان از آنها در اصلاح بادام استفاده کرد (Fellipe, 2000). اخیراً بادامهای خودسازگار نتیجه تلاقی با این گونه در اسپانیا (Toledo) و ایتالیا (Apolia) به دست آمده است (Fellipe, 2000). در یوگسلاوی، هیبریدهای بین گونهای به دست آمده است که به عنوان پایه کاربرد دارد (Kester et al., 1991).
پراکندگی جهانی آن از اروپا، شبه جزیره بالکان و ترکیه گزارش شده است. این گونه یکی از گونههای بادام است که بومی اروپا است (Fellipe, 2000) و در کشورهای حاشیه دریای مدیترانه از غرب ترکیه تا مرکز اسپانیا (Toledo) و شبه جزیره بالکان (Balkans) شامل یونان، بلغارستان و یوگسلاوی تا جنوب ایتالیا (Apolia & Sicilia) یافت میشود (Grasselly and Duval, 1997). پراکندگی آن در ایران بیشتر در منطقه زاگرسی شده است (ثابتی، 1344 و جوانشیبر، 1355). ولی در ردهبندیهای ارائه شده توسط خاتمساز (1371) و مظفریان (1381) به وجود این گونه در ایران اشاره نشده است.
(Syn.: Amygdalus haussknechtii (Schneider) Bornm. (1911)), (var. haussknechtii & var. pubescence Boenm.), (Syn. Amygdalus webbii Spach. Var. reticulate Bornm. and var. pubescence Bornm. (1906)).
نام محلی آن ارژنک، بادام زاگرسی و بادام اراکی میباشد (مظفریان، 1383). درختچهای خاردار با شاخههای جوان بدون کرک یا تا حدودی کرکدار، متمایل به سرخ است. شاخههای یک ساله آن متمایل به زرد یا خاکستری - قهوهای و بدون کرک میباشد. برگها بدون دمبرگ، بیضی شکل یا به صورت واژ تخم مرغی باریک (خاتمساز، 1371)، به ابعاد 5/1×5 سانتیمتر (ثابتی، 1344)، با قاعده گوهای باریک و نوک تیز است. سطح تحتانی و فوقانی برگ بدون کرک (var. haussknechtii) یا کم و بیش کرکدار (var. Pubescence Bornm.) است. سطح زیرین برگ نیز مشبک است. حاشیه برگ ارهای و دارای غده میباشد. گل منفرد، به قطر 20-15 میلیمتر و هیپانتیوم استوانهای پهن به طول حدود 4 و عرض حدود 3 میلیمتر دارد.
دمگل کرکدار، ضخیم و بلند تا 7 میلیمتر و گلبرگها صورتی رنگ است. فصل گلدهی آن اواخر زمستان است (خاتمساز، 1371). میوه بیضی، درشت، پخ و به طول 35-25 میلیمتر و به عرض 22-15 میلیمتر دارد و هسته آنها دارای نوک کوچک بوده و تا حدودی قایقی شکل بوده و دارای چاله و با یک شیار کم عمق طولی است (خاتمساز، 1376).
پراکندگی آن در جهان به صورت انحصاری بومی (Endemic) ایران است و نمونه تیپ آن از ایران تهیه شده است (خاتمساز، 1371). پراکندگی آن در ایران در منطقه زاگرسی، غرب و مرکز کشور گزارش شده است. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده 3100-1300 متری سطح دریا میباشد (خاتمساز، 1371).
عدد کروموزمی آن 2n=2x=16 گزارش شده است (ظریفی و همکاران، 1384).
(Syn. : Amygdalus zabulica Seraf. (1971)). (include: Amygdalus browiczii Freitag)
درختان این گونه دارای تاج متوسط بوده با ارتفاع حدود 3/2 متر و با رشد مستقیم (Pillar) و شاخههای عمودی است، دارای برگهای کرکدار، به شکل پهن و تقریباً گرد و گلابی مانند است. میوهها تقریباً گرد، گوشتی و تا حدودی شبیه میوه زردآلو بوده و در موقع رسیدن قرمز و مغز میوه کمی تلخ و رشد دانهال در سال اول بسیار ضعیف است (Kester et al., 1991).
پراکنش جهانی آن محدود به مرکز و شرق افغانستان است.
(Syn. : Amygdalus kuramica Korsh.)
اندازه درخت متوسط تا بزرگ مشابه با بادام زراعی است. دارای شاخه باز و کمی آویزان است و ساقهها کرکدار است، برگها و گلها کرکدار و شبیه بادام زراعی است. میوه کوچک، گرد و پهن میباشد. اگزوکارپ آن کرکدار و مزوکارپ آن نازک میباشد. اندوکارپ، کوچک، گرد، سخت و یا کاغذی است که دارای شیارهای عمیق است.
در این گونه میوههای با مغز تلخ و یا شیرین دیده میشود (Grasselly and Duval, 1997; Kester et al., 1991). درختان این گونه مقاوم به بیماری بوده و دوره نونهالی (Juvenility) و باردهی بسیار طولانی دارند و به آسانی پیر نمیشوند. به آسانی با بادام زراعی تلاقی مییابند و بادامهای زراعی که در کنار این بادامها کاشته شده باشند، دارای بذوری با خصوصیات این گونه خواهند بود (Grasselly and Duval, 1997). میوه نسبتاً دیررس است (Fellipe, 2000).
این گونه بومی دامنههای کوههای هندوکش (Hindukush) است و به صورت گسترده در دامنهها و حواشی درهها در افغانستان (دره پنج شیر و قندهار) تا غرب پاکستان بر روی شیبهای صخرهای در جایی که کمی مرطوب بوده و مقداری بارندگی تابستانی دارد، رشد میکند.
(Syn. : Amygdalus bucharica Korsh.)
این گونه مشخصات مورفولوژیکی تیپیک دارد که آن را از سایر گونههای بادام متمایز میسازد (Fellipe, 2000). درختان آن متوسط تا کوچک (تا 3 متر) با برگهای سبز روشن و پهن تا حدودی گرد و با دمبرگ طویل و تا حدودی مشابه زردآلو است. این گونه زود برگده است و دارای شاخههای نسبتاً سفت با جوانههای دارای نیاز سرمایی زیاد هستند. فصل گلدهی آن اواخر زمستان است (خاتمساز، 1371) و به طور کلی باز شدن جوانههای زایشی و رویشی غالباً از متوسط تا خیلی دیرگل میباشد (Fellipe, 2000). میوهها بسیار پیشرس است و در خرداد ماه میرسند و کوچک و نوکدار است و دارای پوست صاف و خالدار میباشد که دارای کرک است و در زمان رسیدن به رنگ قرمز میباشند. اندوکارپ پهن و سخت که تا حدودی نازک است، مغز میوه معمولاً تلخ هستند، ولی برخی از بذور شیرین در منطقه ازبکستان گزارش شده است (Kester et al., 1991).
در مرکز تحقیقات یالتا از آن برای دیرگل کردن و زودرس نمودن میوه بادام زراعی در برنامه هیبریداسیون کاربرد دارد (چایچی، 1367).
پراکندگی جهانی آن از ازبکستان، تاجیکستان و افغانستان گزارش شده است (Grasselly and Duval, 1997) و به طور کلی بومی مناطق استپی آسیای مرکزی است و در جلگههای جنوب شرقی شوروی سابق (ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان)، دامنههای پایین شمال هندوکش و کوههای پامیر در افغانستان (تا منطقه مزار شریف) پراکنش دارند. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده 2500-800 متر سطح دریا میباشد.
عدد کروموزومی آن 2n=2x=16 گزارش شده است (Grasselly, 1977).
(Syn. : Amugdalus tangutica (Batal.) Korsh.), (include: Amygdalus dehiscens Koehne)
گیاهان این گونه به صورت درختچههای کوچک به ارتفاع حدود 2 متر، دارای ساقههایی با خارهای زیاد و برگهای کوچک و شفاف هستند و همچنین دیر گل و کم بارده میباشند و اغلب با گرده سایر گونههای بادام تولید بذر میکنند، دارای گلهایی به رنگ قرمز کوچک و منفرد هستند، میوه آن پهن، گرد و محدب به رنگ قهوه ای تیره است (Kester et al., 1991).
از این گونه در مرکز تحقیقات درختان هستهدار بوردوی فرانسه در برنامههای هیبریداسیون برای مقاوم نمودن بادام زراعی در برابر بیماریها استفاده میشود (چایچی، 1367). پراکندگی جهانی آن در غرب چین و مغولستان است (Kester and Gradziel, 1996; Browicz, 1974).
عدد کروموزومی آن 2n=2x=16 گزارش شده است (Rong-Cai et al., 2003).
با گونه P. haussknechtii (C. K. Schneider) Bornm. Var. pubescence وابستگی دارد، ولی در برگ و اندازه دمبرگ و برگ، شکل میوه، کرک دم میوه و طول خامه با آن متفاوت است 9Attar et al., 2009).
بسیار به P. communis L نزدیک است، ولی در اندازه برگ و دمبرگ، اندازه میوه، طول دم و طول کاسبرگ با آن متفاوت است (Attar et al., 2009).
برخی عقیده دارند که این گونه متعلق به زیر جنس بادام نمیباشد (Syn. : Amygdalus triloba) Prunus ulmifolia Franchet, Amygdalus ulmifolia, (Socias I company; 1998).
این گونه به حالت درختچه کوچک و بوتهای است، شاخهها و برگهای جوان آن کرکدار هستند. برگهای بالغ در سطوح بالایی کرکدار میباشند و در حاشیه به میزان زیادی دندانه دارند. میوهها کوچک و گرد بوده و در زمان رسیدگی، پوسته چرمیشان شکاف بر نمیدارند (Kester et al., 1991). پراکندگی جهانی آن در آسیای مرکزی و به ویژه ترکمنستان است.
عدد کروموزومی آن 2n=2x=16 میباشد (Rong-Cai et al., 2003).
Rehd. (1992), Amygdalus orientalis Duhamel (1755), Amygdalus argentera. (1783), Amygdalus variabilis Bornm. (1905)).
نام محلی آن ارژن (جوانشیر، 1355) و بادام شرقی (مظفریان، 1383) میباشد. درختچه و بوتهای، به ارتفاع 2-5/0 متر با انشعابات خاردار است. شاخههای جوان آن دارای کرکهای سفید نمدی و شاخههای یک ساله آن خاکستری رنگ است. برگها کوچک و غالباً نقرهای رنگ، به شکل واژ تخم مرغی تا واژ نیزهای یا بیضی کشیده به طول 5/3-1 سانتیمتر با قاعده گوهای و دارای نوک تیز یا کند میباشد. سطح فوقانی یا تحتانی برگ دارای کرکهای نمدی سفید است که این کرکها ویژگی خاص این گونه است (Grasselly and Duval, 1997). برگ حاشیه ساده یا خیلی کم دندانهای دارد. دمبرگ وجود ندارد یا اگر وجود داشته باشد، بسیار کوتاه و کمتر از 4 میلیمتر است.
گل منفرد یا به ندرت 2 تایی با هیپانتیوم استوانهای کوتاه و پهن که ابعاد آن حدود 4-3 میلیمتر است. دمگل آن کوتاه و کرکدار است. کاسبرگ کشیده با نوک گرد و حاشیه کرکدار دارد. گلبرگ صورتی، که به شکل واژ تخم مرغی است. میوه تخم مرغی، کمی پخ، به طول 20 و به عرض 12 میلیمتر، پوشیده از کرکهای سفید نمدی که ممکن است به تدریج بدون کرک شود. هسته سخت و کمی کوچکتر از میوه و دارای شیارهای بسیار کم عمق شبکه مانند است (خاتمساز، 1371).
گلهای آن خیلی مقاومتر از گلهای بادام زراعی به سرما میباشند و در دانشگاه دیویس از این گونه در هیبریداسیون برای انتقال مقاومت به سرما به بادام زراعی استفاده میکنند (Kester et al., 1991).
فصل گلدهی آن اوایل بهار است (خاتمساز، 1371).
پراکندگی آن در جهان از ایران، ترکیه، عراق، سوریه و لبنان گزارش شده است و پراکنش اصلی آن در جنوب مرکزی (South-central) آسیا است. نمونه تیپ آن از لبنان تهیه شده است (خاتمساز، 1371). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو – تورانی و غرب کشور است.
پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده 2500-1650 متری سطح دریاست (خاتمساز، 1371).
16-Prunus discolor (Spach) C. Schneider (1905)
)Syn. :Amygdalus graeca Lindl., Anly-)
این گونه ارتباط نزدیکی با P. orientalis دارد و کاملا از یکدیگر تفکیک نشده اند(2004 ,Martinoli and Jacome) اندو کارپ آنها بسیار شبیهند ولی در این گونه کمی زبرتر است (Browicz,1972) ا
Prunus elaeagnifolia (spach) E. Murray (1969)
17--(Syn. : Amygdalus elaeagnifolia Spach. (1843), Amygd kermanensis Bornm (1938), Prunus argentea (Lam.) Rehder Var.
elaeagnifolia (Spach.) (1965)), (include: Amygdalus leiocarpa Boiss),(subsp. elaeagnifolia & subsp. leiocarpa).
نام محلی آن ارژن (ایران نژاد پاریزی و جوانشیر ۱۳۷۴)، بادام کرمانی و بادام برگ سنجدی م (مظفریان، ،1383)است. درختچه یا درخت کوچک به ارتفاع 4-3 متر و دارای أنشعابات خاردار است. شاخه های جوان آن بدون کرک و یا تا حدودی کرکدار و منتهی به خار می شود. شاخه های یکساله آن زرد رنگ و براق است. برگ ها به شکل های مختلف تخم مرغی - نیزه ای، نیم کشیده، واژ تخم مرغی و یا قاشقی، به طول تا ۱۸ و عرض تا ۸ میلیمتر می باشد. آنها 2 دارای قاعده بی دمبرگ با حاشیه براق ساز و یا دارای دمبرگ بسیار کوچک می باشند. برگ ها دارای نوک تیز یا نوک کند با حاشیه ساده یا کمی هلالی و بدون غده می باشند. گل به رنگسفید و دارای دمگلی بسیار کوتاه است فصل گلدهی آن اواخر زمستان است (خاتم، ساز 1371) میوه آن تخم مرغی پهن، به طول تا ۲۰ میلیمتر و عرض تا ۱۲ میلیمتر، دارای نوک و پو شیده از کرک های زرد تا خاکستری رنگ است. هسته زرد متمایل به قهوه ای، چاله دار و در د قاعده دارای شیارهای کوچک می باشد. (خاتم دساز، ۱۳۷۱).
پراکندگی آن در جهان بصورت انحصاری بومی Endemic ایران است و نمونه تیپ آن
ایران جمع اوری شده است (خاتم ساز، 1371)
17-1- Prunus elaeagnifolia Spach subsp. elaeagnifolia (Syn.: Amygdalus elaeagnifolia Spach subsp. elaeagnifolia , Amygdalus kermanensis Bornm. var. velutina Bornm. (1905))
نام محلی آن ارژن می باشد (ایران نژاد پاریزی و جوانشیر ۱۳۷۴)، درختچه یا درخت کوچک که مشخصات عمومی گونه Prunus elaeagnifolia را داراست، ویژگی های خاص این زیرگونه این است که دارای شاخه های جوان کم وبیشی کرکدار است و دو طرف برگ دارای کرک های انبوه خاکستری است و میوه نیز دارای کرک های کوتاه است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). این زیرگونه نیز انحصارا بومی ایران است و پراکندگی آن در ایران در منطقه زاگرسی، غرب و جنوب کشور است. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده ۳۰۰۰-۱۷۰۰ متری سطح دریا می باشد و یکی از بادام هایی است که در ارتفاعات بالا قادر به رویش است (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
17-2-Prunus elaeagnifolia Spach subsp. leiocarpa (Boiss.) Browicz.(1969), (Syn. Prunus leiocarpa Boiss. (1905), Amygdalus leiocarpa Boiss.(1845) , Amygdalus kermanensis Bornm. var. glabra Bornm.(1905))
نام محلی آن بادام کرمانی است. درختچه یا درخت کوچک است و این زیرگونه نیز مشخصات عمومی گونه Prunus elaeagnifolia را داراست. ویژگی های خاص این زیر گونه دارا بودن شاخه های جوان بدون کرک، سطح فوقانی و تحتانی برگ فاقد کرک، میوه بدون کرک یا با کرک های کم و پراکنده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
این زیرگونه نیز انحصارا بومی ایران است و پراکندگی آن در ایران در منطقه زاگرسی، غرب و جنوب کشور است. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده 3400-11000 متری سطح دریا می باشد و شاید در بیشترین حد ارتفاعی قابل رویش است (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
18- Prunus reticulata Runemak ex Khatamsaz, (Syn. Amygdalilo reticulata Runemak ex Khatamsaz, (1985)
نام محلی آن بادام مشبک است. درختچه ای به ارتفاع حدود ۲ متر، سراسر گیاه بدون کرک و دارای خار است. شاخه های جوان بدون کرک، اول سرخ رنگ بعد قهوه ای متمایل به خاکستری، شاخه های سال قبل قهوه ای خاکستری تیره (خاتم ساز، ۱۳۷۶)، برگ ها چرمی روی شاخه های کوتاه و بطور گروهی می باشند (مظفریان، ۱۳۸۳) و به شکل بیضی، تخم مرغی کشیده یا واژ تخم مرغی به طول ۱۰-۵ و عرض ۵-۳ میلیمتر می باشند. قاعده برگ ها گوه ای پهن، فاقد دمبرگ یا دارای دمبرگ بسیار کوتاه است و نوک آن تیز، کند و یا گرد است. سطح فوقانی برگ بدون کرک و مشبک (شبکه رگبرگ ها کاملا مشخصی) و سطح تحتانی برگ بدون کرک و کمی مشبک است. حاشیه برگ ساده یا هلالی و یا کمی اره ای همراه با غده می باشد. دمگل ضخیم و به طول ۴-۲ میلیمتر است. فصل گلدهی آن اواخر زمستان است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). میوه بیضی- تخم مرغی و پخ، به طول تا ۱۶ میلیمتر و عرض ۱۰ میلیمتر و بدون کرک می باشد. هسته کمی پخ، زرد مایل به قهوه ای با نوک کند و در انتها چاله دار و در قاعده دارای شیار های عمیق که یک شبکه را تشکیل داده اند (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
پراکندگی جهانی این گونه انحصاری بومی (Endemic) ایران است و نمونه تیپ آن از ایران جمع آوری شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در ایران در منطقه زاگرسی و جنوب کشور می باشد. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده ۱۹۰۰-۱۶۵۰ متری سطح دریا می باشد (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
19-Prunus pabotii Browicz, (Syn. : Amygdalus pabotii (1982)).
برخی آنرا هیبرید بین Allmygdalus haussknechtii × Amygdalus carduchorum
دانند (خاتم ساز، ۱۳۷۱). درختی کوچک، تقریبا خاردار با شاخه های جوان قهوه ای و شاخه های یکساله خاکستری رنگ است که دارای کرک های پراکنده می باشد. برگ ها بیضی کشیده وباریک، به طول ۴۵- ۲۵ میلیمتر و عرض ۱۲-۶ میلیمتر با قاعده گوه ای و نوک باریک و کشیده که روی برگ بدون کرک و زیر برگ دارای کرک های بلند خاکستری است. حاشیه برگ هلالی – اره ای است. دمبرگ بسیار کوتاه به طول ۳-۲ میلیمتر یا بی دمبرگ است. گلبرگ سفید، دمگل ضخیم و به طول تا ۴ میلیمتر و بدون کرک است. فصل گلدهی آن اواخر زمستان است (خاتم ساز ۱۳۷۱). میوه تخم مرغی تا حدودی پخ، به طول ۲۲ میلیمتر و عرض ۱۶ میلیمتر، نوک کند یا تا حدودی نوک تیز، بدون کرک یا دارای کرک های زردرنگ کوتاه است. هسته کاملا پخ، قایقی شکل، به طول تا ۱۸ میلیمتر، تخم مرغی دارای نوک کوچک و چاله دار است. پراکندگی آن در جهان منحصر (Endemic) به ایران است و نمونه تیپ آن از آذربایجان غربی (گردنه زمزیران) تهیه شده است. پراکندگی آن در منطقه ایرانو- تورانی، شمال غرب و غرب کشور می باشد. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده ۱۸۵۰-۱۳۵۰ متری سطح دریا می باشد (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
20-Prunus kotschyi (Boissier and Hohenm, (Nåb.) and Rehd.), (1923).
(Syn. ; Amygdalus kotschyi Boiss, and Hohen.(1843), Amygdals elaeagnifolia Spach, var. kotschyi (Boiss. and Hohen.) Boiss.(1872))
نام محلی آن بادام کردستانی است (مظفریان، ۱۳۸۳). درختچه ای کوچک تا ارتفاع 5/0متر که تا حدودی خاردار است. شاخه های جوان دارای کرک های پشمی که کم کم بدون کرک و صاف می شوند شاخه های یکساله، خاکستری متمایل به قهوه ای تیره است. برگ ها به
شکل واژ نیزه ای تا نیزه ای ، به طول 5-5/1 سانتیمتر و عرض 1- 5/0 سانتیمتر دارای نوک تیزکه سطح فوقانی و تحتانی آن دارای کرک های انبوه نمدی زرد یا آردی می باشد ساده و یا تا حدودی دارای دندانه هلالی است. دمبرگ وجود ندارد و اگر وجود داشته باشد بسیار کوتاه و کمتر از 2 میلیمتر است گل درشت به قطر 20 میلیمتر ، به رنگ صورتی و هيپانتيوم آن استکانی قرمز و با دمگل کوتاه است. فصل گلدهی آن اواخر زمستان و اوایل بهار است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). میوه بیضوی، به طول ۲۵-۱۵ میلیمتر پوشیده از کرک های انبوه پشمی زردرنگ است. هسته تقریبا صاف یا با مقدار بسیار کمی نقطه و دارای شیارهای کم عمق و تقریبا نامشخص است (خاتم ساز، ۱۳۷۱)
پراکندگی جهانی آن در ایران، ترکیه و عراق می باشد و نمونه تیپ آن از کردستان عراق جمع آوری شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو- تورانی، شمالغرب و غرب کشور است. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده ۲۰۰۰-۱۸۰۰ متری سطح دریا می باشد (خاتم ساز، ۱۳۷۶).
عدد کروموزومی آن2n=2x=6 گزارش شده است (1977 , GraSSelly).
21 -Prunus carduchorum (Bornm.) Meikle (1965)
(Syn. : Amygdalus carduchorum Bornm.(1938)), (var.carduchorum Bornm. & var. glabra Bornm.(1969)).
نام محلی آن چغالک (صیامی، ۱۳۸۱) و بادام رواندوزی (مظفریان، ۱۳۸۳) است. درختچه ای به ارتفاع ۱-5/0متر، تا حدودی خاردار (خاتم ساز، ۱۳۷۱) و دارای انشعابات خاردار (ثابتی، ۱۳۴۴) است. شاخه هایی جوان باریک و کمی کرکدار که بعد به تدریج بدون کرک می شود. شاخه های یکساله قهوه ای متمایل به خاکستری است. برگ ها سبز، بی دمبرگ که به شکل نیزه ای کشیده یا واژ تخم مرغی کشیده به طول ۴-5/1سانتیمتر و عرض ۶-۳ میلیمتر است. قاعده برگ تا حدودی یراق ساز و نوک آن تیز یا باریک است. سطح فوقانی برگ دارای کرک های پراکنده یا بدون کرک و سطح تحتانی آن دارای کرک های پراکنده یا بدون کرک است. حاشیه برگ ساده یا با دندانه هلالی و یا اره ای است. گل منفرد، به قطر ۱۵- ۱۰ میلیمتر با گلبرگ صورتی و فاقد دمگل است. فصل گلدهی آن اواخر زمستان و اوایل بهار است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). میوه تخم مرغی تا کروی، خیلی کم پخ به طول ۱۵-۱۰ میلیمتر و عرض ۱۲- ۱۰ میلیمتر با نوک گرد و پوشیده از کرک های خاکستری کوتاه است. همسسته کمی پخ، صاف و نرم، گاهی دارای چاله و خطوط کم عمق می باشد (خاتم ساز، 1371)
پراکندگی جهانی آن از ایران، ترکیه و عراق گزارش شده ایت و نمونه تیپ آن از کردستان عراق گزارش شده است (خاتم ساز، 1371). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو- تورانی، شمالغرب و غرب کشور است . پراکندگی ارتفاعی آن در محدوه 2000-12000 متری سطح دریاست . (خاتم ساز، 1371)
Syn. Angdalus mongolica (Maxim) Ricker)
درختچه ای تا بوته ای خاردار است که بومی غرب چین و مغولستان است.(Kester and Gradziel, 1996, Browicz, 1974)
عدد کروموزومی آن 2n=2x=16گزارش شده است (2003Rong-Cai et al.).
23-Prunus pedunculata Pall
بعنوان بادام دمگل بلند (Long-Peduncule almond) شناخته می شود و برخی عقیده دارند که این گونه متعلق به بادام نمی باشد (1998 ,Socias i company) درختچه ای به ارتفاع تا دو متر می باشد. برگ ها به شکل بیضی است. این گونه دمگل طویل داشته و میوه تخم مرغی و هسته صاف دارد ( 991ا .Kester et al). پراکندگی جهانی آن در غرب چین، مغولستان و همچنین بالکان می باشد
( Kester and Gradziel, 1996 Browicz, 1974)
عدد کروموزومی آن 6n=48x گزارش شده است . (Rong- Cai et al.2003)
24 -Prunus mana (L.) Stokes (1812) (Syn, : Amygdalus mana L., Prunus tenella Batsch). (include: Prunus georgica (Desf.) and Prunus ledebourniana (Schlecht) درختی کوچک به ارتفاع 5/1-۱ متر که پاکوتاه و متراکم و بدون خاراست. برگ ها به شکل کشیده و دارای نوک تیز است و بصورت چسبیده(Glaboroas) بوده و حاشیه آن دندانه ای است. میوه های پهن غیر متقارن، با هسته سخت و مغز خیلی تلخ دارند ( 1991 .Kester et al).
یک گونه اروپایی بادام است و در استپ های جنوبی و مرکزی روسیه و همچنین از بالکان تا ترکمنستان و در ترکیه وجود این گونه گزارش شده است (1975 .Kester und Assay).
این گونه خیلی پلی مورفیک است و یکی از کاربردهای آن، استفاده از آن به عنوان گیاه زینتی است.
عدد کرومزومی آن 2n=2x=16 گزارش شده است . (Grasselly, 1977)
25-Prunus georgica (Desf.)
این گونه راوابسته به P. nana می دانند. ارتفاع درختان این گونه حدود یک متر است. برگ ها نیزه ای، گل ها درشت و میوه پهن و بزرگ است (1991 .Kester et al).
پراکنش آن در کوه های گرجستان و غرب قفقاز (Trans caucasia) است.
26-Prunus ledebournianci (Schlecht)
این گونه را نیز وابسته به P. nana می دانند. مشخصات عمومی آن نیز شبیه P. nana است ولی درخت، برگ ها و میوه های آن بزرگتر از آن هستند.
پراکنش آن در شرق منطقه جغرافیایی P. nana است. این گونه در جنوب غربی کوه های آلپ و همچنین در تبت و چین یافت می شود (1991 .Kester et al)، پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده 12000-600 متری سطح دریا می باشد.
(Rong-Cai al. 2003) ۲ گزارش شده است2n=2x=16 عدد کروموزومی آن
27- Prunus petunnikovi (Litv.) Rehd. (1926)
(Syn. : Amygdalus petunnikovii Litv.)
دارای ارتفاعی تا حدود یک متر و میوه نا متقارن است. (Kester et al. 1991)
محل رویش این گونه در ارتفاعات کوه های تیان شان استپ های ترکمنستان است. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده 1200-2000 متری سطح دریا می باشد.
28- Prunus spartioides (Spach) Schneider. (1905)
(Syn.: Amygdalus spartioides Spach.(1843), Prunus arabica (Olivier) Meikle (1967), Amygdalus arabica Olivier.(1804)) , (include: Amygdalus agrestis Boiss)
نام محلی آن وامچک (جوانشیر، ۱۳۵۵ و قهرمان، ۱۳۶۵)، بادام طاووسی، بادام بی برگ (مظفریان، ۱۳۸۳) و گارم می باشد. درختچه ای به ارتفاع تا 5/2 متر (مظفریان، ۱۳۸۳) با انشعابات بی خار، شاخه های شیاردار، قابل ارتجاع (ثابتی ، ۱۳۴۴) و آشکارا گوشه دار است (مظفریان، ۱۳۸۳). بویژه مقطع شاخچه های سال قبل زاویه دار است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). برگ های مضرس کوچک موقتی (1991 .Kester et al) با دمبرگی به طول ۷ میلیمتر دارد (ثابتی ، 1344)، قطر گل حداکثر ۱۷ میلیمتر است. فصل گلدهی آن اواخر زمستان و اوایل بهار است. میوه بیضی کشیده، اول کرکدار و بعد کرک ها کمتر می شود. هسته آن قهوه ای رنگ است (خاتم ساز، 1371)
گونه P. spartioides ، شبیه گونه P. scoparia است با این تفاوت که شاخه ها زاویه دار،
گل ها کوچکتر حداکثر به قطر تا ۱۷ میلیمتر، کرک میوه کمتر و هسته قهوه ای دارد (خاتم ساز، ۱۳۷۱). همچنین گونه P. spartioides شبیه گونه وحشی P.agrestis است ولى برگ های پهن تر دارد (1991 .Kester et al)، گونه اخیر بومی کشور لبنان و اندمیک این کشور و خاص مناطق شبه استپی است
(Talhouk et al., 1997)
پراکندگی آن در جهان از ایران، افغانستان، ارمنستان، ترکیه، عراق، سوریه، لبنان، فلسطین، اردن و عربستان گزارش شده است و بطور کلی بومی خاورمیانه بویژه در قسمت های فلات مرکزی ایران است (1991 .Kester et al). پراکندگی آن در پایین ترین عرض جغرافیایی قرار دارد و از این لحاظ نسبت به سایر گونه ها قابل تمایز است. این گونه، جمعیتی نسبتا همگن است (1997 ,Grasselly and DuVal) و نمونه تیپ آن از عراق تهیه شده است (خاتم ساز ۱۳۷۶ و 1997 ,Grasselly and Duval). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو- تورانی و غرب کشور است. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده ۱۵۰۰-۱۰۰۰ متری سطح دریا می باشد (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
vA-Prunus scoparia (Spach) C. Schneider (1905), (Syn. : Amygdalus scoparia Spach(1843)
نام محلی آن بادام کوهی، بادامک، جرگه (قهرمان، ۱۳۶۵)، الوک، بخورک، پاسورک و بارشین است. درخت آن شباهت به گیاه جارو Scotchbroom دارد و نام گذاری علمی آن نیز به همین دلیل بوده است . (Kester et al., 1991) درختچه یا درختی کوتاه به ارتفاع تا ۶ متر است. انشعابات آن بی خار بوده و شاخه های کوتاه (براکی بلاست) ندارد. شاخه های جوان سبز و بدون کرک، شاخه های یکساله به رنگ سبز و با مقطع گرد می باشند. برگ ها نیزه ای باریک یا قاشقی باریک، به طول تا ۴۰ و عرض تا ۷ میلیمتر، بی دمبرگ یا تقریبا بی دمبرگ و با قاعده یراق سا و نوک کند است. سطح فوقانی و تحتانی برگ بدون کرک و حاشیه برگ هلالی و دارای غده روی هر دندانه می باشد. برگ ها در اوایل تابستان ریزش می کنند. گل درشت و به قطر ۲۵ میلیمتر می باشد. فصل گلدهی آن اواخر زمستان و اوایل بهار است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). میوه تخم مرغی، به طول تا ۲۰ میلیمتر و عرض ۱۲ میلیمتر و دارای کرک های کوتاه می باشد. مزوکارپ گوشتی ولى نازک دارد که در خرداد شکاف بر می دارد. هسته زرد کاهی، صاف و دارای خطوط و شیارهای کوچک نامشخص و کم عمق (خاتم ساز، ۱۳۷۱) است که پوسته چوبی آن نازک ولی خیلی سخت است. مغز میوه کوچک، صاف و تلخ و به رنگ قهوه ای مایل به سیاه است . (Kester et al. 1991)
گونه P. scoparia ، شبیه گونه P: spartioides است ولی برگ های باریکتر دارد (Kester et al. 1991) و مقطع شاخه سال قبل گرد (ثابتی ، ۱۳۴۴)، گل ها درشت به قطر تا 25 میلیمتر، کرک میوه باقی می ماند و هسته زرد کاهی دارد (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
این گونه را در مرکز تحقیقات ایالتا در برنامه هیبریداسیون بادام زراعی قرار داده اند (چایچی، ۱۳۶۷). پراکندگی جهانی آن در ایران و آسیای مرکزی است و بطور کلی در شرایط خشکی و دره ها 9 و مناطق پست بیابانی بویژه در ایران و شمال غرب افغانستان سازگار و پراکنده است. نمونه تيپ آن از جنوب ایران (لارستان) جمع آوری شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو- تورانی، منطقه زاگرسی، غرب، مرکز، شمال شرق، شرق و جنوب شرق کشور است و پراکنش آن از سایر گونه های بادام کشور بیشتر است. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده وسیع ارتفاعی ۳۱۰۰-۳۰۰ متری سطح دریا می باشد و از لحاظ حداقل ارتفاع نسبت به سایر گونه ها قابل توجه است (خاتم ساز، ۱۳۷۶).
عدد کروموزومی آن 2n=2x=16 گزارش شده است (ظریفی و همکاران، ۱۳۸۴ - ,Grasselly ,1977)
30- Prunus glauca Browiz (Amygadlus glauca Browiz.1969)
نام محلی آن بادام شیرازی و بادام کبود می باشد (مظفریان، ۱۳۸۳). درختچه ای به ارتفاع 5/2 متر دارای انشعابات بی خار و شاخه های به رنگ خاکستری است. برگ ها دارای دمبرگ به طول 5 میلیمتر و پهنک به ابعاد 3/0×5/2 سانتیمتر به رنگ کبود و خاکستری متمایل آبی است . (ثابتی ، 1344)، فصل، گلدهی آن اوایل بهار است (خاتم ساز، ۱۳۷۱)، میوه نیز به رنگ خاکستری متمایل به آبی (کبود) است(خاتم ساز، 1371، مظفریان،1383).
گونه P.glauea شبیه گونه P.scoparia و P.spartioides است . با این تفاوت که گیاه به طور کلی به رنگ خاکستری متمایل به آبی (سبز کلمی) است و برگ ها بیضی باریک و میوه بیضی کوچک است (خاتم ساز، 1371 و Kester et al. 1991)
پراکندگی آن در جهان انحصارا بومی (Endemic) ایران است و نمونه تیپ آن از جنوب ایران (شیراز) جمهع آوری شده است . (خاتم ساز، 1371) پراکندگی آن در ایران در منطقه زاگرسی و جنوب کشور می باشد . پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده 2000 متری سطح دریا می باشد (خاتم ساز، 1371) .
31- Prunus lycioides (Spach) C, K., Schneider (1906), (Syn. : Amygdalus lycioides Spach,(1843), (var. lycioides & var horrida).
نام محلی آن خارآلود است، (مظفریان، ۱۳۸۳). درختچه ای کوچک تا حدود ۱ متر با انشعابات خاردار و دارای خارهای فراوان می باشد، شاخه های جوان بدون کرک و متمایل به قهوه ای و شاخه های یکساله به رنگ خاکستری متمایل به سفید می باشند. برگ ها خطی۔ نیزه ای، چرمی، سبز و به طول ۳۰-۱۵ و عرض ۵-۳ میلیمتر می باشند. برگ ها بی دمبرگ و قاعده یراق ساز و نوک آنها تیز می باشد. سطح فوقانی و تحتانی برگ بدون کرک یا باتعداد کمی کرک است. حاشیه برگ هلالی- دندانه ای همراه با غده روی هر دندانه است. گل چسبپیده با گلبرگ صورتی و هیپانتیوم استوانه ای باریک است. فصل گلدهی آن اوایل بهار است( خاتم ساز، ۱۳۷۱). ميوه تخم مرغی تا تخم مرغی پهن، پوشيده از کرک های مخملی که اثر خطوط هسته روی پوست میوه مشخص نیست. هسته دارای شیارها و شبکه عمیق نیست (خاتم سازی ،1371)
این گونه خشکی دوست است و مغز میوه آن روغن بالایی (۶۰ درصد) دارد (.Kester et al 1991)
پراکندگی آن در جهان به ایران و ترکیه محدود می شود و نمونه تیپ آن از ترکیه تهیه شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو – تورانی و زاگرسی است . (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
عدد کروموزومی آن 2n=2x=16 است (ظریفی و همکاران، ۱۳۸۴).
31-1- Prunus lycioides (Spach)C. K. Schneider (1906), var. lycioides
درختچه کوچک یا بوته چوبی، به طول ۲-0/8 متر است. که دارای شاخه های فراوان و در هم، بدون کرک بوده و شاخک ها گسترده و در انتها خاری شده است شاخه ها دارای پوست قهوه ای ، خاکستری یا سفید خاکستری یا خاکستری متمایل به قهوه ای است. برگ ها بصورت چرمی و به شکل خطی باریک تا سرنیزه ای، به ابعاد ۴-۲ و 30-۲۰ میلیمتر با نوک تیز که بطور نامحسوس در قاعده باریک شده اند. فاقد دمبرگ بوده که حاشیه آنها بصورت تقریبا ممتد کامل یا کم و بیش به طور سطحی کنگره ای – دندانه دار می باشند . فاقد کرک و با رگبرگ.های مشبک می باشد گل صورتی تا ارغوانی، بدون پایه و قاعده هميپانتيوم به طور مشخص برجسته نیست. کاسه دارای لوله ای تقریبا 3۲ بار بلندتر از تقسیمات ، با دندانه های در انتها مدور و و مژکدار و پرچم به تعداد ۱۷-۱۵ عدد که از کاسه گل خارج شده است.(گاهی حدود 10 عدد در ناحیه گلوی کاسه و 5 عدد داخلی) میوه به طول 15 و عرض 12 میلیمتر و به شکل تخم مرخی پهن تا حدودی پخ و دارای نوک لند که کرک دار و خزپوش است هسته قایقی باریک که در نوک تیز بوده و دارای شیار طولی عمیق، مشبک و واضح است (قهرمان، 1365)
پراکندگی آن در جهان از ایران و ترکیه گزارش شده است . (خاتم ساز،1371).
پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو- تورانی، زاگرسی، شمال، غرب، مرکز و جنوب کشور می باشد .
پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده۲۳۵0- ۲۵۰ متری سطح دریا می باشد و در واقع درمحدوده ارتفاعی پایینی قادر به رویش است (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
31-2-Pruntis lycioides (Spach) C. K. Schneider (1906), var. horrida
1969), (Syn.: Amygdalus lycioides var. horrida(Spach) Browicz (1996) Amygdalus reuteri (Boiss.) Bulhse.(1860), Amygdalus horrida var. reuteri Boiss & buhase) (1872), Prunus horrida (Spach) C. K. Schneider (1906) Prunus horrida Spach var. reuteri(Boiss & Buhse)(1906), Primas reuteri (Boiss & Buhse)C. K. Schneider.(Syn: Prunus horrida var, reuteri (Boiss & Buhse)) Amygdalus horrida var, alliariana Parsa.(1948).
نام محلی آن تنگرس، تنگس (جوانشیر، ۱۳۵۵)، تنگز، قونس، بیو، بیف، بر، آق چالی، قره چالی است (ثابتی، ۱۳۴۴)، درختچه یا بوته چوبی، بطول ۲-8/0 متر و دارای شاخه های فراوان و خاردار، بدون کرک و دارای شاخک های محکم گسترده که در انتها خاری شده است. پوست شاخک ها متمایل به سفید یا سفید خاکستری می باشد. برگآن خطی باریک تا سر نیزه ای، به ابعاد ۳-5/1 و ۲۸-۱۵ میلیمتر با نوک تیز که بطور نامحسوس در قاعده باریک شده است و فاقد دمبرگ و حاشیه آن تقریبا ممتد و گاهی کنگره ای- دندانه دار است. گل آن صورتی روشن، بدون پایه، نسبتا بزرگ و در پایین متورم است. قاعده هیپانتیوم به طور مشخص برجسته است و ۴-۳ بار بلندتر از لبه های کاسه می باشد و دارای لوله ای تقریبا ۳ بار بلندتر از تقسیمات خطی - پهن بزرگ با دندانه های در انتها کند است. پرچم در ناحیه گلوی کاسه و ۵ عدد مانده در عمق لوله)، میوه به طول ۱۳-۱۲ میلیمتر و عرض ۱۲-۱۰ میلیمتر است. شکل آن تخم مرغی پهن یا تقریبا مدور، شکم دار (برجسته)، کرکدار، خزپوش و کمی فشرده است. هسته ناوی شکل، مشبک و دارای شیارهای طولی کوچک و غیر منفذی و ضخیم است (قهرمان، ۱۳۶۵ و خاتم ساز، ۱۳۷۱).
پراکندگی جهانی آن بصورت انحصاری و بومی (Endemic) به ایران تعلق دارد و نمونه تیپ آن از جنوب ایران تهیه شده است (خاتم ساز، 1371) پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو-تورانی، زاگرسی، مرکز و جنوب کشور و پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده 2200-1100متری سطح دریا می باشد (خاتم ساز، ۱۳۷۱)
32-Prunus spinosissima (Bge.) Franch. (1883)
(Syn. : Amygdalus spinosissima Bge.(1854)),(include: Amygdalus turcomanica Lincz), (subsp. Spinosissima & subsp. Turcomanica)
نام محلی آن بادام پرخار است (مظفریان، ۱۳۸۳). درختچه ای به ارتفاع تا 5/2 متر و دارای انشعابات خاردار (خار فراوان) به صورت شاخه و ساده می باشد. شاخه های جوان آن بدون کرک، براق، قرمز آلبالویی یا قهوه ای متمایل به قرمز و شاخه های یکساله آن به رنگ خاکستری است. برگ ها به شکل های مختلف نیزه ای، قاشقی کشیده و واژ تخم مرغی کشیده، به طول ۳۰-۲۰ میلیمتر و عرض ۱۰-۵ میلیمتر می باشد که قاعده گوه ای باریک داشته و گاهی بی دمبرگ یا با دمبرگ بسیار کوتاه است. نوک برگ تیز و سطح فوقانی و تحتانی برگ بدون کرک می باشد. رگبرگ اصلی آن مشخص و حاشیه برگ ساده و یا با دندانه های کوچک اره ای همراه با غده است. گل به قطر تا ۱۵ میلیمتر، دمگل به طول تا ۵ میلیمتر است. گلبرگ صورتی یا سرخ به شکل واژ تخم مرغی می باشد. هیپانتیوم آن استوانه ای باریک و در قاعده متورم است. فصل گلدهی آن بهار (فروردین و اردیبهشت) است (خاتم ساز، ۱۳۷۱)، میوه پوشیده از کرک و تقریبا سرخ رنگ است. اندازه و شکل میوه و هسته و شیار های روی هسته در زیر گونه های مختلف متفاوت است (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
پراکندگی آن در جهان از ایران، افغانستان و آسیای مرکزی (ترکمنستان و تاجیکستان) گزارش شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو- تورانی است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده ۱۰۰۰-۸۰۰ متری سطح دریا می باشد.
32-1- Prunus spinosissima (Bge.) Franch. (1883), subsp. Spinosissima
نام محلی آن در خراسان به بادامشک معروف است. درختچه ای به ارتفاع تا 5/2 متر است. فصل گلدهی آن بهار است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). میوه آن تخم مرغی، پخ و به طول ۲۵-۱۵ میلیمتر و عرض ۱۵-۱۰ میلیمتر با نوک تیز می باشد. هسته آن تخم مرغی، پخ، به رنگ قهوه ای روشن که به آسانی از میانبر جدا نمی شود و سطح آن ناهموار و دارای شیارهای کم عمق مشبک در نوک و شیارهای طولی کوچک در قاعده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در جهان از ایران، افغانستان و آسیای مرکزی گزارش شده است. نمونه تیپ آن از آسیای مرکزی تهیه شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو-تورانی و شمال شرق کشور می باشد. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده ۱۹۰۰- ۱۲۰۰ متری سطح دریا می باشد (خاتم ساز، ۱۳۷۱)
.
32-2- Prunus spinosissima (Bge.) Franch. (1883), subsp. turcomanica
(Lincz.)Browicz.(1969), (Syn.: Amygdalus turcomanica Lincz(1941), Prunus turcomanica( Lincz) Kitam(1960)
نام محلی آن بادام ترکمنستانی است. فصل گلدهی آن بهار است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). میوه آن کروی یا کروی تخم مرغی، برجسته و به طول ۱۵-۱۲ میلیمتر و عرض ۱۵-۱۰ میلیمتر با نوک کند می باشد. هسته تقریبا کروی و قهوه ای تیره که به آسانی از میانیر جدا می شود و سطح آن صاف و دارای شیارهای طولی مشخص در قاعده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در جهان از ایران، افغانستان، ترکیه و آسیای مرکزی گزارش شده است. نمونه تیپ آن از ترکمنستان جمع آوری شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو- تورانی و شمال شرق کشور می باشد. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده ۲۰۰۰-۸۰۰ متری سطح دریا می باشد (خاتم ساز، ۱۳۷۱)، حداقل پراکنش ارتفاعی این زیر گونه از spinosissima کمتر است. (Kester et al. 1991)
33- Prunus urumiensis (Bornum.) Browicz, (Syn, : Prunus spinosissima BGE var, Urtiniensis Bornm(1910)
نام محلی آن بادام ارومیه ای است. درختچه ای با انشعابات خاردار و شاخه های صاف خاردار به رنگ ارغوانی قهوه ای است که شاخه ها بعدا به رنگ قهوه ای روشن در می آیند. خارهای آن سخت و نوک تیز است. برگ هایش چرمی، صاف، بیضی کشیده تا نیزه ای کشیده با نوک تیز یا بار یک و با قاعده گوه ای به ابعاد 25×7 میلیمتر می باشد، حاشیه آن دارای دندان های اره ای کند است. دمبرگ با طول ۵ میلیمتر و سرخ رنگ و بدون غده یا گاهی دارای یا دو غده است (صیامی، ۱۳۶۸).
پراکندگی آن در جهان انحصارا بومی (Endemic) ایران است (مظفریان، ۱۳۸۳). پراکندگی در ایران در منطقه ایرانو - تورانی و شمال غرب کشور می باشد. پراکندگی ارتفاعی آن ۲۰۰۰-۱۳۵۰ متری سطح دریا می باشد.
34-Prunus nairica, (Syn.: Amygdalus nairica Fed (1936). Amygdalus spinosissima var, urumiensis Bornm. (1910) and Amygdalus urumiensis (Bornm) Browicz (1969))
درختچه ای به ارتفاع حدود یک متر دارای خارهای محکم و نوک تیز فراوان، شاخه های جوان بدون کرک، ارغوانی و شاخه های سال گذشته سفید خاکستری و براق است. برگ ها در جوانه، دو طرف پیچ خورده است. برگ ها بیضی کشیده یا نیزه ای، چرمی و به طول 35-20 و عرض ۹-۵ میلیمتر با قاعده گوه ای باریک و نوک کشیده می باشد. سطح فوقانی و تحتانی برگ بدون کرک و حاشیه آن هلالی- اره ای با دندانه های کوچک است که حالت مومی دارد دمبرگ آن کوتاه و به طول حداکثر ۸ - -میلیمتر و یراق ساز است. گل منفرد به قطر 18-12 میلیمتر، بی دمگل و یا با دمگل کوتاه است. هیپانتیوم استوانه اى پهن باقاعده غر متورم دارای گلبرگ های سفید تا صورتی و حدود ۱۷ عدد پرچم است. فصل گلدهی آن اواخر زمستان است (خاتم ساز، و یا کشیده یا تخم مرغی و پخ به طول ۲۰-۱۵ میلیمتر عرضی ۱۲-۱۰ میلیمتر است که نوک آن گرد و منقارک دار است و پوشیده از کرک های زردرنگ است. هسته تخم مرغی یا مستطیلی و در انتها دارای خطوط مشبک و قاعده شیاردار است (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
پراکندگی آن در جهان از ایران، ارمنستان و آسیای مرکزی گزا رش شده است. نمونه تیپ آن از ایروان (ارمنستان) جمع آوری شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در ایران منطقه ایرانو- تورانی و غرب کشور است. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده 2200-1100 متری سطح دریاست (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
ایران در
۱ متری
35- Prunus eburnea (Spach) Aitch. and Hemsley (1886)
(Syn. : Amygdahs eburnea Spach. (1843), Amygdalus Spathulata Boiss.(1845), Amygdalus scorpius (Spach.) Ann. (1843), Prunus eburnea (Spach), var. nigricans Masaryk(Brno) (1923)).
نام محلی آن قوسک (ایران نژاد پاریزی و جوانشیر ۱۳۷۴)، بادام عاجی، بادام خاکستری (مظفریان، 1383) قونس و کوتور است. در ختچه ای به ارتفاع تا 5/1 متر دارای خارهای فراوان به صورت شاخه و یا ساده می باشد. شاخه های جوان آن به صورت تيغ محکم، نوک تیز، صاف، تقریبا براق به رنگ سفید یا خاکستری است. شاخه های یکساله آن به رنگ خاکستری تیره متمایل به سیاه می باشد. برگ ها به شکل قاشقی کشیده، به طول ۱۴- ۱۰ و حداکثر20 میلیمتر و عرض ۴-5/2 میلیمتر با قاعده یراق ساز و بدون دمبرگ و دارای نوک کند است. سطح فوقانی برگ مخطط (رگبرگ اصلی فرورفته)، بدون کرک و به رنگ آبی متمایل به خاکستری یا سبز متمایل به زرد (رنگ سبز کلمی) است و سطح تحتانی برگ نیز بدون کرک یا گاهی دارای تعدادی کرک است. حاشیه برگ هلالی - اره ای همراه با غده روی هر دندان است. گل ها بدون دمگل با گلبرگ صورتی و هیپانتیوم استوانه ای باریک، به طول تا ۷ میلیمتر و دارای کرک های ابریشمی با قاعده کمی برجسته است. فصل گلدهی آن اواخر زمستان است. (خاتم ساز، ۱۳۷۱). میوه تخم مرغی - کروی، به طول و عرض ۱۲-۱۰ میلیمتر، تقریبا خاکستری تیره و پوشیده از کرک های مخملی زرد است. هسته استوانه ای شکل، دارای نوک کوچک و با سطح ناهموار که در قاعده دارای چند شیار کوچک مشخص است (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
این گونه بسیار خشکی دوست Xerophytic است (1991 .Kester et al).
پراکندگی آن در جهان به صورت انحصاری بومی (Endemic) ایران است و نمونه تیپ آن از جنوب فارس تهیه شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو- تورانی، غرب، مرکز، شرق، جنوب و جنوب شرق کشور است. پراکندگی ارتفاعی آن در ۲۵۰۰-۲۰۰ متری سطح دریا می باشد (خاتم ساز، ۱۳۷۱)، این گونه حداقل پراکنش ارتفاعی بادام را در بین گونه های بادام داراست.
36- Prunus brahuica (Boiss.) Aitch. and Hemsley (1886)
(Syn. : Amygdalus brahuica Boiss.(1872)), (include: Amygdalus afghan Pachom
نام محلی آن بادام تفتانی و بادام بلوچستانی است (مظفریان، 1383) درختچه ای کوچک، دارای خار فراوان با شاخه های جوان خاکستری متمایل به سفید، باریک، دارای کرک های کوتاه است. شاخه های یکساله ضخیم آن به رنگ خاکستر-قهوه ای است برگ ها بیضی کشیده با واژ نیزه ای یا واژ تخم مرغی کشیده، به طول ۱۵- 10 میلیمتر و عرض 4-3 میلیمتر با قاعده براق ساز،بی دمبرگ و نوک کند یا کشیده می باشد. سطح فوقانی و تحتانی برگ دارای کرک های کوتاه زرد رنگ است و دارای ۱۵ پرچم و تخمدان پشم دار است (ثابتی، ۱۳۴۴). فصل گلدهی آن اواخر زمستان است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). میوه بطور بی قاعده کروی و اثر خطوط هسته بر روی میوه بطور محسوس مشخص است. هسته کم وبیش برجسته، نوک کند، قاعده مورب، در قاعده دارای شیارهای عمیق که در بالای هسته این شیارها شبکه عمیق s مشخصی را تشکیل می دهد، یک شیار طولی مشخص در امتداد ناو وجود دارد (خاتم ساز، 1371)
پراکندگی آن در جهان از ایران، افغانستان و پاکستان گزارش شده است. نمونه تیپ آن از پاکستان (بلوچستان) جمع آوری شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو- تورانی و جنوب شرق کشور پراکنده است. پراکندگی ارتفاعی آن در ۳۸۰۰-۲۷۰۰ متری سطح دریاست (خاتم ساز، ۱۳۷۱) و حداکثر پراکنش ارتفاعی را در بین گونه های بادام داراست.
37 -Prunus erioclada (Born.) SIC, comb. nov. (1996)
(Syn. : Amygdalus erioclada Born.(1940), Prunus horrida Spach var. erioclada Bornm., Amygdalus horrida Spach var. erioclada Bornm.)
نام محلی آن بادام پرسپوليسی است (مظفریان، ۱۳۸۳). درختچه ای کوچک تا ارتفاع 0/6 متر با انشعابات خاردار(دارای خار فراوان) به صورت شاخه و یا ساده است. شاخه های جوان خار مانند و شاخچه های مسن پوشیده از کرک های نمدی سفید است. شاخه های یکساله به رنگ خاکستری تیره متمایل به سیاه می باشد. برگ ها بیضی باریک و کشیده، به طول ۱۵-۱۰ و عرض 6-3 میلیمتر با قاعده بی دمبرگ و یراق ساز و نوک کند یا کشیده است. روی برگ پوشیده از کرک های انبوه نمدی خاکستری و حاشیه برگ ساده است. گل بدون دمگل و به قطر ۱۰ میلیمتر با گلبرگ صورتی و هیپانتیوم استوانه ای باریک به طول تا ۶ میلیمتر پرچم سرخ رنگ، بدون کرک است. فصل گلدهی آن اواخر زمستان است (خاتم ساز، 1371) میوه پوشیده از کرک های نمدی سفید است (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
پراکندگی آن در جهان از ایران و افغانستان گزارش شده است و نمونه تیپ آن از ایران (فارس) تهیه شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در ایران در منطقه زاگرسی و جنوب کشور است. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده ۲۱۵۰ متری سطح دریا می باشد (خاتم ساز ،1371)
انشعابات کم و بیش خاردار (تقریبا خاردار) است که شاخه های جوان سبز با مقطع گرد، باریک و بدون کرک دارد. شاخه های سال قبل خاکستری رنگ است. شاخچه های کوتاه وجود دارد. برگ ها سبز، به شکل بیضی کشیده یا نیزه ای، به طول تا ۲۵ و عرض تا ۴ میلیمتر و با قاعده ه دارند. سطح فوقانی و تحتانی برگ بدون کرک است. گل به قطر ۱۵- ۱۰ میلیمتر با هیپانتیومی به شکل های متفاوت استکانی تا استوانه ای و فاقد دمگل است. گلبرگ ها قاشقی کشیده به رنگ صورتی است. تعداد پرچم ها متغیر و تا حدود ۲۰ عدد می باشد. فصل گلدهی آن اوایل بهار است (خاتم ساز، ۱۳۷۶)، میوه کروی یا تخم مرغی - کروی با طول و عرض حدود ۱۰ میلیمتر است. هسته کمی پخ و دارای سطح صاف با شیارهای کم عمق در قاعده می باشد (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در جهان انحصارا بومی (Endemic) ایران است و نمونه تیپ ان از ایران (کرج) تهیه شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی در ایران در منطقه ایرانو - تورانی و مرکز کشور می باشد. پراکندگی ارتفاعی آن در ۱۸۰۰-۱۳۵۰ متری سطح دریا می باشد (خاتم ساز، 1371)
2-P xyasujensis Khatamsaz (1988)
احتمالا هیبرید بین scopiaria × P. elacangifolia subsp. eilacagnifolia است .(خاتم ساز، 1376) درختچه ای تقریبا خاردار که شاخه های جوان سبز، با مقطع گرد و باریک دارد دارای کر کی های نمدی بوده و شاخه های کوتاه (براکی بلاست) وجود دارد . برگ ها به شکل های مختلف، تخم مرغی کشیده، بیضی کشیده، واژ تخم مرغی یا قاشقی، به طول 12-7و عرض ۵-۳ میلیمتر دیده می شود که قاعده آن یراق ساز و تا حدودی بی دمبرگ یا با دمبرگ کوتاه است. نوک آن کشیده یا کند است. سطح فوقانی وتحتانی برگ دارای کرک های خاکستری و حاشیه برگ دارای دندانه هلالی ریز است که گاهی دارای غده می باشند. گل دارای دمگل پوشیده از کرک های نمدی سفید، به قطر 20-16 میلیمتر با هيپانتيوم استکانی که در قاعده کرکدار است و گلبرگ ها به شکل واژ تخم مرغی به رنگ سفید می باشد، تعداد پرچم ها متغیر و حدود ۲۵-۲۰ عدد است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). فصل گلدهی آن اوایل بهار است (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
پراکندگی جهانی آن منحصر به ایران (Endemic) است و نمونه تیپ آن از ایران (کهگیلویه و بویراحمد) جمع آوری شده است (خاتم ساز، 1371) پراکندگی آن در ایران در منطقه زاگرسی و غرب کشور می باشد. پراکندگی ارتفاعی آن در محدوده ۲۰۰۰ متری سطح دریاست (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
3-P.xpodperae Woron. (1925), (Syn.: Prunus podperae Prno.(1923))
احتمالا هیبرید بین P scoparia × P. elaeagnifolia Subsp.leiocarpal است (خاتم ساز ۱۳۷۶). نام محلی آن بادام خورموجی است. درختچه ای تا ارتفاع 5/1 متر که دارای شاخه ها باریک کم و بیش خاردار است. شاخه های جوان آن بدون کرک یا کم و بیش کرک دار و به رنگ سبز یا سبز متمایل به زرد است. برگ ها فاقد دمبرگ و به شکل واژ تخم مرغی پهن با قاشقی، به طول ۶ و عرض 4/2 میلیمتر با قاعده یراق ساز و دارای کرک های پراکنده است. حاشیه برگ به طور بی قاعده هلالی است. گل کوچک و فاقد دمگل است. گلبرگ آن صورتی است. پرچم ها به تعداد ۱۵-۱۲ عدد می باشد. هیپانتیوم استکانی و بدون کرک است. پرچم ها به ۱۵- ۱۲ عدد می باشد (خاتم ساز، ۱۳۷۱). فصل گلدهی آن اوایل بهار است (خاتم ساز،1371)
پراکندگی آن در جهان منحصرا (Endemic) به ایران تعلق دارد و نمونه تیپ آن از ایران (بوشهر) جمع آوری شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۶). پراکندگی آن در ایران در منطقه خلیج و عمانی و جنوب کشور است.
4- P. x kamiaranesi Khatamsaz & Assadi (1988)
احتمالا هیبرید بین P. scoparia × P. haussknechtii است (خاتم ساز، ۱۳۷۱).درختچه ای به طول 2 متر و تقریبا خاردار است که دارای شاخه ای جوان سبز، با مقطع گرد، باریک بدون کرک است. شاخه های سال قبل قهوه ای روشن و شاخچه های کوتاه در آن دیده می شود. برگ ها بی دمبرگ و به شکل بیضی کشیده یا واژ تخم مرغی به طول ۲۲-۱۵ میلیمتر عرض ۴-۳ میلیمتر با قاعده یراق ساز و با نوک کند یا کمی کشیده می باشند. سطح فوقانی وتحتانی برگ دارای کرک های زردرنگ است و شبکه رگبرگ ها روی آن شخص است. حاشیه برگ دارای دندانه های هلالی همراه با غده است. گل به قطر ۱۸-۱۵ میلیمتر و دارای هيپانتيوم استکانی است. دمگل حدود ۳ میلیمتر و گلبرگ ها واژ تخم مرغی کشیده به رنگ صورتی است و تعداد پرچم ها متغیر(حدود ۲۵ عدد) می باشد. فصل گلدهی آن اوایل بهار است (خاتم ساز، ۱۳۷۶). میوه تخم مرغی به طول ۲۰-۱۸ و عرض ۱۵- ۱۲ میلیمتر، کمی فشرده و دارای کرک های کوتاه بوده و نوک آن کند یا کمی کشیده است. هسته کمی فشرده و تا حدودی قایقی شکل، با پوست نرم و در قاعده دارای شیارهای کم عمق و نامشخص طولی است (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
پراکندگی آن در جهان انحصاری و بومی (Endemic) ایران است و نمونه تیپ آن از ایران (کردستان) تهیه شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو-تورانی و غرب کشور است. پراکندگی ارتفاعی آن ۱۴۰۰-۱۳۰۰ متری سطح دریا می باشد (خاتم ساز، 1371)
5- P. x iranshahri Khatamsaz (1988)
احتمالا هیبرید بین P. scoparia × P. eburned است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). درختچه ای، تقریبا خاردار با شاخه های جوان سبز و با مقطع گرد، باریک و بدون کرک است. شاخه های سال قبل قهوه ای روشن است و شاخچه های کوتاه وجود دارد. برگ ها بی دمبرگ به شکل قاشقی کشیده، به طول ۱۲- ۱۰ و حداکثر ۱۵ میلیمتر و عرض 5/2 و حداکثر تا ۴ میلیمتر با قاعده یراق ساز و نوک کند است. سطح فوقانی و تحتانی برگ بدون کرک و به رنگ خاکستری متمایل به آبی است. گل دارای دمگل باریک به طول ۴-۲ میلیمتر می باشد. فصل گلدهی آن اوايل بهار است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). میوه تخم مرغی - کروی و پوشیده شده از کرک های مخملی به رنگ زرد- خاکستری است. هسته خیلی کم فشرده، قهوه ای، نرم و دارای نوک
تقریبا گرد و با قاعده مورب و شیارهای کم و نامشخص در قاعده و لبه قایقی شکل است. (خاتم ساز،1376) پراکندگی آن در جهان انحصارا بومی (Endemic) ایران است و نمونه تیپ آن ایران (فارسی، خنج) تهیه شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۶). پراکندگی ان در ایران در منطقه خلیج و عمانی و جنوب کشور است. پراکندگی ارتفاعی آن در ۷۰۰ متری سطح دریاست (خاتم ساز، 1371)
6-P. x mozaffarianii Khatamsaz (1988)
احتمالا هیبرید بین P. scoparia × P. brahuica درختچه ای تقریبا خاردار با شاخه های جوان سبز، با مقطع گرد باریک و کرکدار است که شاخه های سال قبل قهوه ای متمایل به خاکستری و شاخچه های کوتاه (براکی بلاست) کم وبیش در آن وجود دارد. برگ ها بیضی - نیزه ای یا واژ نیزه ای، به طول ۱۸-۱۲ میلیمتر و عرض ۴-۲ میلیمتر با قاعده یراق ساز، بی دمبرگ و با نوک کند یا کشیده که سطح فوقانی و تحتانی برگ دارای کرک های کوتاه زرد رنگ است. شبکه رگبرگ ها تا حدودی مشخص و حاشیه برگ هلالی - اره ای و دارای غده های کوچک روی هر دندانه است. دمگل کرکدار است. فصل گلدهی آن اواخر زمستان است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). میوه به طول حدود ۱۵ میلیمتر و عرض ۱۲ میلیمتر، به طور بی قاعده کروی، کم و بیش نامتقارن که پوشیده از کرک های زرد - خاکستری است. هسته خیلی کم فشرده، قهوه ای با نوک کند و قاعده کم وبیش مورب که خطوط مشبک در بالا دارد و شیارهای قاعده شبیه P. brahuica است ولی عمیق و کاملا مشخص نیست و یک شیار طولی در امتداد ناو وجود دارد (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
پراکندگی در جهان انحصارا بومی (Endemic) ایران است و نمونه تیپ آن از ایران (سیستان و بلوچستان) جمع آوری شده است (خاتم ساز، ۱۳۷۱). پراکندگی آن در ایران در منطقه ایرانو- تورانی و جنوب شرق کشور است. پراکندگی ارتفاعی آن در 2900-2300 متری سطح دریاست (خاتم ساز، ۱۳۷۱).
7-P. sefinensis (P. communis ×P. kotschyi), Iraq.
8-P. katnykovii (P. communis × P. spinosissima ssp. Spinosissima)
9-P. vavilovii (P. communis × P spinosissima ssp. Turcomanica)
جدول: مشخصات هسته (خاتم ساز، ۱۳۷۱)
|
شکل هسته |
ابعاد(mm) |
نام علمی |
شماره |
|
قایقی شکل، بدون شیار طولی مشخص، سوراخدار و گاهی دارای شیار کوچک در قاعده، گاهی با شیار ملویل نا مشخص در امتداد ناو |
10/5*28/5 |
Prunus communis |
1 |
|
قایقی شکل، سوراخدار |
11*17/5 |
P. trichamygdalus |
2 |
|
بیضی شکل با قاعده و نوک گرد، دارای یک شیار طولی مشخص در امتداد ناو و چاله دار و دارای شیارهای کوچک در قاعده |
|
P. wendelboi |
3 |
|
تخم مرغی پهن، بدون شیار علولی مشخص با سوراخ های کشیده |
10/5*16/5 |
P. korshinski |
4 |
|
قایقی شکل پخ، دارای نوک کوچک، دارای دو شیار طولی مشخص در امتداد |
10/5*20 |
P. fenziliana |
5 |
|
بیضی شکل پخ، درشت، دارای نوک کوچک، تا حدودی قایقی شکل، با یک شیار کم عمق طولی، چاله دار، همراه با تعدادی شیار کوچک در قاعده |
15*19 |
P.hausskenchti |
6 |
|
پوست هسته نازک و صاف |
|
P. bucharica |
7 |
|
پوست هسته ضخیم و ناصاف |
|
P. kuranica |
8 |
|
سخت و عمدتا تخت و صاف |
|
P, kuranica |
9 |
|
تخم مرغی کم بخ، دارای شیارهای بسیار کم عمق شبکه مانند |
8*13 |
P. orientalis |
10 |
|
بیضی شکل، تقریبا صاف یا با مقدار بسیار کمی نقطه و شیار کم عمق و تقریبا نا مشخص |
8*14/5 |
P. kotschyi |
11 |
|
تخم مرغی تا کروی صاف گاهی دارای چاله و خطوط کوچک (قهوه ای رنگ صاف) با حفرات شانہ زنبوری نامشخص و در قاعده ہا شیارهای صاف و کوتاه، گاهی کمی ناودار با شیار نامشخص در امتداد ناو |
9/5*12/5 |
P. carduchorum |
12 |
|
تخم مرغی پهن، چاله دار و در قاعده دارای شیارهای کوچک (هسته زرد متمایل به قهوه ای |
8/5*12/5 |
P. elaeagnifolia subsp. elaeagnifolia |
13 |
|
|
|
P. elaeagnifolia subsp. elaeagnifolia |
|
|
بیضی تا تخم مرغی کمی بخ، نوک کند، در انتها چاله دار و در قاعده دارای شیارهای عمیق که یک شبکه را تشکیل می دهند (هسته زرد متمایل به قهوه ای ) |
|
P. reticulata |
14 |
|
بیضی، صاف، دارای خطوط و شیارهای کوچک نامشخص و کم عمق |
|
P. glauca |
16 |
|
تخم مرغی، صاف، دارای خطوط و شیارهای کوچک نا مشخص و کم عمق (هسته به رنگ زرد کاهی) |
10/5*13/5 |
P. scoparia |
17 |
|
تخم مرغی، صاف، دارای خطوط و شیارهای کوچک نا مشخص و کم عمق، با ناو مشخص ، گاهی نزدیک قاعده با شیارهای (هسته ای قهوه ای) |
8*13 |
P. arabica |
18 |
ادامه جدول - مشخصات هسته (خاتم ساز، ۱۳۷۱)
|
شکل هسته |
ابعاد(mm) |
نام علمی |
شماره |
|
|
|
P. erioclada |
19 |
|
تخم مرغی تا کروی، دارای نوک کرچک، سطح ناهموار در قاعده دارای چند شیار کو چک مشخص، نوک کند، ناودار |
7*7/5 |
P. eburnea |
20 |
|
تخم مرغی تا مستطیلی، در انتها دارای خطوط مثبک و در قاعده شیاردار |
8*13/5 |
P. nairica |
21 |
|
تخم مرغی، پخ. ناهموار، دارای شیارهای کم عمق، مشبک در نوک و شارهای کوچک طولی در قاعده (قهوه ای روشن که به آسانی از میانبر جدا نمی شود |
10/5*15/5 |
P. spinosissima subsp |
22 |
|
تقریبا کروی، صاف دارای شیارهای طولی مشخص در قاعده (قهوه ای تیره که به آسانی از میانبر جدا می شود ) |
9/5*13 |
P. spinosissima subsp |
|
|
کروی بی قاعده، کم و بیش برجسته. نوک کند، قاعده مورب، در قاعده دارای شیارهای عمیق که در بالای هسته شبکه عمیق و مشخصی را تشکیل می دهد. یک شیار طولی مشخص در امتداد د و طرف ناو |
9*10 |
P. brahluica |
23 |
|
هسته قایقی باریک، دارای شیارهای طولی عمیق و شیارهای مشبک واضح |
9/5*10/5 |
P. lycioides var lycioides |
24 |
|
هسته قایقی پهن، دارای شیارهای طولی کوچک |
|
P. lycioides var horrida |
|
|
قایقی شکل تا تخم مرغی، نوک کوچک، چاله دار (به طول تا ۱۸ میلیمتر) |
|
P. x pabotii |
25 |
|
کروی تا تخم مرغی، کمی پخ، دارای شیارهای کم عمق در قاعده |
|
P. x kerediensis |
26 |
|
|
|
P. x podperace |
27 |
|
تخم مرغی تا کروی، نوک تقریبا گرد. قاعده مورب با شیار های کم و نا مشخص در قاعده، لبه قایقی (هسته نرم و قهره ای) |
|
P. x iranshahri |
28 |
|
تا حدودی قایقی شکل، در قاعده با شیارهای کم عمق و نا مشخص طولی (هسته نرم) |
|
P. x kamiaranesis |
29 |
|
|
|
P. x ylasujensi |
30 |
|
هسته خیلی کم فشرده، قهوه ای با نوک کند و قاعده کم وبیش مورب با خطوط مشبک در بالا، یک شیار طولی در امتداد ناو دارد. در قاعده دارای شیارهای غير عمیق و نامشخص |
|
P. x mozaffarianii |
31 |
|
کاملا پخ و چاله دار |
7/5*10/5 |
P. x paboti |
32 |
بررسی خصوصیات خشک میوه گونه های وحشی بادام
(2001) .Ak et al با بررسی میوه شناسی و ریخت شناسی دو گونه بادام وحشی P. turcomanica
و P. orientalis در منطقه آناتولی ترکیه پیشنهاد کردند که خصوصیات ، خشک میوه و مغز، ابزار با ارزشی برای طبقه بندی دقیق بادام های وحشی است Talhouk et al.(200) نیز با بررسی خصوصیات مورفولوژیکی سه گونه وحشی بادام(P. orientalis ، P. communis و P.korshinskyi) در لبنان پیشنهاد کردند که بررسی خصوصیات خشک میوه و مغز، روشی مناسب برای ارزیابی تنوع ژنتیکی است زیرا ظاهرا صفات کمی میوه بادام در تحت تاثیر شرایط محیطی تغییر نمی کند. (Zeinalabediniet al. (2007b طی دو سال به بررسی نه صفت مورفولوژیکی میوه و مغز در چهار گونه وحشی بادام
(P. eleagnifolia، P. scoparia hauskenchtii و P. lycioides) در استان چهار محال و بختیاری پرداختند.
اندازه گیری ها برای 10 میوه و ۵۰ برگ توسعه یافته از ۴۰ درخت برای هر گونه در محل رویشگاهی آنها انجام شد. نتایج داده ها تشابه بالایی با صفات توصیف شده قبلی برای این گونه ها نشان داد. در عین حال (2004) ,Martinol and Jacomet که در ترکیه به بررسی مشخصات مورفولوژیکی اندوکارپ سه گونه وحشی بادام(P. kotschy، P. graeca، P.orientalis) پرداختند، پیشنهاد کردند که در بررسی مورفولوژیکی بادام های وحشی می بایست به پراکنش جغرافیایی آنها نیز توجه داشت
. راحمی (۱۳۸۹) ۵۶ نمونه از ۱۳ گونه وحشی بادام را بر اساس خصوصیات خشک میوه و مغز مقایسه و گروه بندی کرد. ده صفت کمی و پنج صفت کیفی خشک میوه و مغز ثبت شد. گونه های وحشی بادام تنوع زیادی در صفات مذکور نشان دادند. اندازه و شکل خشک میوه و عرض و وزن مغز به عنوان اولین عامل اصلی در نظر گرفته شدند و وزن خشک میوه و مغز، متغیر ترین صفات کمی بودند. نمونه های مورد بررسی به ۲ کلاستر طبقه بندی شدند، که با ۲ سری ازIcosandrae و Dodecandrea مطابقت نشان دادند.
بررسی جوانه زنی بذور بادام و گونه های وحشی آن
در یک بررسی، اثرات خراش دهی مکانیکی (Nicking) و شیمیایی (قرار دادن در اسید سولفوریک به مدت ۰، ۳۰ و ۶۰ دقیقه) و سرمادهی (۰، ۱۵، ۲۰ و ۴۵ روز) بر جوانه زنی بذوربادام وحشی P. scoparia و
مورد مطالعه قرار گرقت. تیمار شکستن بعلاوه ۴۵ روز سرمادهی بهترین نتیجه را نشان داد(94 درصد P. scopari و 5/82 درصد P. webbii )
نیاز سرمایی برای بذور خراش دهی شده با اسید در گونه های مختلف متفاوت بود. غوطه وری در اسید به مدت 30 دقیقه بعلاوه 30 روز سرمادهی باعث افزایش درصد جوانه زنی بذور . P. scoparia به میزان 5/74 درصد شد ولی در P. webbii تیمار غوطه وری در اسید به میزان ۶۰ دقیقه بعلاوه سرمادهی ۴۵ روز جوانه زنی را به ۳۷ درصد افزایش داد. در حقیقت در هر ۲ گونه قبل از سرمادهی، خراش دهی مکانیکی موثرتر از خراش دهی شیمیایی با اسید بود .(Heidari et al., 2008)
(2000) .Abu - Laila et al به بررسی وضعیت جوانه زنی بذرها و میزان ریشه دار شدن قلمه های ساقه گونه A. arabic پرداختند. ایشان ۵ تیمار مختلف شامل سرمادهی بذرهای با پوسته چوبی، سرمادهی بذرهای فاقد پوسته چوبی، خراش دهی پوسته چوبی بذر با اسید سولفوریک، سرمادهی بذرهای خراشدهی شده و نهایتا شاهد بدون سرمادهی و خراشدهی را بررسی و نتیجه گرفتند که بیشترین درصد جوانه زنی (۷۱ درصد) و کمترین تعداد روزهای لازم برای جوانه زنی بذر (۱۳ روز) در بذرهای سرمادهی شده فاقد پوسته چوبی مشاهده شد. اما درصد بقای دانهال های سرمادهی شده فاقد پوسته چوبی کمترین مقدار (8/55 درصد) بود.
(2000) .Khalil et al میزان جوانه زنی بذرهای گونه A. arabica را در چهار آزمایش جداگانه مورد بررسی قرار دادند در آزمایش اول بذرهای سالم به مدت ۰، ۱۵، ۳۰، ۴۵ و ۶۰ روز در دمای ۵ درجه سانتیگراد سرمادهی شدند. بالاترین درصد جوانه زنی (۶۳ و ۶۷) در ۴۵ و ۶۰ روز سرمادهی بدست آمد و بذرهای سرمادهی نشده جوانه نزدند. در حین سرمادهی میزان ABA آزاد و بلوکه شده در بذر بتدریج کاهش یافت اما در اندوکارپ هیچ الگوی مشخصی در ABA دیده نشد. در بذرها مقدار ABA آزاد و بلوکه شده ۷، ۸، ۱۲ و ۱۳ برابر بیشتر از اندوکارپ بود. سرمادهی برای ۴۵ و ۶۰ روز کمترین ABA آزاد را در بذر و اندوکارپ سبب شد. در آزمایش دوم، بذرها به همان مدت آزمایش اول سرمادهی شدند اما در ۱۵۰۰ پی پی ام GA3 خیسانده شدند. سرمادهی برای ۳۰ روز و غوطه وری در GA3 منجر به بالاترین درصد جوانه زنی (۳۷ درصد) شد. سرمادهی بذرها به مدت ۴۵ و ۶۰ روز و غوطه وری در ۱۵۰۰ پی پی ام جیبرلین سبب از بین رفتن جوانه زنی بذرها شد. در آزمایش سوم، بذرهای سرمادهی شده به مدت ۳۰ روز و فروبری به مدت ۲۴ ساعت در ۷۵۰ یا ۱۰۰۰ پی پی ام GA3 درصد جوانه زنی را به ۵۰ تا ۴۰ درصد بیشتر از فروبری در غلظت های دیگر GA3 (صفر، ۲۵۰ و ۵۰۰ پی پیام رسانید . در آزمایش چهارم غوطه وری بذرهای سرمادهی نشده در GA3 (غلظت های ۲۵۰، 500 و 750 پی پی ام برای ۲۴ ساعت) درصد جوانه زنی را بیشتر از غوطه وری در BA(غلظت250، 500 و ۷۵۰ پی پی ام) و یا مخلوط )GA3 ۵۰۰ پی پی ام) و BA (500 پی پی ام) و بذرهای تیمار نشده افزایش داد.
(2004) .Garcia-Gusano, et al نشان دادند که رکود بذر روی جوانه زنی بذر و رشد دانهال تاثیر می گذارد. ایشان در آزمایشی اثر دما و پوسته سخت روی رکود بذر چهار رقم بادام مورد بررسی قرار دادند. بذرهای بالغ با یا بدون پوسته سخت برای 1یا 10 روز سرمادهی (۷ درجه سانتیگراد) شدند وسپس به مدت ۵ هفته در دمای ۲۲ درجه سانتیگراد قرار داده شدند
تعداد بذرهای جوانه زنده شده در هر رقم بصورت هفتگی اندازه گیری شد و رابطه بین نیاز سرمایی برای گلدهی و نیاز سرمایی برای جوانه زنی بذور بررسی شد. سرمادهی بذرهای با پوسته سخت در ارقام مختلف بین ۶ هفته (ارقام زود گل) تا ۸ هفته (ارقام دیر گل) متفاوت بود. حذف پوسته چوبی در ارقام سنگی، نیاز سرمایی را به مدت ۳ هفته کاهش داد. حذف پوسته چوبی در ارقام پوست نازک موثر نبود. بین ارقام اختلاف معنی داری برای نیاز گرمایی مشاهده نشد. دو هفته دمای ۲۲ درجه سانتیگراد برای حداکثر درصد جوانه زنی بعد از هر تیمار سرمایی کافی بود. بنظر می رسد که رکود بذر در گونه های جنس Prunus یک مکانیزم سازش برای حفاظت آنها در مقابل یخبندان در زمستان می باشد. این مکانیزم مانع از جوانه زنی فوری بذر حتی در برابر شرایط مناسب هوایی و نمونه می باشد. سرمادهی روش مرسومی برای از بین بردن رکود در گونه های این جنس می باشد و به منظور تسریع در این فرایند، کاربرد تنظیم کننده های رشد یا حذف پوشش بذر توصیه شده است.
(1977( , Grasselly طول مدت سرمادهی بذر را برای گونه های A. dulcis، A kuramica، A. zabulica، A. bucharica، A. fenzliana ، A. kotschyi، A. webbii، A. Scoparia به ترتیب 50-30،40،40،30،45-30،35-30،40 و 40 روز اعلام کرد.
Rouhi et al., (2005) درآزمایشی به بررسی سرمادهی (45،60،75 و 90 روز با تیمارهای سرمادهی 0-1،5-4 و ۱۰-۹ درجه سانتیگراد) و خراشدهی (با و یا بدون اندوکارپ) بر روی جوانه زنی بذور، رشد دانهال و تجمع ماده خشک در گونه بادام وحشی A. Scoparia پرداختند.
مدنی (۱۳۸۴) به منظور بررسی درصد جوانه زنی بذر گونه های وحشی A. scoparia، A. eburned، A. elaeidignifolia، در ابتدا بذرهای پوک به روش غوطه وری در آب جدا گردیدند و سپس نوک بذرهای سالم توسط قیچی باغبانی بطوری که صدمه ای به جنین وارد نشود حذف شدند. پس از آن بذرها به مدت ۴۸ ساعت در اآب جاری قرار داده شدند. به منظور سرمادهی مرطوب، بذرها به مدت ۱۰ دقیقه با محلول کلراکس ۱۰ درصسد (دارای 2۵/۵ درصد هیپوکلریت سدیم) گندزدایی شدند و آنگاه در پیت ماس به نسبت ۳ به1 (۳ قسمت پیت ماس و یک قسمت بذر) بعنوان محیط نگهدارنده رطوبت آمیخته شدند و در هر کیسه پلاستیکی سوراخ دار ۲۵ عدد بذر قرار داده شد و پس از مرطوب کردن در دمای ۱ ± ۴ درجه سانتیگراد قرار داده شدند. بررسی درصد جوانه زنی بذرهای گونه های مذکور نشان داد که جوانه زنى بذرها درسطح ۵ درصد تفاوت معنی داری داشتند، بطوریکه A. eburned بیشترین. درصد جوانه زنی بذر (۷۹ درصد) و A. elaeguifolid کمترین درصد جوانه زنی بذر (۳۵ درصد) را نشان دادند. گونه A. scoparia مقدار 64 درصد جوانه زنی بذر را نشان دادند.
تحقیقات نشان داده اند که جیبرلین ها بیشترین دخالت مستقیم را در کنترل و تسهیل جوانه زنی بذور دارند. این مواد در ۲ مرحله مختلف جوانه زنی ایفای نقش می کنند یکی در مرحله اولیه تولید آنزیم در نسخه برداری از کروموزوم ها عمل می کنند و دیگری در فعال بازی آنزیم هایی دخالت دارند که در سیستم جابجایی مواد غذایی و تبدیل مواد مورد نیاز برای رشد جنین نقش دارد. البته جوانه زنی بذور در برخی از گیاهان به تنهایی توسط اسید جیبرلیک تحریک می شود ولی در برخی دیگر که حاوی میزان زیادتری از بازدارنده های رشد هستند، کاربرد توام اسید جیبرلیک و سایتوکینین ها موثر می باشد، گفته می شود که سایتوکینین ها اثر بازدانده ها بویژه آبسیایزیک اسید را خنثی می کنند، بنابراین احتمالا سایتوکینین ها نقش تسهیل کننده جوانه زنی بذور را دارند و اسید جیبرلیک را به فعالیت وا می دارند. این عقیده نیز وجود دارد که سایتوکینین ها در یک مرحله از جوانه زنی، جدا از جیبرلین ها فعال می باشند (خوشخوی، ۱۳۶۸). راحمی (۱۳۸۹) برای مطالعه میزان جوانه زنی بذور و استقرار و رشد دانهال های گونه های وحشی بادام دو آزمایش مجزا به انجام رسانید. در آزمایش اول اثر مقادیر مختلف جیبرلین بر روی جوانه زنی ۴ نمونه بادام وحشی و در آزمایش دوم جوانه زنی بذرهای ۶ نمونه دیگر بادام وحشی مقایسه شدند. عامل های درصد جوانه زنی، شاخص رشد و آغازش ریشه ژنوتیپ ها متفاوت بودند، أما تحت تأثیر تیمار هورمونی قرار نگرفتند.