خانواده سر خرطومی ها curculionidae
در حشرات این خانواده قسمت جلوی سر باریک و کشیده شده و به صورت خرطوم درامده است و از نظر اندازه وشکل و فرم خرطوم اختلافات قابل ملاحظه ی بین گونه ها وجود دارد. خرطوم در اکثر گونه خوب رشد کرده و شاخکها تقریبا از وسط خرطوم خارج می شوند و گاهی طول خرطوم به اندازه طول بدن و گاهی طویل تر است. همگی گیاهخوار ( به جز چند گونه که در لانه مورچه ها زندگی می کنند) و از آفات بسیار مضر هستند واز قسمت های مختلف گیاه اعم از ریشه ، ساقه ، گل و میوه تغذیه میکنند. درروی درختان میوه دانه دار گونه های زیر ذکر می گردد.
Syn: anthonomus incurvus steph
این حشره از آفات مهم درختان میوه دار در نواحی کوهستانی و سردسیر می باشد.وجود آن از کشور هایی اروپایی ، شمال آفریقا-روسیه- افغانستان و ترکیه گزارش شده است. در ایران این آفت اغلب در نواحی کوهستانی و سردسیر ایجاد خسارت می کند .ابندا در سال 1316 توسط افشار گزارش شده است . در استان مرکزی این آفت از دماوند – طالقان و شمشک جمع آوری شده است. در دره رودخانه هراز در منطقه لاریجان گاهی درختان سیب و گلابی به این آفت آلودگی شدید نشان میدهند.
مشخصات ظاهری و زیست شناسی
حشرات کامل حدود 5/3 تا 6 میلیمتر طول دارند. نرها کمی کوچکتر از ماده ها هستند . رنگ آنها بین قهوه ای تیره تا قهوه ای روشن تغییر میکند و در ثلث انتهایی هر یک از بالپوشها یک نوار مورب زردرنگ وجود دارد که مجموعا بالپوشها بسته است به شکل v یا هفت دیده میشود. حاشیه این نوار ها معمولا تیره تر از سایر قسمت های بدن به نظر میرسد . بالپوشها و پاها از پرزهایخاکستری رنگ وکم پشت پوشیده شده است .بعلاوهدر انتهای قدامی ران ها بسمت داخل یه خار نوک تیز و نسبتا قوی وجود دارد. وضع این خار در گونه های مشابه آن A.pyri redt کاملا متفاوت است طول خرطوم به 2/1 و تا 5/1 میلی متر میرسد. تخم ها بیضوی و برنگ سفید شکری است و در حدود 7/0 میلیمتر می باشد. لاروها سفید رنگ خمیده و بدون پا هستند و در میان غنچه ها و شکوفه های خشک شیده دیده میشود. طول بدن لارو در حداکثر رشد 5 تا 6 میلی متر است. این حشره زمستان را به صورت جانور کامل در زیر پوستک های تنه درختان سیب وگلابی به سر می برد . در بهار به محض گرم شدن هوا و مصادف با باز شدن جوانه های برگ ظاهر می شوند. و پس از مختصری تغذیه از برگهای جوان ، در داخل شکوفه های باز نشده که هنوز سبز و کوچک هستند ، تخم میگذراند . این تخم ها به فاصله یک هفته تا ده روز باز میشوند و لاروها پس از خروج از تخم از اندامهای زایای گل (پرچم و مادگی ) تغذیه می کنند. شکوفه های آفت زده باز نمی شوند و گلبرگها در حالت غنچه خشک می شوند وبه رنگ قهوه ی روشن در می آیند. لاروها به فاصله چهار هفته دوران تغذیه خود را خاتمه داده و در داخل غنچه های خشک شده تبدیل به شیفره می شوند پس از دوتا سه هفته به حشرات کامل تبدیل می شوند. این حشرات پس از مختصر تغذیه به زیر پوستک ها و سایر پناه گاه های دیگر می روند و مدتی نزدیک به ده ماه به استراحت می پردازند.
مدیریت کنترل
سرخرطومی سیب در اکثر نقاط کشور ما اهمیت اقتصادی ندارد و به سادگی در اثر عوامل طبیعی کنترل کننده جمعیت آن محدود می گردد. در کشور ما مطالعات کافی در مورد بیولوژی و بخصوص عومل طبیعی کنترل کننده روی این گونه صورت نگرفته است. در منابع خارجی از وجود پارازیت های موثر و مفیدی از جمله pimpla examinator”pimple pomrum وگونه های چندی از جنس های Apanteles””Meteorus””Habrocytus نام برده می شود. از باغات سیب ارومیه گونه ای دیگری به نام سر خرطومی میوه سیب Caenorhinus aequatus شناسایی و گزارش شده است. در صورتیکه سابقه خسارت این آفت در منطقه ای شدید باشد و بررسی حشرات کامل در زیر پوستک ها ، تراکم آنها را در حد بالای زیان اقتصادی نشان دهد ، می توان درختان میزبان را پس از بازشدن برگها وقیبل از بازشدن شکوفه ها با محلول دو در هزار تکسافن یا تیودان سمپاشی نمود.
در کشورهای اروپایی از این گونه نام برده می شود که از نظر بیولژی و حتی خصوصیات مرفولوژی به گونه قبلی شبیه است. لاروهای این گونه از جوانه های برگی نیز تغذیه می کنند. تاکنون از این گونه در ایران دیده نشده است. این گونه به وسیله خارهای بلند وقوی و نیز وضعیت بندهای زیرین شکم ، تشخیص داده می شود.
در ایالات متحده امریکا از چندین گونه از حشرات Tachypterellus که هم نام جنس Anthonomus می باشد ، نام می برند. که این حشرات تخم های خود را داخل میوه قرار می دهند ، و لاروها از گوشت یا Pricarp آن تغذیه می کنند. سطح میوه های آلوده به خصوص نزدیک به گلگاه سوراخهای متعدد و در مجاورت هم نشان می دهند. میوه های آلوده کوچک و بد شکل هستند و عده زیادی از آنها میریزند. حشرات کامل سوسک های به رنگ قهوه ای تا قهوه ای روشن هستند که در ناحیه پشت دارای برامدگی کوهان مانند می باشند. خرطوم آنها باریک وبلند است و با اندازه طول سایر قسمت های بدن میباشد. طول بدن حشرات کامل حدود 6 میلی متر است و از سرخرطومی سیب کوچکترند.
به عنوان سوسک گل خوار بادام کوهی در منطقه قم معرفی شده اند. حشره کامل ماده با خرطوم خود سوراخی در غنچه های سبز رنگ بادام ایجاد می کند وسپس یک تخم در آن می گذراد. لارو سفید رنگ در داخل تخمدان گل تغذیه کرده و تبدیل به شفیره می شود و زمستان گذرانی به صورت حشره کامل در پناه گاه ها صورت می گیرد.
پنجم- راسته بال پولکی ها Lepidoptera
این راسته با داشتن پولکهای روی بال ها اندام های بدن شناخته می شوند. لارو در اکثر گونه ها گیاه خوار و از آفات مهم درکشاورزی می باشد حشرات کامل بعضی از گونه ها پروانه های بسیار زیبا هستند که در کلکسیون ها نگهداری میشوند. ابریشم طبیعی از فراورده های گونه گونه ای از این راسته است. قطعات دهان جهت مکیدن تغییر شکل داده و درد بعضی از گونه ها تحلیل رفته در مرحله حشره کامل تغذیه صورت نمیگیرد. چشم های مرکب از تعداد زیادی چشمهای ساده تشکیل شده و اکثرا در کنار هرچشم مرکب یک چشم سالم قرار دارد دگر دی سی در این راسته کامل و لارو ها caterpillar نامیده می شوند و معمولا ار تیپ eruciform با سرنسبتا بزرگ و در هر طرف ۶ عدد چشم ساده با یک شاخک خیلی کوتاه در حد فاصل چشم های مرکب قرار دارد و بدن استوانه ی شکل با سهجفت پای سینه ی و پبج جفت پای شکمی روی حلقه های سوم تا ششم و ده شکم که در قاعده مجهز به قلابهائی به نام کروشه هستند. تعداد پاها در بعضی از لاروها کمتر از پنج جفت مثل لاروهای خانواده geometridae و لارو های مینوز فاقد پا هستند . لارو بعضی از خانوده های زنبور ها ببیش از پنج جفت پای کاذب دارند که فاقد کروشه است و همچنین در هر طرف سر فقط یک چشم ساده قرار دارد و معمولا این لاروها جثه کوچک دارند. لارو پروانه ها اکثرا گیاه خوار و بعضی از آنها از کناره برگ شروه به تغذیه می کنند. بعضی دیگر با ایجاد سوراخهای در برگ و گاهی از بافت یعنی سطح فوقانی یا تحتانی برگ نوارهای باریک یا لکه های تاولی شکل در برگ ایجاد میکنند. گونه های متععدی نیز وجود دارند که از تنه سرشاخه و میوه درختان تغذیه می کنند.گونه های از این راسته که خسارت آنها در درختان میوه دار سردسیری اهمیت اقتصادی قابل توجه دراند به شرح زیر ذکر می گردند.