نماتدهای بیماری زای نهال گردو

نماتدهای بیماری زای درخت گردو

نماتدها جانوران کوچکی هستند که به صورت آزاد یا انگلی در محیطهای متنوعی اعم از خاک، آبهای شور و شیرین درون بافت گیاهی و بدن جانوران زندگی میکنند. گروهی از نماتدها انگل گیاهان هستند. این گروه که در خاک و / یا درون بافت گیاه زندگی میکنند، معمولاً میزبان خود را نمیکشند بلکه آن را ضعیف میکنند و به همراه سایر عوامل تنش زا، رشد و عملکرد گیاه را میکاهند. نماتدهای بیماری زای گردو کمتر از 5/2 میلیمتر طول داشته و توسط کوتیکلی بیرنگ به گونه ای که اندامهای درون قابل رؤیت است، پوشیده شده اند. آنها در ریشه گیاه یا در خاک (در لایه ای از آب که منافذ خاک را پوشانده است) زندگی و برای پاره کردن بافت گیاه از نیش استفاده میکنند. در باغات آلوده گردو، حداقل 50 نماتد در یک قاشق چایخوری خاک یا تعداد 200 نماتد در 4/0 سانتیمتر ریشه آلوده وجود دارد. فراوان ترین آنها در باغات گردو:

• نماتدهای زخم (Pratylenchusspp). گونه غالب vulnus است و به حدی در گردو رایج است که آن را نماتد مولد زخم ریشه گردو نامیده اند.
• نماتدهای حلقوی (Mesocriconema spp). گونه غالب xenoplax است.
• نماتدهای خنجری (Xiphinema spp). گونه غالب americanum است.
• نماتدهای ریشه گرهی (Meloidogyne spp)
• نماتدهای سوزنی (Paratylenchus spp)
• نماتدهای مارپیچی (Helicotylenchus spp)

از 6 جنس فوق، نماتدهای زخم، حلقوی، ریشه گرهی در گردو اهمیت ویژه ای دارند.

خسارتزایی

اگر به وسیله ریشه آلوده وارد شده باشند، به سرعت تکثیر شده و طی چند سال به آستانه خسارتزایی میرسند اما اگر به وسیله خاک آلوده، ادوات کشاورزی یا آب وارد شده اند، مدتی طول میکشد تا خود را با محیط جدید سازگار کنند و احتمالاً 15-10 سال لازم است تا جمعیت آنها به آستانه خسارتزایی برسد.

نشانه های آلودگیهای نماتدی

علائم خسارت نماتدها در اندامهای هوایی به صورت ریز برگی، سبز ردی غیر مترقبه، مرگ سرشاخه، کاهش رشد و عملکرد آشکار میشود. افت عملکرد ناشی از صدمات نماتدها را نمیتوان با بهبود شرایط تغذیه یا آبیاری جبران کرد. تشخیص آلودگی نماتدی نیازمند بررسی ریشه و آزمون خاک است. نماتدهای زخم، زخمهای تیره طولی روی پوست ریشه ایجاد میکنند که پس از تراشیدن پوسته خارجی قابل مشاهده است. تغذیه نماتد حلقوی از ریشه موجب تخریب و گاهی فشردگی ریشه های موئین میشود. در محل تغذیه نماتد ریشه گرهی، گال یا گره هایی به قطر 10-3 میلیمتر و گاهی تا 10 سانتیمتر ایجاد میشود. نماتد خنجری به ندرت مستقیماً با بافت ریشه صدمه میزند اما ناقل ویروس است.

چرخه زندگی

چرخه زندگی نماتدهای بیماریزای گردو متشکل از یک مرحله تخم، چهار مرحله جوانی و یک مرحله بلوغ میباشد. یک ماده بالغ میتواند تا چند صد تا هزار تخم بگذارد. تکمیل چرخه زندگی نماتد خنجری یک سال کامل به طول می انجامد. نماتدهای زخم و ریشه گرهی انگل داخلی هستند و داخل بافت ریشه زندگی و از سلولهای آن تغذیه میکنند و در همان محل یا بیرون ریشه تخم ریزی میکند. نماتدهای حلقوی انگل خارجی ساکن هستند. نماتدها به وسیله آب، خاک و نهال آلوده منتقل میشوند. گیاهان یک ساله نیز به نماتد آلوده میشوند اما چون ریشه آنها نازک است، سریع میپوسد و آلودگی حذف میشود.

کنترل شیمیایی

تدخین پیش از کاشت خاک مؤثرترین روش مبارزه با نماتدها است که میتواند در خاک سنگین با قرص متام سدیم (واپام) و در خاک سبک با متیل برومید (50 گرم در متر مربع) به مدت 48 ساعت در زیر پلاستیک انجام شود. فرمولاسیون های محلول در آب متام سدیم (145 میلی لیتر بر متر مربع) را باید بر سطح خاک محلول پاشی کرد، سپس خاک را زیر و رو و پس از آبیاری و کوبیدن سطح خاک با غلطک، آن را با پلاستیک پوشانید تا مانع خروج گاز شود. تدخین اصولی خاک، 99% نماتدها را از بین میبرد و باغ را به مدت حداقل 6 سال محافظت میکند.