موارد استفاده موز
موز از زمان های قدیم یکی از منابع مهم غذایی درکشورهای تولید کننده بوده است .درجنوب هند گیاه موز ومیوه آن به مقدار زیاد در مراسمی نظیر جشن ها، جشنواره ها و موارد مصرفی مورد استفاده قرار می گیرد. همه قسمت های این گیاه قابل استفاده است. علاوه برمصرف میوه بصورت تازه خوری و پخته از میوه بعضی از ارقام نظیر نندران جهت تهیه حلوا،شربت،چیپس و برگه موز استفاده می شود.
ارقام نندران و کونان (Kunan) ازبهترین ارقام جهت تهیه غذای کودک به شمار می روند. میوه رقم پوآن ( Poovan) برای افراد مبتلا به دیابت مفیداست و میوه های خشک شده این رقم به عنوان ترکیب آنتی آسکوربیک مورد استفاده قرار می گیرند. پودر موز پس از اختلاط با فرنی در شیر رقیق شده و به عنوان یک غذای خوب برای بیماران مبتلا به بیماری های گوارشی مورد استفاده قرار می گیرد. خاکستر موز غنی از نمک های قلیایی است و قادر است اسیدیته معده ،ضربان قلب و اسیدیته روده بزرگ را کنترل نماید میوه های رسیده وقتی با تمر و نمک مصرف شوند اسهال خونی را درمان می کند.
آرد موز از میوه های نرسیده و پودر موز از میوه های رسیده تهیه می گردد.درجنوب هند و آفریقا از مغز وسط ساقه کاذب موز به عنوان سبزی استفاده می شود و عقیده براین است که استفاده از مغز ساقه کاذب اثرات زیان بار شن و قطعات مو و غیره که همراه غذا وارد بدن می شوندرا خنثی می کند. درآفریقا جهت افرایش شیردهی مادران از عصاره یا شیره ساقه کاذب استفاده می کنند. همچنین از ساقه کاذب، نشاسته تهیه می شود.(حدود 8 درصد نشاسته ازساقه کاذب موز قابل استحصال است) از ساقه کاذب رقم دوارف کاوندیش جهت تهیه کاغذ استفاده می شود. از عصاره ساقه کاذب می توان دررنگرزی استفاده کرد چرا که دارای خاصیت حفظ رنگ دائمی است درجنوب هند و آفرقا از برگ موز به عنوان ظروف غذا و مواد بسته بندی عامه پسند استفاده می شود. دربعضی از مناطق هند تزئینات با برگ موز به صورت یک سنت درآمده و گیاه موز در مقیاس وسیعی به منظور تولید برگ کشت می شود.همچنینی از برگ و غلاف های موز جهت تهیه طناب استفاده می شود. از ساقه کاذب آن در تهیه مالچ نیز استفاده می شود.
درکشورهای هند، مالزی،اندونزی، فیلیپین ازجوانه اصلی یا مغز خوشه های موز به عنوان سبزی استفاده می شود. این گیاه به عنوان منبع تولید فیبر بسیار خوبی به شمار می رود. واریته های زراعی موز از این نظر بسیار غنی هستند. گونه هایی نظیر M.textiles بخاطر داشتن فیبر باکیفیت عالی کاملا شناخته شده هستند تولید فیبر و تهیه کاغذ می تواند جنبه تجاری داشته باشد. در بعضی از کشورها از موز جهت تغذیه و تعلیف گاو و خوک استفاده می شود. موز یکی از بزرگترین اقلام درتجارت بین المللی میوه به شمار می رود.
موز نسبت به سایر میوه ها ازرژیم غذایی متعادل تری برخورداراست. دربرزیل و کاستاریکا میزان مصرف سرانه موز حدود 60 کیلوگرم، در هند 50 کیلوگرم و در کشورهای کنگو، اکوادورو اوگاندا به بیش از 275 کیلوگرم درسال رسیده و به مقدار بسیار زیادی جایگزین مصرف غلات شده است. موز نقش یک غذای کاملا خوب را ایفا می کند و به راحتی قابل هضم است . و در بین میوه ها بالاترین قابلیت جذب را در بدن دارد.درجدول شماره 11مقایسه نسبی بین ارزش غذایی موز و سیب زمینی ارایه گردیده است.
جدول : مقایسه نسبی بین ارزش غذایی موز وسیب زمینی
نوع ترکیب |
موز |
سیب زمینی |
|
انرژی( کالری در100گرم) |
104 |
82 |
|
آب ( درصد ) |
70 درصد |
78 |
|
کربوهیدرات (درصد) |
27 درصد |
19 درصد |
|
فیبر خام (درصد) |
5% |
4% |
|
پروتئین (درصد) |
2/1 |
2 |
|
چربی ( درصد) |
3/ 0 |
1/0 |
|
خاکستر ( درصد) |
9/0 |
1 |
|
کلسیم (ppm) |
80 |
110-80 |
|
فسفر(ppm) |
290 |
560 |
|
آهن ( ppm) |
6 |
7 |
|
کاروتن(ppm) |
4/2 |
13 |
|
تیامین (ppm) |
5% |
4/0-3/0 |
|
نیاسین |
7 |
14-12 |
|
آسکوربیک اسید |
120 |
170-100 |