جایگاه میوه های گرمسیری در ایران :

در کشور ایران بخش قابل توجهی از نواحی جنوب و به ویژه جنوب شرقی کشور جهت کشت و پرورش اغلب میوه های گرمسیری از قدمت بیشتر و چند صد ساله (بیش از 300 سال )برخوردار است. براساس آمار نامه سال 1384 وزارت جهاد کشاورزی میزان سطح زیر کشت ،تولید و عملکرد در هکتار میوه های گرمسیری در کشور به شرح جدول شماره 1 است.

جدول 1- سطح زیر کشت ،تولید و عملکرد در هکتار میوه های گرمسیری در ایران

ددو استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان و نواحی جنوب شرق استان کرمان (جیرفت و کهنوج و منوجان )از مناطق عمده کشت میوه های گرمسیری به ویژه مز و انبه در کشور به شمار می روند و عده قابل توجهی از کشاورزان و روستاییان منطقه از طریق کشت و کار این میوه ها امرار معاش و ارتزاق می کنند. تولید داخلی موز و انبه به عنوان دو محصول پرطرفدار در کشور چه از نظر کمی و چه کیفی پاسخگویی نیازهای داخلی نبوده و می بایست اقدامات گسترده ای در جهت توسعه کشت این دو محصول با استفاده از فن آوری های جدید صورت گیرد . علاوه بر مناطق ذکر شده ،ظرفیت های ناشناخته و بلا استفاده ی فراوان جهت توسعه کشت برخی گونه های درختان گرمسیری به ویژه کنار،چیکو ،گواوا و.... در سایر استان های کشور وجود دارد که می بایستی با انجام تحقیقات گسترده و هدفمند از این ظرفیت ها بهره برداری بهینه گردد. کشت و کار چیکو ،گواوا،تمبر هندی و پاپایا در سطوح بسیار محدود صورت گرفته است.

با توجه به اقتصادی بودن تولید این میوه ها و سازگاری آنها با شرایط اقلیمی منطقه جنوب شرق ،کاشت ارقام مرغوب آنها در سطوح تجاری توصیه می گردد. کنار سازگاری بسیار خوبی با شرایط آب و هوایی مناطق جنوبی کشور دارد و به صورت خود رو  و پراکنده در بیش از 10 استان جنوبی کشور یافت می شود. شناخت ناکافی از این درخت ارزشمند و چند منظوره ،نبود منابع علمی کافی ،کارهای تحقیقاتی و آموزشی ناچیز روی کنار و به ویژه کمبود شدید نهال پیوندی از ارقام مرغوب و تجاری از مهم ترین عوامل عدم توسعه کاشت آن در کشور در سطحوح تجاری بوده است . کاشت این درخت در سطوح تجاری با استفاده از ارقام مرغوب پیوندی کاملاً توجیه اقتصادی دارد.

درخت نارگیل غالباً به صورت تک درخت (اغلب بارور )در منازل و در برخی سواحل به چشم می خورد . در جزیره کیش کاشت چند هکتار از این درخت بیشتر با کاربرد فضای سبز صورت گرفته است. در ارتباط با توسعه کاشت نارگیل در سواحل خلیج فارس و جزائر می بایست بررسی های مورد نیاز صورت گیرد. در ارتباط با سایر میوه های گرمسیری نظیر نخل روغنی و آنونا (گونه های نیمه گرمسیری آنونا )و... می بایست نسبت به واردات ارقام مرغوب و تجاری و بررسی سازگاری آنها در مناطق مختلف اقدام اساسی صورت گیرد. کاشت گونه های مانند بیدام ،جم و جک فروت در پارک ها و فضاهای سبز مناطق گرمسیری به ویژه در مناطق دارای آب و هوای گرم و مرطوب می بایست بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

در چند ساله اخیر کشتگلخانه ای موز در مساحت حدود 100 هکتار و عمدتاً در دو استان گیلان و مازندران صورت گرفته است که متاسفانه به دلایل متعدد از جمله نبود پیشینهتحقیقاتی و یافته های علمی کاربردی در این زمینه ،ضعف زیاد مهارت های فنی تولید کنندگان ،نبود برنامه مدون و مبتنی بر اصول کارشناسی در بخش اجرا جهت توسعه کشت موز گخانه ای و کاشت آن به عنوان یک حرکت ابتکاری و خود جوش توسط بهره بردارن ،بالا بودن هزینه تولید به ویژه هزینه ایجاد گلخانه و سوخت جهت گرمایش گلخانه ها در فصل زمستان و عدم حمایتکافی از تولیدکنندگان از جمله ارائه آموزش های لازم و عدم تامین تسهیلات مالی لازم جهت تهیه زیر ساخت های لازم و تامین به موقع نهاده ها ،اغلب تولیدکنندگان این محصول ناموفق و با ضررهای هنگفت مواجه شده اند و برنامه توسعه گلخانه ای این محصول در هاله ای از ابهام دارد.

با توجه به سیاست وزارت جهاد کشاورزیبر توسعه کشت محصولات گلخانه ای و استفاده بهینه از منابع آب و خاک و پتانسیل بالقوه بالای تولید در شرایط گلخانه و امکان کاشت برخی میوه های گرمسیری در شرایط گلخانه مانند موز،آناناس و پاپایا می بایست تمهیدات و اقدامات لازم در این زمینه صورت گیرد که اولین گام اساسی در این ارتباط ،انجام تحقیقات و پژوهش های لازم در زمینه نیازهای (متنوع و متفاوت با کاشت این محصول در هوای آزاد )اکولوژیک این محصولات در شرایط گلخانه است.