شیره سیاه، آب سیاه گردو
پوسیدگی فیتوفترایی طوقه و / یا ریشه
نام دیگر بیماری: شیره سیاه، آب سیاه
عوامل این پوسیدگیها گونه های مختلفی از قارچ جنس فیتوفترا هستند که به معنی تخریبگر گیاه است. این بیماری در درختان میوه خشکباری بادام، پسته و گردو خطرناک است ولی این قارچ میتواند میزبانان خود در هر سنی از نهالی گرفته تا بلوغ از پای درآورد. عامل آن قارچهای P. caclorum و P. citrophthora هستند. مهمترین گونه هایی که به درختان گردوی حمله میکنند P. cinnamomi, P. citricola, P. cactorum, P. citrophthora, P. cryptogea, P. megasperma, P. drechsleri, P. parasitica و چند گونه ناشناخته دیگر هستند. گونه های P. citrophthora, P. cinnamomi و P. parasitica به ندرت از درخت گردو جداسازی میشوند اما به شدت بیماریزا هستند و به سرعت درخت را میکشند.
گونه های فیتوفترای جدا شده از درختان میوه ایران که میتوانند در گردو نیز بیماریزا باشند
|
مناطق انتشار |
گیاه منبع |
گونه فیتوفترا |
|
اهواز، تهران |
اکالیپتوس، بلوط |
P. cinnamomi Rands |
|
ورامین، قزوین، تهران، رامسر، کرج، گیلان، مازندران ، مرکزی |
بادمجان، چنار، ژربرا، سیب زمینی، مخروطیان |
P. cryptogea Pethybridge Et. Lafferty |
|
اصفهان، فارس، کرج، بهبهان، قزوین، ممسنی، یاسوج، گیلان، مازندران، مرکزی، دزفول، شوشتر، همدان |
آفتابگردان، اقاقیا، پسته، چغندر، خربزه، خیار، مخروطیان، گلرنگ، نخود، گل عقربی، هندوانه |
P. drechsleri Tucker |
|
رفسنجان، دزفول، سوسنگرد، ملاثانی |
پسته، توت فرنگی، یونجه |
P. megasperma Drechsler |
نشانه های بیماری
در ابتدای آلودگی، درختان بیمار از درختان سالم قابل تشخیص نیستند اما به تدریج بر اثر تخریب ریشه و / یا طوقه، رشد درخت آلوده متوقف و دچار ضعف، ریز برگی و خزان زودرس میشود و در میان سایر درختان قابل تشخیص است. به دلیل تنکی تاج، میوه ها در معرض تابش مستقیم خورشید قرار میگیرند و آفتاب سوخته و بی کیفیت میشوند. ریشه و طوقه کلیه درختان اعم از بالغ و نهال به این قارچ حساس هستند. پوسیدگی طوقه ابتدا به صورت شکافهایی در پایین طوقه دیده میشود که تراوشات محدودی از آنها خارج میشود. این تراوشات که در واقع شیره نباتی هستند، در معرض هوا، سیاه رنگ میشوند و لذا در بعضی مناطق این بیماری را شیره سیاه یا آب سیاه می نامند. سپس به تدریج پوسیدگی به سمت بالا و بعد د کلیه جهات جانبی و طولی طوقه گسترده میشود و تبدیل به شانکر میشود. گونه های P.cactorum, P. citrophthora و P. citricola، شانکرهایی تولید میکنند که تا چند متر از طول تنه را در بر میگیرند به شاخه های اصلی و ریشه های اصلی در اعماق 60-30 سانتیمتری خاک میرسند. در پوسیدگی ریشه، ابتدا ریشه های موئین و سپس ریشه های بزرگتر می پوسند و زخمهای قهوه ای – سیاه رنگی روی ریشه های بزرگ ایجاد میشود. زمانی که کل سیستم ریشه ای بپوسد یا شانکر کمربندی شود، درخت می میرد. سرعت مرگ درخت بسته به گونه فیتوفترا، بافت خاک، شرایط آب و هوایی و سن درخت دارد و به صورت مرگ سریع (در همان سالی که اولین نشانه ها ظاهر شد) یا زوال تدریجی (تا 5 سال پس از ظهور اولین نشانه ها) رخ میدهد. برای تشخیص پوسیدگی فیتوفترایی باید پوست خارجی طوقه را تراشید تا بافت چوبی مرده قهوه ای – سیاه رنگ را مشاهده کرد. تشخیص پوسیدگی فیتوفترایی دشوار نیست زیرا آرمیلاریا ملئا تولید ورقه های سفید و شبه بادبزنی در زیر پوست میکند.