JO WhatsApp Contact Button

مقالات

گلدهی و تشکیل میوه خرما

گلدهی و تشکیل میوه خرما

گلدهی  خرما

خوشه های مرکب گل خرما که پنک نامیده می‌شوند، در سن ۶ الی 10 سالگی از جوانه‌های جانبی بین دمبرگ و تنه ظاهر می شوند. خوشه ها داخل اسپات قرار دارند و اسپات‌های نر بسته به شرایط آب و هوایی معمولا از بهمن تا اسفندماه ظاهر می شوند که تا فروردین ماه نیز می‌تواند ادامه یابد و اسپات‌های ماده کمی دیرتر از اسپات‌های نر شروع به ظهور می نمایند. هنگام رسیدن خوشه، اسپات ها شکاف برداشته و گلها آزاد می شوند. تعداد اسپاتهای نر و ماده به ۱۰ تا ۲۰ عدد و یا بیشتر هم می‌رسد.

گرده‌افشانی خرما

گرده‌افشانی گلهای خرما بطور طبیعی توسط باد صورت می گیرد و دمای مناسب برای جوانه‌زنی دانه گرده بر روی سطح کلاله بین 5/15 تا 1/21 درجه سلسیوس می‌باشد. گرده‌افشانی ۸۰-۶۰ گلهای ماده منجر به تشکیل میوه خوب می‌گردد. کارایی گرده‌افشانی بستگی به عواملی از جمله زمان گرده افشانی، طول دوره گلدهی درختان نر، نوع، میزان و قابلیت زنده‌مانی دانه گرده و پذیرش گلهای ماده دارد.

تشکيل ميوه خرما

ماده دارای مادگی سه برچه‌ای است و بعد عمل تلقیح معمولا یکی از برچه‌ها رشد می نماید. در برخی از ارقام مانند شکر و یا برحی بندرت در مواردی دو تا از برچه‌ها تلقیح شده و به رشد خود ادامه می‌دهند. درصد تشکیل میوه در برخی از ارقام خرما مثل دیری پایین بوده و در ارقام استعمران و زاهدی بالا می باشد. کشت ارقام با تشکیل میوه پایین در مناطق با آب و هوای سردتر از حد معمول، باعث کاهش مضاعف میزان تشکیل میوه آنها می گردد. اما ارقامی مانند زاهدی به عنوان رقم مقاوم به سرما معرفی شده است. طول دوره رشد میوه خرما از گرده‌افشانی تا بلوغ، بسته به رقم و میزان دمای محیط از 120 تا 200 روز متغیر است. منحنی رشد و نمو میوه خرما سیگموئید ساده بوده و مراحل مختلف آن همانطور که در شکل (۱۲) نشان داد. شده است. عبارتند از:

  • حبابوک: این مرحله حدود یک ماه بطول می‌انجامد. میزان اسید میوه و در مرحله حبابوک بیشتر و رنگ میوه سبز می‌باشد.
  • کیمری: در مرحله کیمری که 9 تا 12 هفته طول می‌کشد، تغییرات زیادی در میوه ایجاد شده و میوه‌ها حداکثر رشد حجمی خود می رسند. رطوبت میوه 83-80 درصد بوده و میزان وزن تر و قند نیز افزایش می‌یابد.
  • خلال (خارک): طول این دوره حدود 6-5 هفته می باشد و میوه رنگ سبز مایل به زرد دارد. در این مرحله تشکیل قندهای مختلف شامل گلوکز و فروکتوز و تبدیلشان به ساکارز صورت می گیرد. همچنین رشد حجمی متوقف شده، رطوبت ان 68-56 درصد و میزان ماده خشک افزایش می‌یابد.
  • رطب: در مرحله رطب که معمولا 4-2 هفته به طول می انجامد رنگ میوه به قهوه ای تیره در می‌اید و میوه نرم و رطب آن ۴۵-۳۰ درصد است.
  • تمر (خرما): دو هفته آخر رسیدن میوه بوده و میزان قند میوه به حداکثر می رسد و میوه کمترین مقدار آب (25-10 درصد و یا کمتر) را نسبت به سایر مراحل دارد.

شکل ۱۲ مراحل رشد و نمو میوه خرما

محلول پاشی با ۵۰ میلی گرم در لیتر BA همراه با ۲۵-۱۰ میلی گرم در لیتر GA3 در مرحله حبابوک و کیمری

با 50 میلی گرم در لیتر NAA در ۱۶-۱۵ هفته بعد از گرده‌افشانی می‌تواند در افزایش وزن میوه‌های خرما موثر باشد. در مواردی که گلها به هر دلیلی تلقیح نشوند، میوه‌ها در مرحله حبابوک ریزش می‌نمایند و در مواردی که ریزش نکنند نیز از وضعیت رشد و ظاهر مناسبی برخوردار نبوده و با اینکه ممکن است تا مرحله خلال هم زنده بمانند ولی ارزش چندانی ندارند.