.
آفات مهم انبه:
زنجر ک انبه: (Hom:cicadellidae) Idioscopus clypealis Letheirry
تاریخچه و مناطق انتشار : این حشره در کلیه باغ های انبه شهرستان های رودان ، میناب و بندر عباس در استان هرمزگان و چاه بهار ،نیک شهر و ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان وجود دارد. تراکم جمعیت این حشره به ویژه در فصل گل دهی فوق العاده زیاد است و به دلیل ترشح ماده چسبناکی به نام عسلک ، انبه کاران به آن آفت شیره می گویند.
شکل شناسی: حشره کامل زنجرکی به طول 3.5-3 میلی متر ، گوه مانند و به زرد متمایل به خاکستری تا قهوه ای روشن می باشد. پوره سن اول به رنگ سفید شفاف با دو چشم مرکب قرمز رنگ است. پوره های سنین دوم تا پنجم به رنگ قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره و آثار وجود بال از اواخر سن دوم پورگی به بعد ظاهر و در سن پنج پورگی طول بال ها به یک میلی متر می رسد. تخم به رنگ سفید و استوانه ای شکل است و طول آن حدود 8/0 میلی متر است .
خسارت: خسارت توسط پوره و حشره کامل ایجاد می شود. حشره کامل با تغذیه از شیره گل آذین و برگ های جوان و تخم گذاری درون جوانه های گل و محور های اصلی و فرعی گل آذین خسارت می زنند پوره ها با تغذیه شدید از شیره جوانه های گل و محور های اصلی و فرعی گل آذین باعث پژمردگی و ریزش گل ها و کاهش شدید محصول می گردند.
چرخه زندگی : زنجرک انبه زمستان را به صورت حشره کامل و قالبأ روی درختان انبه و لابه لای شاخ و برگ ها و در شکاف پوست تنه درختان انبه می گذراند. تخم گذاری به صورت انفرادی یا دسته جات 5-2 تایی درون جوانه های گل و درون محور های اصلی و فرعی گلآذین انجام می شود. پوره های سن اول پس از ظهور بلافاصله فعالیت خود را بر روی گل آذین آغاز می کنند و پس از گذراندن پنج سن پورگی به حشره کامل تبدیل می شوند. حشره های کامل نسل جدید با تغذیه از شیره نباتی برگ های جوان و جوانه های برگ تا اواسط آبان ماه به فعالیت خود ادامه می دهند و از اواسط آبان ماه با کاهش تدریجی دمای هوا و توقف رشد رویشی گیاه به صورت غیر فعال درآمده و مجددا از اواسط دی ماه با گرم شدن تدریجی هوا و ظهور جوانه های گل روی درختان انبه فعالیت خودرا از سر می گیرند. این حشره یک نسل در سال دارد.
مبارزه:رعایت نکات زیر در کاهش جمعیت حشره موثر می باشند:
1-عدم کشت مخلوط انبه ، مرکبات و نخیلات باهم.
2- رعایت فواصل کاشت (برای نهال هلی بذری فاصله کشت 12×12 متر و برای نهال های پیوندی فاصله 8×8 متر پیشنهاد می گردد).
3-مدیریت صحیح آبیاری و جلوگیری از آبیاری مفرط و بی رویه در باغ های انبه.
4-تغذیه مناسب درختان انبه به منظور بالا بردن مقاومت درختان در مقابل آفات و بیماری ها.
5-احداث باغ های یک دست انبه با استفاده از یک رقم انبه.
6-رعایت بهداشت شامل مبارزه با علف های هرز و جمع آوری تنه های پوسیده و خار و خاشاک در باغ ها و حذف درختان پیر و کهنسال. در صورت نیاز به مبارزه شیمیایی عملیات مبارزه می بایست با روش زیر به صورت گیرد:
1-سمپاشی قبل از ظهور گل آذین علیه حشره های کامل زمستان گذران به منظور جلوگیری از تخم گذاری:این مرحله از سمپاشی در منطقه میناب معمولا اواسط دی ماه و در منطقه سیاهو اول بهمن ماه توصیه می گردد.
2-سمپاشی بعد از ظهور گل آذین و قبل از باز شدن اکثر جوانه های گل:در اوج باز شدن جوانه های گل به دلیل فعالیت حشره های گرده افشان انبه باید از سمپاشی اجتناب کرد.
3-سمپاشی بعد از تشکیل میوه : در صورت نیاز ، همزمان با حداکثر ظهور حشره های کامل نسل جدید می باشد.
طبق تجارب به دست آمده، در صورت انجام سمپاشی مناسب در مرحله اول و دوم نیازی به سمپاشی مرحله سوم نیست. برای مبارزه می توان از سموم حشره کش دیمتوات با غلظت یک در هزار و یا فوزالون با غلظت دو در هزار استفاده نمود.
پشه گالزای انبه:
(Diptera:Cecidiomyiidae) Procontarinia matteiana Kieffer and Cecconi
تاریخچه و مناطق انتشار : این حشره در کلیه نقاط انبه کاری استان های هرمزگان و سیستان و بلوچستان مشاهده و گزارش شده است و یکی از مهم ترین آفات انبه به شمار می رود.
شکل شناسی:حشره کامل، پشه ریز و ظریفی با پاهای بلند و به طول یک میلی متر و با بال های باز حدود 5/2 میلی متر می باشد.بدن پوشیده از مو و شاخک ها بلند می باشند ، پالپ چهار بندی و تعدادی موی پراکنده روی هر بند دارد. ناخن پنجه پا دو شاخه و دارای امپودیم مشخص در وسط است.
خسارت: حشره تخم های خود را در سطح زیرین برگ های جوان که 7-2 روزه می باشند می گذارد.لارو ها پس از خروج از تخم بلافاصله وارد بافت برگ شده و عکس العمل بافت برگ باعث تورم و رشد گال می گردد. در آلودگی های خیلی شدید برگ نمی تواند به رشد خود ادامه دهد ، لوله شده و در نهایت ریزش می کند .
چرخه زندگی : پشه گالزا دارای دو نقطه اوج فعالیت در شرایط منطقه سیاهو و میناب هرمزگان می باشد.
محدوده فعالیت حشره در میانگین بین درجه حرارت 15 و 25 درجه سانتی گراد می باشد و در این شرایط قادر است در مدت 40 تا 45 روز چرخه زندگی خود را کامل کند. این حشره 3-2 نسل در شرایط منطقه سیاهو و 4-3 نسل در شرایط منطقه میناب دارد.بهترین زمان مبارزه شیمیایی در استان هرمزگان در اسفند ماه و در ابتدای پیدایش جوانه های گل می باشد.در این مرحله سم پاشی به وسیله یک حشره کش تماسی همراه با یک حشره کش سیستمیک می تواند اثرات دو منظوره مطلوبی داشته باشد
پشه گل آذین:
(Diptera:Cecidiomyiidae) Erosomyia mangifera
تاریخچه و مناطق انتشار : پشه گل آذین انبه در کلیه مناطق انبه کاری استان های هرمزگان و سیستان و بلوچستان وجود دارد. میانگین درصد آلودگی گل آذین های جمع آوری شده از باغ های انبه میناب و رودان به ترتیب 5/59 و 5/67 درصد در سال های 78-1377 تعیینن گردیده است.
شکل شناسی:حشره کامل پشه کوچکی است حداکثر به طول 5/1 میلی متر ، رنگ عمومی بدن زرد لیمویی ، بال ها شفاف و پوشیده از موهای گنبدی شکل در حواشی دارای یال ، پاهای بلند و باریک ، حشره نر بزرگتر از حشره ماده ، لارو به رنگ زرد کتمایل به نارنجی از نوع ورمی فرمی (بدون پا) و در حداکثر رشد خود دو میلی متر طول دارد.شفیره به رنگ زرد و حدود 5/1 میلی متر طول دارد.تخم بسیار کوچک و با چشم غیر مسلح غیر قابل رؤیت است.
چرخه زندگی : این حشره بعد از زنجرک انبه خطرناک ترین آفت در فصل گل دهی درختان انبه در ایران به شمار می رود. به دلیل خسارت مستقیم آن به گل آذین که سبب ریزش گل ها و عدم تشکیل میوه می گردد و همچنبن نقش مهمی که در افزایش خسارت عوامل بیماری زا به ویژه قارچ مولد آنتراکنوز انبه Colletotrichum sp ) دارد به مراتب اهمیت بیشتری نسبت به پشه گالزای انبه دارد. حشره های کامل پشه گالزا و پشه گل آذین انبه از نظر شکل ظاهری شباهت بسیاری به هم دارند و تشخیص آنها بدون انجام بررسی های آزمایشگاهی بسیار مشکل است. اما تشخیص وجود هر یک از این دو آفت در باغ های انبه از روی علائم خسارت بسیار ساده است. جفت گیری و تخم ریزی روی محور های اصلی و فرعی و جوانه های گل انجام می شود دوره جنینی تخم یک الی دو روز به طول می انجامد و سپس لارو های جوان جهت تغذیه وارد جوانه های گل و محور های اصلی و فرعی گل آذین می شوند. دوره لاروی حشره به طور متوسط 10 روز است . لاروها پس از اتمام دوره لاروی گل آذین را ترک نموده و در عمق چند میلی متری ( حداکثر 5 میلی متری) خاک به شفیره تبدیل می شوند.
طول دوره شفیرگی حشره در شرایط طیعی 8-6 روز می باشد. این حشره فقط در فصل گل دهی درختان انبه فعال است و در این فصل قادر به تولید 4-3 نسل در سال می باشد. جهت مبارزه با این آفت موارد زیر گزارش می گردد:
-رعایت بهداشت در باغ های انبه: جمع آوری خار و خاشاک و مبارزه اصولی با علف های هرز
-شعله افکنی زیر درختان انبه به منظور از بین بردن شفیره های موجود در سطح خاک قبل از شروع گل دهی درختان انبه .
-شخم زیر درختان انبه به منظور کاهش جمعیت شفیره های زمستان گذران.
استفاده از سموم مجاز قابل کاربرد در خاک همزمان با عملیات شخم پای درختان.
-سمپاشی با حشره کش دیمتوات به غلظت 1 در هزار بعد از ظهور گل آذین و قبل از باز شدن اکثر گل ها.
سن قهوه ای انبه : (Himeptera : Coreidae ) Anoplocenmis curvipes
تاریخچه : خسارت این حشره در دهه اخیر در باغ های انبه شهرستان بندر عباس نگرانی های فراوانی را برای انبه کاران به وجود آورده است. پوره و حشره کامل آن تغذیه از شیره برگ های جوان ( ارغوانی رنگ) و جوانه های گل و برگ به درختان انبه خسارت می زنند و در جمعیت بالا سبب توقف رشد رویشی آنها می گردند. شکل شناسی : حشره کامل سن بزرگی به طول 27-22 میلی متر و به رنگ قهوه ای روشن تا تیره است ، ران پای عقبی پهن و برگی شکل شده و در قسمت داخلی دارای یک زائده خاری مثلث شکل به همین علت حشره در خانواده سن های پا برگی (Leaf-footed bugs ) قرار می گیرد. تخم حشره به رنگ قهوه ای و استوانه ای شکل است و طول آن 7/2-5/2 میلی متر می باشد. پوره سن اوا در هنگام خروج نارنجی متمایل به قرمز و به طول 8/3-6/3 میلی متر می باشد. پوره سن دوم به طول 7/4-4/4 میلی متر و به رنگ سیاه می باشد. پوره های سن سوم تا پنجم به رنگ قهوه ای متمایل به سیاه و آثار ظهور بال از سن سوم پورگی مشاهده می گردد. همه سنین پورگی در قسمت پشت شکم دارای دو غده ترشحی (Scent glands) هستند.
چرخه زندگی : سن قهوه ای انبه فصل زمستان را به صورت حشره کامل و غالبا درون تاج و لا به لای شاخ و برگ درختان انبه سپری می کند. تخم ها به صورت دسته های 19-3 تایی معمولا به صورت منظم در یک ردیف و گاهی چند ردیف در سطح زیرین برگ های جوان ، روی دمبرگ ها ، سرشاخه ها و حتی شاخه های خشکیده انبه گذاشته می شوند.از فروردین لغایت آبان ماه کلیه مراحل مختلف رشدی حشره شامل تخم ، پوره های سنین مختلف و حشره کامل روی درختان انبه مشاهده می شوند . این حشره 5-4 نسل در سال دارد. بهترین زمان مبارزه با آفت ماه های اردیبهشت لغایت خرداد می باشد. سموم پیشنهادی فوزالون به غلظت 2 در هزار و دیمتوات به غلظت 1 در هزار می باشند. همچنین رعایت اصول قرنطینه در هنگام انتقال نهال از مناطق آلوده به مناطق غیر آلوده (میناب ، رودان و غیره) ضروری است و باید دقت نمود که نهال ها عاری از آلودگی به تخم و پوره حشره باشند. تخم ها و پوره های حشره به دلیل بزرگ بودن به راحتی قابل رؤیت و انهدام هستند.
جدول -خلاصه ای از چرخه زندگی سن قهوه ای انبه در منطقه سیاهو از توابع بندر عباس
|
شروع تغذیه و تخمگذاری |
دوره نهفتگی تخم (روز) |
دوره پورگی (روز) |
دوره قبل از تخم گذاری (روز) |
طول دوره یک نسل (روز) |
|
اواسط بهمن ماه |
7-5 |
30-25 |
6-4 |
40-35 |
کنه جوانه انبه : (Acarina : Eriophidae) Eriophys mangiferaا این کنه از آفات متداول جوانه انبه در تمام نقاط دنیا است . کنه جوانه در تمام مناطق انبه کاری کشور وجود دارد و خسارت قابل توجهی را به جوانه های بزرگ و گل درختان انبه وارد می کند. خسارت آن به صورت تشکیل گال و جاروئی شدن انتهای سرشاخه ها می باشد. استفاده از آمیتراز (متیاک) به غلظت 5/1 د هزار قبل از ظهور گل آذین (زمان تورم جوانه های مولد گل آذین) در کنترل آفت بسیار موثر بوده است.
مگس میوه : ( Diptera : Tephritidae) Bactrocera zonatus
مگس های میوه از مهم ترین عوامل محدود کننده صادرات انبه در دنیا محسوب می شوند. این مگس ها در نقاط مختلف انبه کاری کشورمان نیز وجود دارند . گونه مگس جمع آوری شده از باغ های انبه جنوب کشور B.zonatus می باشد که علاوه بر انبه به مرکبات ، گواوا و کنار خسارت می زند. مگش ماده در زیر پوست میوه های تازه رسیده تخم گذاری می کند. پس از تفریخ تخم لارو حشره شروع به تغذیه از گوشت میوه نموده و ضمن تغذیه کانال های متعددی درون میوه ایجاد کرده که درون کانال ها از فضولات لارو پر شده و در نهایت میوه های آلوده فاسد و غیر قابل مصرف می گردند. حشره بعد از تغذیه کامل میوه را ترک نموده و درون خاک به شفیره تبدیل می شوند . در کشور هند برنامه کنترل تلفیقی جهت کنترل مگس های میوه به شرح زیر توصیه گردیده است:
الف) سمپاشی 45 روز قبل از برداشت محصول با کارباریل 2/0 درصد.
ب) سمپاشی 30 روز قبل از برداشت با دی متوات 6/0 درصد.
ث) سمپاشی 15 روز قبل از برداشت محصول با دکامترین 0028/0 درصد.
ضمنأ جمع آوری و انهدام میوه های آلوده به صورت هفتگی و یک یا دوبار شخم پای درختان و بین درختان نیز انجام می شود. در نقاط انبه خیز استان هرمزگان جهت مبارزه با این حشره از تله های متیل اژینول استفاده می نمایند. و نتایج آن نیز نسبتأ رضایت بخش است. قرار دادن میوه ها در آب گرم 52 درجه سانتی گراد به مدت پنج دقیقه به منظور صادرات میوه انبه نیز روش موفقثت آمیز و توصیه شده می باشد.
تریپس انبه :
چندین گونه تریپس در نقاط مختلف انبه کاری دنیا از روی انبه گزارش شده اند. این گونه ها به گل ، برگ و گل آذین درختان انبه آسیب می زنند . گونه موجود در باغ های انبه جنوب کشور غالبه به برگ های جوان انبه خسارت می زند. و فعالیت این حشره در فصول گرم و خشک بیشتر است .