زنبور مغز خوار بادام Eurytoma amygdali End. (Eurytomidae)                               

Eng. Almond fruit wasp.

این حشره جزء معدود زنبورهای گیاهخوار در بالا خانواده Chalcidoidea می باشد. در اکثر مناطقی که بادام کشت می شود، وجود دارد و کم و بیش ایجاد خسارت می کند، ولی وجود آن روی میزبان های دیگر بندرت گزارش شده است. لاروهای این آفت در دوران تغذیه از دانه و لپه های آن می خورند و فقط پوست آن را باقی می گذارند. در اثر تغذیه این آفت، مقداری از میوه ها می ریزند و مقداری نیز که در مراحل بعدی آلوده می شوند در روی درخت خشک می شوند و پس از برداشت محصول همچنان روی درخت باقی می مانند. تقریباً اکثر میوه های خشکیده بادام که در پائیز و زمستان روی درخت باقی می مانند، آلوده به زنبور بادام می باشند و این خود موقعیت مناسبی است که باغ داران آنها را جمع آوری نموده و بسوزانند. بقرار اطلاع بادامهای شیرین نسبت به سایر واریته ها حساسترند و میزان خسارت گاهی تا بیش از 30% می رسد. مشخصات ظاهری و زیست شناسی

مانند گونه قبلی زنبور بادام نیز زمستان را بصورت لاروهای کامل ولی در داخل میوه های خشک شده در سطح زمین یا روی درخت می گذرانند لاروها سفیدرنگ، بدون پا و پوشیده از موهای ظریف و کم پشت می باشند. سر حشره کوچک و قهوه ای رنگ است. طول بدن لارو در حداکثر رشد حدود ۶ میلیمتر است.

لاروهای زمستان گذران معمولاً کمی پیش از شکوفه بادام تبدیل به شفیره میشوند. شفیره ها ابتدا نرم و برنگ سفید براق و تدریجاً تیره رنگ می شوند و حشرات کامل مصادف با ریختن گلبرگها ظاهر شده و پس از مختصر تغذیه از شبنم و مایعات دیگر در داخل نسج میوه های تازه تشکیل شده تخم می گذارند. هر حشره ماده حدود ۱۲۰ تا ۱۵۰ تخم می گذارد. این تخم ها بفاصله دوتا سه هفته باز می شوند و لاروها پس از خروج از تخم با حفر تونلی خود را به دانه می رسانند و از دانه های در حال رشد تغذیه می کنند. بسته به شرایط آب و هوائی دوران تغذیه لاروها بین سه تا هفت هفته گزارش شده است، ولی در هر حال این حشره در سال بیش از یک نسل ندارد و گاهی لاروهای کامل که دوران توقف (دیاپوز) را می گذرانند می توانند تا دو سال در داخل میوه های آلوده بحالت انتظار باقی بمانند.

مدیریت کنترل

در مورد مقاومت واریته های مختلف بادام نسبت به این آفت باید مطالعات بیشتری صورت گیرد. ودر کشت ارقام مقاوم و حذف واریته های حساس در مناطقی که آلودگی زیاد است اقدام شود. جمع آوری و سوزاندن میوه های خشک روی درخت و زیر درخت اگرچه در سطوح وسیع کار ساده ای نیست، ولی با توجه به کار کمتر کشاورزان در پائیز و زمستان می تواند در پایین آوردن میزان خسارت آفت خیلی مؤثر واقع شود. با توجه به اینکه تخم های این آفت داخلی نسج میوه گذاشته می شود، دسترسی به لاروهای این آفت برای مبارزه شیمیائی کار آسانی نیست، فقط می توان علیه حشرات کامل بلافاصله پس از ریختن گلبرگها با یکی از سموم فسفره بادوام که در عین حال روی شته ها و سایر آفات بادام مؤثر واقع شود اقدام به سمپاشی نمود. کاربرد سوسپانسیون یک در هزار دیازینون 60% یا سوپراسید 40% و یا گوزاتیون 20% می تواند علیه این آفت مؤثر واقع شود. استفاده از سموم نفوذی بلافاصله پس از خروج لاروها از تخم و قبل از ورود آنها بداخل دانه ممکن است مفید واقع شود ولی این کار دقیقاً باید بررسی شود و بخصوص تاریخ دقیق خروج حداکثر لاروها از تخم در هر ناحیه قبلاً مشخص شود. از کاربرد سموم سیستمیک براساس دیمتوئات ها قبل از آزمایش های لازم باید اکیداً خودداری شود، چه باعث ریزش شدید میوه و برگ می شود.

محمدی خرم آبادی و امینی  در بررسی های خود در منطقه یزد روی ۵ رقم بادام دریافتند که دو رقم بادام

کاغذی سفید و بادام وحشی نسبت به سایر تیمارها آلودگی کمتری داشته اند. نوربخش و همکاران در منطقه چهارمحال و بختیاری ده رقم از جمله دو رقم با ارزش بابائی و سفید را در رابطه با میزان مقاومت آنها به زنبور مغز خوار بادام مورد بررسی قرار دادند و کمترین ریزش میوه در رقم شاهرود بوده است.