سوسک پوستخوار بادام                                                Ruguloscolytus amygdali Muller

شجاعی در روی درختان میوه هسته دار آذربایجان از این آفت نام می برد و خسارت اقتصادی آن را ناچیز ذکر می کند. جزئیات مرفولوژیک و بیولوژیک آن در ایران ذکر نشده است. همین محقق .RuguloScolytus rugulosus Mull را نیز از آذربایجان با اهمیت اقتصادی ناچیز گزارش می کند. در مورد اینگونه نیز باید مطالعات دقیقی بعمل آید.

خانواده Curcullionidae

سرخرطومی های زیان آور درختان میوه هسته دار(با ذکر ۴گونه)

چندین گونه از سرخرطومی ها (Curcullionidae) از جنس RhynchiteS بصورت حشرات کامل باعث ضایعاتی روی برگ و میوه می شوند و برای تغذیه و تخمگذاری روی میوه حفره هائی ایجاد می کنند که اولاً از ارزش اقتصادی آن می کاهند و در ثانی راه را برای ورود عوامل مختلف گندیدگی و تخریب میوه ها باز می کنند. لاروهای این حشرات از دانه یا مغز هسته تغذیه می کنند. لذا در بعضی مواقع باعث ریزش آن می گردند و در مواردیکه مغز هسته ها ارزش خوراکی و تجاری دارد (بادام- زردآلو) با از بین بردن آنها، از این لحاظ نیز موجب خسارت می شوند.

مشخصات ظاهری و زیست شناسی

گونه هائی که از ایران گزارش شده شامل:

Rhynchites auratus Scop.

R.smyrnensis Debr

R.heros Roelofs

R.versicolor Costa

برخلاف آنچه که در نشریات ایران منعکس است گونه R.auratus کمتر در بین نمونه های جمع آوری شده و یا در کلکسیونهای موجود در موزههای ایران مشاهده شده برعکس گونه های R.heros و R.smyrnensis بفراوانی در نقاط مختلف کشور یافت می شوند.

بهداد  از بین سرخرطومی های مختلف گیلاس فقط گونه Rhynchites auratus Scorp را روی درختان میوه هسته دار در ایران ذکر کرده است.

گونه Rsimymensis Deb بطول حدود ۸ میلیمتر برنگ سبز متمایل به قرمز با جلای فلزی است. خرطوم ماده بلندتر از نر (3-3/5mm) و رنگ آن از انتها تا محل اتصال شاخک سیاه رنگ است و حال آنکه در نرها خرطوم خمیده تر و تمامی برنگ قهوه ای تیره می باشد. گونه Rherosroelof کوچکتر (8/7میلیمتر) از آن می باشند. سینه عریض و اندازه آن از طول سینه بیشتر است در قسمت های جلوئی و عقبی پشت سینه اول حشرات ماده دو نوار فرو رفته بشکل کمربند مشاهده می شود. در R.Smyrnensis اين دو نوار به وضوح دیده نمی شود نوار صفحه پشت سینه اول مزین به نقاط فرو رفته منظم و در وسط دارای یک خط طولی برآمده است که دو کمربند مذکور در فوق را بهم اتصال می دهد. این خط در حشرات نر بوضوح دیده نمی شود. در گونه Rheros تزئینات نقطه ای واضح و مرتب نیست، در روی بالپوش ها شیارها و نقطه های بین شیارها منظم است و حال آنکه در گونه های دیگر این نظم وجود ندارد. در تمام گونه ها حشرات نر در طرفین سینه مجهز به یک خار نسبتاً درشت می باشند. ظاهراً گونه .R.smymensis Debr در نواحی دشت و معتدل گرم و R.heros Roelofs و یک گونه نامشخص دیگر R.sp در نواحی کوهستانی و سردسیر فعالیت دارند. تمام گونه ها زمستان را بصورت لارو کامل در زیر خاک داخل محفظه خاکی بیضی شکل بسر میب رند و لاروها در بهار تبدیل به شفیره می شوند. حشرات کامل پس از ریختن کامل گلها و در موقعیکه هنوز میوه گیلاس سبز است، از زمین خارج می شوند. حشرات کامل در هنگام شب فعالیت دارند و قبل از تخم ریزی، مدتی از برگ و قسمتهای خارجی میوه ها می خورند. آثار خسارت آنها روی برگ بصورت شکافها و شیارهای خورده شده و یا لکه های نامنظم مشاهده می شود. برای تغذیه روی میوه های هسته دار نظیر گیلاس- آلبالو، گوجه، زردآلو و آلو حفره هائی تا سطح هسته ایجاد می کنند. سپس در روی هسته یک تخم می گذارند. و پس از تخمگذاری روی آن را با ترشحات خاص که ماده از انتهای بدن خود ترشح می کند می پوشانند. ظاهراً تخمریزی باید قبل از سخت شدن هسته صورت گیرد. گاهی روی میوه چندین حفره و چندین تخم مشاهده می شود، ولی بندرت بیشتر از یک لارو در داخل هسته دیده شده، لاروها سفید رنگ، خمیده و بدون پا می باشند و در حداکثر رشد طول آنها به حدود ۹ تا ۱۰ میلیمتر می رسد. این لاروها پس از پایان دوران تغذیه میوه را ترک کرده و داخل خاک می شوند. عمق نفوذ لارو در خاک بستگی به جنس خاک و میزان رطوبت خاک دارد و بهرصورت بندرت از ده سانتیمتر تجاوز می کند. لاروها در داخل خاک با فشار بدن ذرات خاک را بهم فشرده و گهواره بیضی شکلی درست می کنند و در داخل آنها تا بهار سال بعد بحالت دیاپوز می گذرانند. رجبی زمستان گذرانی این حشره را بصورت لارو و حشره کامل ذکر کرده است.

سرخرطومی Rhynchites Zeitzevi Kies توسط بالاشوسکی از ایران نام برده شده و براساس این منبع این سرخرطومی به بادامهای اهلی و وحشی حمله کرده و به میوه خسارت می زند و از نظر زیست شناسی مشابه .Rhynchites auratus Scop روی گیلاس می باشد.

 سرخرطومی .Rhynchites cupreuS L توسط افشار در تهران روی آلبالو و گوجه گزارش شده است. خسارت سرخرطومی .Canorphinus aequatus L در باغ های سیب منطقه ارومیه بصورت سوراخهای متعدد روی میوه سیب توسط اکبرزاده و شوکت  گزارش شده است.

روش کنترل

 بیل زدن زیر درختان در پائیز و زمستان به نسبت قابل توجهی از جمعیت لاروها می کاهد. بعلاوه می توان پس از مشاهده اولین آثار خسارت حشرات کامل با توجه به ظهور تدریجی آنها و طول مدت تخمریزی آنها، کاربرد سموم بادوام توصیه گردد.